گنجينه اي بيجانشين
گليم، گنجينه دستي بيجانشين در انتظار توجه و حمايت است.
به اعتقاد شماري از بافندگان گليم غرب مازندران، "گليم" به عنوان گنجينهاي بيجانشين، براي اعتلا و رونق به حمايت و توجه ويژه نياز دارد.
آنان تامين مواداوليه موردنياز، گسترش مراكز عرضه و فروش، توجه به صادرات، تدوين برنامه و لزوم حمايت را براي پاسداشت اين هنر دستي ضروري دانستند.
"گليم" نوعي فرش بدون پرز است كه با نخ پشمي، پنبهاي و كنفي بافته ميشود و پيدايش آن در ايران به دو هزار سال قبل از ميلاد ميرسد.
براي بافت گليم از دارهاي عمودي و افقي استفاده و به سه صورت ساده، برجسته و وزني بافته ميشود.
نقشه در اين دست آفريده چندان كاربرد ندارد و طرحها ذهني و انتزاعي و بر گرفته از طبيعت، نقوش گياهي، حيواني و اشياء است.
گليمبافي از گذشتههاي دور هنرمندان زيادي را در مناطق غرب مازندران به خود مشغول داشته است و سوغات پرطرفداري است كه هرسال گردشگران زيادي رابه بازارهاي عرضه محصولات صنايع دستي ميكشاند.
زنان تنها ميراثدار اين هنر به شمار ميآيند كه در كارگاههاي كوچك و خانگي به بافت گليم مشغول هستند.
به گفته مسوولان صنايع دستي كشور، در صورت توجه، اين صنعت ميتواند با وجود رقبايي كه آن را تهديد ميكند، نقش بيبديل خود را در ايجاد اشتغال، جلب گردشگر و درآمدزايي كشور ايفا نمايد.
از مجموع هفده هزار بافنده دستباف شناسايي شده در مازندران، دو هزارنفر در غرب اين استان فعاليت دارند.
۳۹شركت تعاوني فرش و گليم دستباف روستايي و هشت شركت تعاوني دستباف شهري در اين مناطق وجود دارد.
يك گليم باف از شهرستان چالوس گفت : براي رونق و بازيابي جايگاه واقعي اين صنعت بايستي موانع فراروي توليد و بازاريابي آن برداشته شود.
"ثريا شيخالاسلامي" افزود : مواد اوليه اين هنرصنعت شامل "نخ" كمياب و گران است.
اكنون قيمت هر كيلوگرم نخ مرغوب مرينوس در بازار ۹۰هزار ريال و نخ معمولي ۷۰هزار ريال است.
وي اظهار داشت : قرارگرفتن محصولات صنايعدستي در سبد خانوار در درجه اول به اطلاع رساني و حمايت رسانهها و تبلغيات نياز دارد.
به گفته شيخالاسلامي، زحمت بافت گليم زياد است درحالي كه قيمت فروش آن ناچيز ميباشد.
اين هنرمند يادآور شد: بهاي كافي به اين هنردستي كه نماد فرهنگ ، آداب و سنن است داده نميشود.
بانوي ديگر گليمباف از نوشهر نيز گفت : كيفيت نداشتن برخي مواد اوليه مورد نياز اين كالاي دستي بر رونق آن تاثير نامطلوب گذاشته است.
"مژگان اباذري" به ايرنا افزود: مواد موردنياز مرغوب را از ديگر استان هاي كشور نظير آذربايجان تهيه ميكنم.
وي به آسيبهاي جسماني فعاليت در اين رشته هنري اشاره و اضافه كرد: هنوز بيمه نيستم كه اين امر مشكلات را افزايش داده است.
آرتروز، ناراحتيهاي چشمي و تنفسي از بيماريهاي رايج در بين بافندگان گليم است.
اباذري يادآور شد : مركزي براي فروش محصولات اين حرفه دستي در منطقه داير نيست و به ناچار آثار دستي توليدي را به صورت موردي در ديگر شهرهاي كشور ميفروشيم.
وي قيمت يك گليم "مسند" در ابعاد ۱در ۱/۸متري را در بازار ۳۰هزار تومان اعلام و اضافه كرد: اين درحالي است كه بيش از نيمي از اين مقدار بدون احتساب زمان صرف شده، خرج توليد ميشود.
