چند روز قبل یکی از مجله های رنگارنگ چندین صفحه ای را ورق می زدم. تقریبا به نیمه های این مجله رسیده بودم که نکته جالبی نظرم را جلب کرد؛ به طور میانگین در هر دو صفحه این مجله سه تبلیغ با موضوع لاغری ، دستگاه ها و قرص های لاغری و اینکه چگونه در عرض ده روز 15 کیلو وزن کم کنیم چاپ شده بود!

واضح بود با این حجم وسیع از تبلیغات تکراري در خصوص مضرات چاقی و درج تصویری از بانوان و آقایان مانکن، خوانندگان مشتاق می شوند به استفاده از این ابزارها و وسایل روی بیاورند، در حالی که به گفته بسیاری از متخصصان رژیم های درمانی ، این قرص ها ،کپسول ها و وسایل به تنهایی نمی تواند چاره کار باشد و در برخی افراد تاثیرات منفی نیز بر جای می گذارد.

*چاقي باعث کاهش اعتماد به نفس مي شود!

 مشاوران تغذیه در تعریف چاقی گفته اند: معمولاً زمانی که وزن بدن با توجه به جنس و سن، با قد تناسب نداشته باشد به اصطلاح می گویند که چنین فردی چاق است.

 بنابر این تعریف ،چاقي افزايش وزن به ميزان بيش از 20 درصد وزن ايده آل و حاصل تجمع چربي در بدن است.

 متخصصان چاقي را بيماري مزمني می دانند كه به علت عدم تعادل در ميزان دريافت انرژي و سوخت به وجود می آید، در واقع چاقي يك اختلال در تنظيم اشتها و سوخت و ساز مواد غذايي در تبديل به انرژي است و می تواند باعث بروز بسیاری از مشکلات جسمی ازجمله بیماری های قلبی و عروقی، درد مفاصل ،افزایش میزان کلسترول و فشار خون ، دیابت، کبد، تنگی نفس ، واریس، بیماری‌های کلیوی و مشکلات روحی از جمله از بین رفتن اعتماد به نفس ،شرکت نکردن در کارهای گروهی و دوری جستن از اجتماع و...شود و در نهایت کاهش طول عمر و مرگ زود‌رس را در پی دارد.

در این بین تب لاغر شدن در بین زنان بیشتر از مردان است.زنان جدای از عوارض چاقی ، زیباتر شدن را ملاک اصلی لاغری خود می دانند.

*در نهايت ورزش!

زهره دختر 20 ساله ای است که نسبت به اطرافیان خود چاق تر است .او می گوید: اظهار نظر دیگران در مورد قیافه و اندامم مرا افسرده كرده‌، هرچه‌ می‌پوشیدم به من نمی‌آمد ، در موقع خرید لباس با مشکل مواجه می شدم، هر چه انتخاب می‌كردم برایم اندازه نبود. به ‌توصیه یكی‌از دوستانم، نزد پزشك معروفی رفتم كه می گفت ماهی هشت كیلو از وزنم را كاهش می‌دهد، اما در تمام مدت یك ماهی كه رژیم گرفته بودم علاوه بر گرسنگی شدید ریزش مو نیز گرفتم و دستگاه گوارشم دچار اختلال شد و برغم حق ویزیت بالایی كه پرداخته بودم متوجه شدم‌ همین رژیم را آن دكتر برای سایرین نیز دیكته می کرده و دست آخر از مراجعه به پزشک منصرف شدم.

آذر،خانم خانه‌دار 37 ساله ای است که ۱۰‬كیلو اضافه وزن دارد. به گفته خودش تمامی راه های ممکن برای کاهش وزن را تجربه کرده و به این نتیجه رسید که ورزش تنها راه کاهش وزن است. وی در خصوص تجربه کاهش وزن خود می گوید: ‪ به دلیل چاقی موضعی که داشتم بسیاری از روش ها را آزمایش كردم. از آن جایی كه‌ تحمل گرسنگی برایم دشواربود ، با انتخاب یك پزشك جراح كه در یك مجله خانوادگی برای روش لیپوساكشن تبلیغ كرده بود ، به یك كلینیك جراحی رفتم.

