پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها در اين شب، صله رحم را به فرزندان خود توصيه مي‌كنند و مناسبت هاي اين چنيني را بهانه اي براي دور هم نشيني تلقي مي كنند تا شعر ارزشمند «بي پير به خرابات مرو» را به فرزندان خود بياموزند.

 در روستاها با اعتقاد بر اينكه خيرات كردن در اول شب زمستان موجب زياد شدن روزي مي شود با كمك كردن به فردي كه معروف به «آل» است و با سياه كردن صورت خود و پوشيدن لباسي كه هويتش معلوم نشود با رفتن به درب خانه هاي مردم براي نيازمندان آذوقه زمستان را جمع آوري مي‌كند .

 بيان قصه «پير زن سرما به دوش» كه با سنگ دلي و كمك نکردن به فرزندان ائمه اطهار به اذن خداوند تبديل به تپه اي سنگي شده است، از مهمترين داستان هاي اين شب است كه پدر بزرگ ها و مادر بزرگ ها براي نوه هاي خود بيان مي كنند.

 دختران و پسران دم بخت و يا خانواده هاي كه فرزندان دم بخت دارند با اعتقاد بر اين كه در نيمه هاي شب با گرفتن فال حافظ مقدرات ازدواج آنها فراهم مي شود با تفال زدن به ديوان حافظ به سرنوشت يك سال خود مي‌انديشند.

 خواندن داستان هاي كهن مازندراني ، شعرهاي امير پازواري و اميري خواني و گرفتن فال حافظ از مهمترين برنامه هاي اين شب است.

 در شب يلداي مازندراني ها(و آملي ها) همه افراد فاميل و وابستگان به ديدار بزرگ ترها مي روند و خوردني مشترك همه سفره هاي ايراني كه همان هندوانه است توسط بزرگترين عضو خانواده از لحاظ سني برش داده و ميان حاضران توزيع مي شود.

حلواي محلي، انار، گردو و كماچ از جمله تنقلاتي است كه خانواده ها خود را به خوردن آن مشغول مي‌كنند .

در سفره‌هاي اين شب، غذاهايي كه داراي خاصيت گرمايي فراواني دارند و مقاومت بدن را در برابر سرما بيشتر مي كند استفاده مي‌شود.

 در خصوص مهم ترين تنقلات اين شب مي‌توان به شيريني كنجدي كه در زبان محلي مازندراني به «پشت زيك» معروف است اشاره كرد.

مردم استان به اين دليل اولين شب زمستان را شب چله مي نامند كه بايد چهل روز اول زمستان را با سرماي طاقت فرساي آن تحمل كنند. در اين شب فرزندان و نوه ها با آماده كردن تنقلات و شيريني هاي محلي به ديدار بزرگان خاندان خود می روند و تا پاسي از شب را در منزل آنها سپري می کنند.

 شب يلدا در روستا هاي مازندران پر شورتر از شهرها برگزار مي شود و تاريخ و قدمت بيشتري دارد.

 ريش سفيدان خانواده ها در شهرها و روستاهاي مازندران در اولين شب فصل زمستان با آماده كردن خاطرات و داستان هاي پند آموز به استقبال يلدا می روند.

 در روستاها و ییلاق های آمل 2 روز مانده به شب چله مردم به تهيه‌ مقدمات اين شب مي‌پردازند و پس از غروب آفتاب دور كرسي مي‌نشينند و سالمندان حاضر در مجلس به تعريف از سردي زمستان و دوره‌هاي يخبندان گذشته، داستان‌ها و افسانه‌ها مي‌پردازند.

 آنها بعد از صرف شام و چاي، روي كرسي، سفره‌اي پهن مي‌كنند كه در آن سفره، خوراكي‌هايي از قبيل پرتقال، نخود برشته و كشمش و هندوانه -كه شاه ميوه اين مجلس است-به اضافه انواع تنقلات و شيريني‌هاي محلي وجود دارد. افراد خانواده‌ها به شوخي، بذله‌گويي و گفت و شنود و تفال از ديوان حافظ مي‌پردازند.

 در پايان جشن هر نفر با چشم‌هاي بسته تعدادي گردو برداشته و هنگام خواب زير تشك خود گذاشته و صبح گردوها را مي‌شكند؛ اگر مغز آن سفيد و خوب بود، نيتش برآورده مي‌شود.

 همچنين در اين شب داماد خوانچه‌اي شامل تمام چيزهايي كه براي شب چله لازم است، به اضافه ماهي و مرغ به خانه همسر آينده خود مي‌فرستد. مردم آمل معتقدند كه اگر در اين شب ننه سرما گريه كند، هوا باراني و اگر پنبه‌هاي توي لحاف را بريزد بيرون، برف و اگر گردن بند خود را پاره كند، تگرگ مي‌بارد.

ايميل نويسنده:(amol_ali2006@yahoo.com)