اختلال و آشفتگی ناشی از بحران هویت در بین نوجوانان و جوانان که نهایتا منجر به ضعف دین داری و کاهش مسوولیت پذیری افراد در راستای انجام مسایل دینی می شود، از جمله دلایل کاهش ضمانت اجرایی احکام دینی است.

 مسجد به عنوان پایگاهی مهم و سرنوشت ساز -همان گونه که از صدر اسلام مکانی برای انجام رسالت و ابلاغ پیام الهی توسط رسول خدا بوده- جایگاهی والا و نقش تاثیرگذاری دارد.

مسجد عامل بازدارندگی و حیا از ارتکاب گناه است و فضای حاکم بر آن موجب معاشرت افراد در سایه و بر پایه احکام الهی، پایه گذار و منشاء بسیاری از مسایل و حرکت های مهم اجتماعی و فرهنگی بوده است.

 فرهنگ ملی ایران مطابق با ارزش های مذهبی و دینی شکل گرفته و در بخش های مختلف جامعه نقشی مهم و اساسی ایفا می کند.

حضور در مسجد علاوه بر پاسخگویی به شبهات دینی و فکری افراد، توان تحلیل مردم را در مباحث اجتماعی، اخلاقی و اعتقادی افزایش مي دهد.

مسجدبه عنوان ابزاری مهم در راستای روشنگری فرهنگی و ترسیم کننده راه مبارزه با تهاجم فرهنگی در فضایی معنوی همراه با تزکیه روح و نفس عمل می کند.

*دیدگاه ها مردم

 رضا محمدی 40، ساله که سال های جوانی خود را از دست رفته می داند،معتقد است که دیر به اهمیت و جایگاه مسجد پی برده است.او در این زمینه اظهار داشت: در اوج نوجوانی و جوانی دچار ناهنجاری های فراوانی بودم که امنیت اجتماعی مرا به شدت تحت تاثیر قرار داده بود، اما با حضور در مسجد علاوه بر تقویت روحیه مذهبی و دینی خود و دیدن افرادی که چون من به این مکان مقدس پناه آورده بودند دریافتم که مسجد می تواند مهم ترین نهاد تربیت افراد جامعه و موجب کاهش جرم و ناهنجاری شود.

 او خطاب به جوانان گفت: بی رغبتی و بی تفاوتی به مسایل دینی، هویت و شخصیت شما را نابود می کند، درمقابل توجه به شاخص های مذهبی و دینی به هویت شخصیتی و انسانی شما شکلی اساسی و عشقی آمیخته با روشنی و صداقت می بخشد.

سمیه 25 ساله که حضور در اعتکاف را نیز تجربه کرده، از زاویه ای دیگر به مسجد نگاه می کند. او مي گويد:مسجد کانون تبلیغی اسلامی است و بر ماست که به عنوان مبلغان اهداف والای انبیاء در این مکان مقدس حضور بيابيم.

وي ادامه داد: ما می توانیم آنچه که از مسجد می آموزیم را به دانشگاه ها، مدارس و دفاتر کارمان ببريم.

 حسین 30 ساله از بعد تربیتی به مسجد می نگرد. او مي گويد: از کودکی به همراه پدرم به مسجد می آمدم و کارکرد تربیتی مسجد بر من و خواهرانم را انکار نمی کنم. شاید به جرات می توانم بگویم که ما را مسجد تربیت کرده نه پدر و مادرمان.

 اعظم-م 23 ساله گفت: زیاد به مسجد نمی روم اما هربار که به آنجا می روم دگرگون می شوم،نمی دانم چگونه احساسم را از حضور در مسجد بیان کنم، اما همان قدر می دانم که دلتنگی هایم را فراموش کرده و به گناه هایم فکر می کنم.

 زهره و علی زوج جوانی اند که از مشهد مقدس به شمال کشور سفر کرده و نماز ظهر را در مسجد جامع چالوس ادا نموده اند.

 وقتی با آنها همکلام می شوم در می یابم که خطبه عقد آنها در مسجد قرائت شده است.

 علی که با شریک زندگی اش در پی اجراي یک برنامه از سوی کانون فرهنگی مسجد محله خود آشنا شده تصریح کرد: پیش از ازدواج شاید سالی یک بار هم به مسجد نمی رفتم اما تحویل اجناس سفارش شده از سوی کانون فرهنگی مسجد محله مان و در پی آن آشنایی با زهره مرا به عالم دیگری برد،عالمی که شخصیت اجتماعی خود را مدیون آن هستم.

محسن،جوان 28 ساله از مسجد به عنوان بهترین مکان برای آرامش قلب و پناهگاهی امن برای نیایش و دوری از زندگی پرتلاطم شهری یاد کرد و گفت: سعی می کنم تا آنجا که وقت دارم در فعالیت های مذهبی و دینی مسجد محله مان حضور داشته باشم.وي افزود: مسجد تنها جایی است که خانواده ام با حضور من در آنجا مخالفتی ندارند.

 در این بین برخی افراد از زاویه ای کاملا متفاوت به مسجد می نگرند. حمیدرضا 26 ساله این چنین نظر داد: عمدتا نمازم را در مسجد می خوانم اما در مناسبت های مختلف مذهبی و دینی بعد از نماز به منزل بازگشته و ترجیح می دهم به سخنرانی های طولانی مدت گوش ندهم.

وي گفت:به نظر من باید راهکاری ارایه شود تا با تهیه بسته های فرهنگی و اجتماعی به آنچه که نیاز روحی مردم است جامه عمل بپوشانند.