اين هنرمند ادامه داد : نبود حمايت و كمتوجهي، انگيزه فعاليت را در بين بيشتر فعالان اين حرفه از بين برده است.
گليمباف ديگري از نوشهر بر لزوم توجه بيشتر به آموزش براي بازيابي جايگاه واقعي اين هنردستي تاكيد كرد.
"صديقه خلدنوش" افزود : بايستي بهگونهاي فرهنگسازي در جامعه صورت گيرد تا به عنوان مثال دانشآموزان به معلمان كالاهاي دستي هديه دهند.
وي گفت : استفاده از طرحهاي ذهني كه حاصل ذوق، ابتكار و خلاقيت بافندگان است از جمله دلايل شهرت گليم است.
وي اضافه كرد: در گذشته صنايع دستي از طريق استادكاران ماهر از نسلي به نسل ديگر انتقال مييافت ولي امروزه شوق فراگيري توسط نسل جديد كمتر است.
خلدنوش تاكيد كرد: دستگاههاي متولي بايد با تربيت شاگرد و ايجاد بازار خريد و توجه به صادرات براي احياي دوباره اين حلقههاي ارتباط فرهنگي تلاش كنند.
مربي آموزش صنايع دستي نوشهر و چالوس بهايرنا گفت : متاسفانه با پيشرفت تكنولوژي، صنايع اصيل و بومي به فراموشي سپرده شده است.
"فاطمه كاووسي" افزود: اين هنردستي بيشتر در مناطق مستعد براي پروررش دام كه تامينكننده الياف هستند رونق دارد.
وي بيان داشت : پشم، پنبه، كرك و ابريشم از ديگر الياف مورد مصرف در گليم بافي است.
همچنين شانه، قلاب و قيچي از جمله ابزار مورد نياز دراين حرفه دستي است.
وي به رنگ به عنوان نخستين عامل در زيبايي و افزايش قيمت گليم اشاره و خاطرنشان كرد : رنگهاي مورداستفاده اين هنرد در دو مايه روشن و سير ميباشد.
به گفته كاووسي ، چلهكشي در گليم به دو شيوه تركي و فارسي است كه در انجام آن بايد دار، عاري از هرگونه عيب و نقص باشد و عرض معيني براي گليم انتخاب شود.
اين مربي صنايع دستي اضافه كرد: ناصافي و خميدگي لبهها و سطح نخ، تماس تيغههاي دفتين و چلهها و استفاده از چلههاي تهيه شده باالياف كوتاه، ريش شدن چله و نخنما شدن، پرز دادن گليم، پارگي چله بر كيفيت گليم تاثير منفي مي گذارد.
وي خاطرنشان كرد : برنامهريزيها بايستي به گونهاي صورت گيرد تااين كالاي دستي جاي خود را در سبد خريد خانوار باز كند.
مسوول مجتمع صنايعدستي رامسر گفت: استقبال براي گليمبافي دراين شهرستان روند روبه رشدي دارد.
"بهروز كوهستاني" افزود : ايجاد اتاق فكر، تنوع و كاهش قيمت، ايجاد مراكز فروش، برگزاري نمايشگاههايمختلف بويژه درسطح مدارس و توجه به صادرات در رونق اين صنايع ماندگار نقش دارد.
گليم درتوليد انواع تابلو، كالاهاي تزييني، پادري و روميزي كاربرد دارد.
وي برضروررت شناخت موانع فراروي توليد كالاهاي دستي تاكيد كرد و ادامه داد: مهمترين عامل براي افزايش سهم صنايع دستي دراقتصاد، كاربردي شدن اين محصولات است.
به گفته كوهستاني، بايداز طريق آموزش واطلاع رساني مطلوب در جامعه صنايع دستي به عنوان يك نياز مطرح شود.
وي شمار صنعتگران اين رشته را در رامسر ۲۰۰نفر ذكر كرد.
شهرستان رامسر درغرب مازندران ۷۰هزار نفر جمعيت دارد.
۴۷۰كارگاه توليدي، ۸۵شركت تعاوني و دو تا سهدرصد جمعيت حدودسه ميليون نفري مازندران در حوزه صنايع دستي فعاليت دارند.(irna)