 اگر چه در آگهی تبلیغاتی این مجله نوشته شده بود این عمل بدون درد و بیهوشی انجام می‌شود من به طور كامل بیهوش شدم و درد زیادی را متحمل شدم اما چند هفته بعد در ناحیه لیپوساکشن شده پستی و بلندی ها و فرو رفتگی هایی به وجود آمد كه منظره بسیار زشتی را ایجاد كرده است!این درحالی بود كه برای انجام این عمل هفت میلیون ریال هزینه كرده ‌بودم.

وی ادامه داد: پس از این عمل ، به روش هیپنوتیزم و مصرف قرص ها و كپسول های لاغری رو آوردم،ولی بازهم جواب نگرفتم و دست آخر به ورزش کردن روی آوردم و تا حدود زیادی در کاهش وزن موفق بودم.

 آن چه مسلم است ، آرزوی اندامی متناسب و زیبا، زنان و حتی مردانی را كه به نوعی دارای اضافه وزن هستند، رها نمی‌كند اما از آن جایی كه ویژگی ها و خصوصیات فیزیولوژیك افراد با یکدیگر متفاوت و متمایز است ، این روش ها درمورد همه افراد پاسخ یکسانی نمی‌دهد.

گاه گاهی نیز مشاهده می شود در این بازار داغ لاغرشدن، افرادی سودجو با تبلیغ یك روش ابداعی در حوزه‌ی تغذیه و رژیم درمانی ، هیپنوتیزم درمانی ، دارو درمانی و طب سوزنی میزان قابل توجهی سود روانه كیسه‌اشان می‌كنند .

* زمین در حال چاق شدن است

 اگر نیم نگاهی به آمارهای جهانی بیندازیم پی می بریم چاقی به یکی از مشکلات چند سال اخیر در دنیا تبدیل شده است.

در سال 2008، 8/9درصد از مردان و 8/13 درصد از زنان در سراسر جهان چاق بودند و شاخص جرمی آن‌ها بالای 30 بوده است .این در حالی است که در سال 1980 فقط 8/4درصد از مردان و 9/7درصد از زنان اضافه وزن داشتند.

 بنابر این شاخص جرمی زنان در سال 2008 نشان می‌دهد تعداد کشورهایی که با مشکل چاقی روبه رو هستند نسبت به دو دهه گذشته بیش‌تر شده و در حال حاضر بر اساس آخرین آمارهای منتشر شده بیش از یک میلیارد نفر در سراسر جهان به چاقی مبتلا هستند و به گفته برخی از پزشکان چاقی در جهان از کنترل خارج شده است،لذا ضروری است دولت ها به مبارزه جهانی با این اپیدمی بپردازند.

 در این میان چاقی کودکان را نیز نباید از یاد برد؛مصرف مواد پرکالری، مانند چیپس، پفک و بیسکویت های چرب و شیرین موجب چاق شدن کودکان و نوجوانان شده است.

 براساس آمارهای موجود، حدود ۴۲‌میلیون کودک زیر ۵سال دچار اضافه وزن هستند و ۳۵‌میلیون نفر از آنها در کشورهای در حال توسعه زندگی می‌کنند.

در همین راستا نمایندگان سلامت کشورها در سازمان جهانی بهداشت بر لزوم محدود کردن تبلیغات خوردنی‌های بی‌ارزش و نوشابه‌ها به‌منظور کاهش مصرف کودکان تأکید کرده اند.

 *زنگ خطر برای ایرانیان

 متخصصان رژیم غذایی علاوه بر پرخوری و کم تحرکی عوامل متعددی را در شیوع چاقی موثر می دانند.برخی تحقیقات نشان می دهد که چاقی در انسان ممکن است به دلیل عفونت های ویروسی حادث شود برخی نیز عوامل ارثی- اختلالات غدد و مشكل رواني كه پرخوري به عنوان يك مكانيسم دفاعي در برابر آن بروز مي‌كند را عامل افزایش وزن و در نتیجه چاقی می دانند.

 همچنین استفاده از برخی داروها و غذاهای فرآوری شده و نوشابه‌های گازدار،افزایش مصرف غذاهای پرکالری و کمبود مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها از عوامل دیگر چاقی عنوان می شود.

بعضی دیگر از محققان نیز براین باورند کاهش قیمت غذا و تولید انبوه مواد غذایی به دلیل پیشرفت فناوری، کشاورزی -تغییرات در نحوه کار کردن که کم تحرکی را به دنبال دارد و نیز استفاده از غذاهای آماده می تواند منجر به افزایش وزن شود.