حميدرضا ادامه داد: به نظر من برنامه های جنبی در کنار سخنرانی های کوتاه مدت تاثیر بیشتری در پذیرش مسجد از سوی جوانان و نوجوانان دارد،چرا که سخنرانی های طولانی مدت و تکراري و کم محتوا باعث ترک مسجد از سوی مردم مي شود.

 سهیلا 23 ساله البته از حضور در مسجد خجالت می کشد. او مي گويد: احساس می کنم همه مرا با انگشت به یکدیگر نشان می دهند و در مورد من حرف می زنند. شاید ظاهر موجهی برای حضور در مسجد ندارم لذا علی رغم حفظ و رعایت بسیاری از مسایل نمی توانم بیش از چند دقیقه در مسجد حضور داشته باشم.

 ***

مردم دیگر به مسجد تنها به عنوان مکانی برای نماز خواندن نگاه نمی کنند. آنها پذیرفته اند که این نهاد مقدس در بسیاری از حوزه های اجتماعی، فکری، فرهنگی، سیاسی، امنیتی و … نقشی مهم و اساسی ایفا می کند.

 تجهیز مساجد به رایانه و تشکیل صندوق قرض الحسنه و ایجاد کتابخانه و پایگاه های فرهنگی، بسیجی، اجتماعی و … در آن، مسجد را از انحصاری بودن درآورده است و شاید این مهم خود یکی از عوامل پویایی جامعه و میل و رغبت جوانان به حضور در مساجد شده است.

 هنرمندان اسلامی ایمان و اعتقاد را با استفاده از هنر خود در مساجد در معرض نمایش گذاشته و با هنرمندی خود از مناره ها و منبر گرفته تا دیوارها و سقف مسجد نقش و تاثیر انکار ناپذیری در جذب نوجوانان و جوانان داشته اند.

 برگزاری مسابقات کتابخوانی، جلسات پرسش و پاسخ و مشاوره و دیگر برنامه های این چنینی در مساجد ثابت کرده که می توان با برنامه ریزی مدون و با چشم اندازی تعریف شده بیش از پیش در جذب مردم به ویژه نوجوانان و جوانان تاثیرگذار بود.

*ديدگاه مسئولان

 فعالیتهای اجتماعی با محوریت مسجد تاثیربیشتری در پویایی جامعه خواهد داشت. امام جمعه چالوس مسجد را پایگاه دین داری و اجتماع مردم دانست و گفت: پیامبر اکرم به عنوان پیشوا و حاکم مسلمانان مسجد را به عنوان مرکزی برای حل و فصل همه مشکلات مردم قرار داد، لذا مسجد تنها جای عبادت و نماز نيست.

 حجت الاسلام راشدی ادامه داد: از قبل از انقلاب، دوران شکوفایی و بعد از آن تمام تحولات اجتماعی در جامعه با محوریت مسجد انجام گرفته و امیدواریم این محوریت حفظ بماند و استمرار یابد.

امام جمعه چالوس با اشاره به فعالیت های مختف فرهنگی، اجتماعی، هنری و .. با محوریت مسجد گفت: طرح هایی چون ایجاد صندوق قرض الحسنه، موسسه خیریه، کتابخانه و ... می تواند انگیزه ای را در مردم ایجاد کند و در تحولات اجتماعی تاثیرگذار باشد.

رییس اداره تبلیغات اسلامی چالوس نیز ضمن تاکید بر اهمیت و نقش مسجد در پویایی جامعه گفت: یکی از مشکلاتی که جامعه بشری را آزار می دهد مشکلات روحی و روانی است.

حجت الاسلام توپااسفندیاری افزود: وقتی که به مطب روان پزشکان مراجعه می کنیم می بینیم که مراجعات بسیار زیاد است و یکی از راه های رفع معضلات فکری و روحی و روانی پیوند با معنویت و ارتباط با خداست.

 رییس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی چالوس هم در این رابطه از مساجد به عنوان سنگرهای عشق یاد کرد و گفت: اولین جرقه ها و حرکتهای انقلابی از همین مساجد آغاز شد.

محمد شریفی با تاکید بر اینکه دین اسلام دین به روزی است گفت: وقتی مسجد را بهترین مامن برای جوانان و دلهای پاک آنها می دانیم باید متناسب با علم روز در بخش هایی چون کتابخانه، سخنرانی هایی که جوانان به آن علاقه نشان می دهند و دیگر جذابیت های معنوی به دنبال علم روز باشیم.

***

 مسجد به عنوان عالی ترین پایگاه آموزش اخلاق و معنویت و نیز اصلی ترین مرکز کسب بصیرت، بینش و آگاهی و کانون احیاي فرهنگ ناب اسلامی و دینی است. لذا با بهره گیری از دانش فني و تخصصي لازم در كنار موارد ذكر شده مي توان همگام و مطابق با زمان در دنياي كنوني كه پيشرفت هاي معماري و تحولات عظيم صنعتي، فرهنگي و اجتماعي را داراست حركت کنيم.

با توجه به گسترش روزافزون وسايل ارتباط جمعي بايد از قالب هاي جذاب و سرگرم كننده بهره گيري کرد.

 اگر به محوريت مسجد در زندگي اجتماعي و فردي توجهي صورت نگيرد علاوه بر حاشيه رفتن، از اصل دين و مذهب نيز دور مي مانيم. لذا مي توان با تعريف جاذبه هاي مثبت و موثر و تقويت ارتباط دوسويه با اجراي برنامه هاي متنوع در مساجد در پويايي جامعه موثر بود.