 آنچه قابل تامل است هشدار فعالان عرصه سلامت درروند چاق شدن افراد است در کشور ما بیش از 50 درصد ایرانیان به دلیل استفاده ازچربی و شیرینی زیاد مبتلا به چاقی و اضافه وزن هستند .

 بر اساس امارهای منتشر شده در شهرهای بزرگ افراد چاق جمعیت 15 درصدی را به خود اختصاص داده اند به طوری که در شهری مثل تهران این رقم حدود 70 درصد است یعنی حدود 70 درصد زنان و مردان بالای 30 سال به دلیل تحرک کم و پرخوری دچار اضافه وزن و چاقی هستند.

بر اساس گفته یکی از محققان می توان از چاقی به عنوان بیماری غیر واگیر یاد کرد به طوری که این نوع بیماری در حقیقت حاصل شیوه زندگی ماست ، شیوه ای که از فعالیت های بدنی زیاد و مصرف غذا به اندازه کافی به جایی رسیده که فعالیت بدنی مان بسیار کم و غذا بیش از حد لازم مصرف می شود.

 براساس پژوهشهای انجام شده کنترل بیماری های غیرواگیر به مراتب دشوارتر از سایر بیماریهاست،زیرا با کم تحرکی و افزایش مواد غذایی این بیماری ها دائم روبه افزایش است و افراد هم نمی توانند شیوه زندگی خودشان را به راحتی تغییر دهند،بنابراین چنانچه یک عزم ملی برای پیشگیری از این بیماری ها اتفاق نیفتد مسئله چاقی و بسیاری از بیماریها که در نتیجه آن نمود پیدا می کند قطعا ً افزایش خواهد یافت.

* مازندران،چاق ترین استان

 شیوه زندگی و نوع تغذیه در هر جامعه ای متفاوت است. مازندران با دارا بودن شرایط آب و هوایی مساعد و تولید انواع محصولات کشاورزی و تنوع غذایی رتبه نخست چاقی در کشور را به خود اختصاص داده است.

 دکتر میرزایی -معاون فنی مرکز بهداشت مازندران-درگفت وگو با ما می گوید: براساس تحقیقات وزارت بهداشت در زمیه جمع آوری شاخص های سیمای سلامت درایران، رقم میانگین نمایه توده بدنی انسان ها که به BMIمشهور است در جمعیت انسانی مازندران نسبت به سایر استان ها بالاتر بوده است.

 وی در خصوص BMIاظهار داشت: میانگین نمایه توده بدنی به طریق تقسیم وزن (به کیلوگرم) بر قد( به توان دو) محاسبه می شود، چنانچه عدد به دست آمده زیر 18 باشد نشان دهنده کاهش وزن، بین 18 تا 25 نشانه وزنی نرمال، 25 تا 30 اضافه وزن و بیش از 30 نشانه چاقی فرد است.

وی با بیان اینکه میانگین BMI مازندرانی هادر مقایسه با استان های دیگر 26 است تصریح کرد: درمازندران میانگین نمایه توده بدنی برای خانم ها 27 و اقایان 25 بوده است .

دکتر میرزایی ادامه داد: استان های گیلان بادارا بودن 9/25(BMI)و آذربایجان شرقی با 7/25 در رتبه دوم و سوم استان های چاق قرار دارند.

وی با اشاره به اینکه 5/22 درصد از مردم مازندران BMI بالای 30 دارند،گفت: بنابر این آمار، مردم مازندران چاق محسوب می شوند.

معاون فنی مرکز بهداشت مازندران مصرف برنج و 3 عادت بد غذایی از جمله پرحجم خوری،مصرف غذاهای پر چرب و مصرف زیاد شیرینی را از عوامل چاقی در میان مازندرانی ها عنوان و تصریح کرد: 42 درصد مردم این استان کمتر از 10 دقیقه در روز ورزش می کنند.

 دکتر میرزایی خاطرنشان ساخت: در 16 شهرستان مازندران در حال تهیه نمونه آماری از 8000خانوار هستیم تا BMI انها مشخص شود و یک ماه دیگر نتیجه آن استخراج خواهدشد.

وی علل ایجاد چاقی را به نوع تغذیه و تحرک مربوط می داند و می افزاید: قطعا افراد چاق مستعد بیماری دیابتی و قلبی و عروقی هستند که متاسفانه 43 درصد مرگ و میرهایی که در استان رخ می دهد ناشی از فشار خون و بیماری های قلبی و عروقی است.

همچنین افراد چاق مستعد ابتلا به انواع سرطانها به ویژه سرطان های دستگاه گوارش هستند که به دلیل رژیم نادرست در مازندران آمار این نوع بیماریها روبه رشد است.

میرزایی با بیان اینکه زنگ خطر به صدا درآمده تاکید کرد: مردم درتغذیه و تحرک خود دقت کنند و از استفاده بی رویه قند و روغن زیاد پرهیز نمایند.

معاون فنی مرکز بهداشت مازندران بهترین روش در کاهش وزن را رژیم غذایی مناسب و ورزش منظم عنوان وتصریح کرد: افراد در رژیم های غذایی روزانه میزان دریافتی کالری را متناسب با نیاز بدن خود مشخص کنند، در برنامه غذایی خود سبزیجات و میوه های تازه را بگنجانند و بعد از سن 40 سالگی مصرف نمک، روغن و مواد قندی ونیز استفاده از غذاهای پرحجم را به شدت در برنامه غذایی خود کاهش دهند.

 میرزایی در پایان سخنانش با تاکید براینکه ورزش برای تمامی گروه های سنی توصیه می شود خاطرنشان ساخت: بهترین ورزش پیاده روی و دویدن آرام و رواج ورزش های همگانی است که می توان با برنامه ریزی در کارگروه های سلامت و تامین اعتبارات مورد نیاز ونیز همکاری ادارات، فرهنگ ورزشهای همگانی را رواج داد.

*تجارت سودآور چاقی و لاغری!

ربیعی -مشاور تغذیه و رژیم شناس- نیز در گفتگویی با بیان اینکه استفاده از قرص ها و وسایل لاغری از طریق تبلیغات فریبنده در حال افزایش است گفت: به صورت نگران کننده ای در حوزه های مختلف از روش های غیر علمی برای کاهش وزن استفاده می شود که می توان گفت در این بازار رقابت بر سر وزن و اندام، افراد سودجو تجارت چاقی و لاغری برای خود راه اندازی کردند.

 وی با اشاره به اینکه آقایان به لاغری و تلاش در لاغر شدن باور ندارند و به این امر راغب نیستند، افزود: 85 درصد از مراجعه کنندگان مارا خانم ها تشکیل می دهند که بخش عمده آنان کسانی هستند که دچار اضافه وزن و چاقی هستند.

 این رژیم شناس ادامه داد: 70 درصد از مراجعه کنندگان من افرادی هستند که برای کاهش وزن مشاوره می گیرند و 15 درصد افرادی هستند که با مشکل کاهش وزن مواجه هستند و برای افزایش وزن مراجعه می کنند و 15 درصد نیز به دلیل بیماری از جمله دیابت به نزد مشاور تغذیه می آیند.

ربیعی در خصوص استفاده از انواع قرص های لاغری بیان داشت: مطلقا مخالف استفاده از این قرصها هستم زیرا بخشی از این قرصها چربی سوز هستند با وجود اینکه مانع جذب 30 درصد از چربی غذا به بدن می شوند عوارض جانبی برای فرد مصرف کننده به همراه دارند که می توان با خوردن غذای کم چرب کار این بخش از قرصهای لاغری را انجام داد ، بخش دیگر این قرصها فیبری است که معده را حجیم کرده تا به فرد احساس سیری دست دهد که این نیز عوارض جبران ناپذیری به همراه دارد.

 وی ادامه داد: فرد با استفاده از این قرص ها علاوه بر پرداخت هزینه های اضافی دچار صدمات روحی و جسمی جبران ناپذیری می شود.

ربیعی با ابراز نگرانی از اینکه در برخی از باشگاه های ورزشی نیز بدون اینکه نظارتی صورت گیرد استفاده از این قرص ها توصیه می شود، افزود: این امر می تواند به سلامت ورزشکاران آسیب برساند.

 این مشاور تغذیه تاکید کرد: افراد می توانند با اصلاح و تغییر رفتار به همراه درست غذا خوردن در کاهش وزن خود موفق باشند.

با توجه به آنچه گفته شد ضروری است از امروز سبد غذایی خانواده را از مواد غذایی مضر پاک کنیم و برای جلوگیری از معضل افزایش وزن و چاقی رژيم غذايي خود را اصلاح کرده و به فعالیتهای بدنی بیشتر توجه کنیم .

ايميل نويسنده:(karez_60@yahoo.com)