تا به حال با خود فکر کرده ایم سخت ترین و زیان بارترین مشاغل چه شغل هايي هستند؟کشاورزی؟ آتش نشانی؟ صیادی؟ جراحی های پیچیده و ظریف مغز و قلب؟ خبرنگاری؟ خلبانی و یا کار درمعدن؟

وقتي از خستگي مفرط مي ناليم همه مي گويند:مگه کوه کندی؟! تو معدن کار می کنی؟!و اين يعني اين که برخي مشاغل علاوه بر خستگي جسمي، روح و روان انسان را مي خراشد و بعد از چند سال كار مداوم آثار فرتوت شدن بر چهره پديدار مي شود و هر كس بعد از چند سال تازه شدن ديدار با تعجب مي پرسد: چقدر شكسته شدي؟!

تعدادي از شغل ها با توجه به سخت و طاقت فرسا بودنش درآمد خوبي دارد و به قولي خستگي را از تن انسان به در مي برد اما برخي از مشاغل مثل كار در معادن علاوه بر مشقت بار بودن درآمدي كافي ندارد و گاهي همين اندك درآمدها از کارگران معادن خصوصي دريغ مي شود!

سال هاست بر اساس قانون، کار در معادن از جمله مشاغل سخت و زیان آور شناخته شده و کارگران معدن می بايد 20 ساله بازنشسته شوند! چرا که کیلومترها کار کردن در عمق زمین در سیاهی و تاریکی وحشت برانگیز ، استنشاق انواع گازها و گرد و غبار سرطان زا در حقیقت ریسکی بزرگ و یقینا نوعی ایثارگری است که کمتر کسی جرات پذیرش چنین مشاغل سختی و مخاطره آمیز را دارد.

 معادن همانند گورستانی هستند که کارگران هنگام ورود هر لحظه احتمال وقایع ناگواری را می دهندکه وقوعش خیلی دور از ذهن نیست، به بازگشت خود امید چندانی ندارند و هر لحظه مرگ را در کمین خود می بینند!

وضعیت کارگران در معادن به ويژه معادن بخش خصوصی به شدت نگران کننده است. وقتی خسته و کوفته از دل معادن بیرون می آیند آن قدر سیاه ، گرد و خاکی و فرتوت می شوند که کمتر قابل شناسایی هستند و به قول يک کارگر معدن «حتی زن و بچه های مان ما را نمی شناسند و گاهی از دیدن ما وحشت می کنند!»

 کارگران معادن کمتر از زیبایی و نور خورشید عالم تاب لذت می برند و ساعت هایی طولانی در محاصره دیو تاریکی کار می کنند، در حالی که از اندک مزایای قانونی و انسانی خود محرومند!

شرکت «زغال سنگ البرز مرکزی» را به یاد داریم، همان شرکتی که معادن زغال سنگ زيادي را در شهرستان سوادکوه در اختیار داشت و خانواده های فراواني به واسطه حمایت دولت و برخورداری کارگران از حقوق و مزایا و سختی کار روزی می خوردند و راضی بودند،اما بعد از واگذاری این شرکت به بخش خصوصی به نام« سامان گستر سوادکوه» و منشعب شدن آن به چندین شرکت تعاونی و تولیدی کوچک و واگذاری هر یک از معادن به این شرکت ها،نابسامانی تعداد زیادی کارگر سخت کوش معدن رقم خورد که يکي از آن ها تعدیل کارگران از 5000 نفر آن روز به 700 نفر است که ارمغان برداشتی نادرست از خصوصی سازی بوده است.

*کم توان و شرمنده

 آغاز عمليات اكتشافي در حوزه البرز مركزي كه بيش از 30هزار كيلومتر مربع از سطح استان مازندران را در بر مي‌گيرد به حدود 70سال پيش باز مي‌گردد.

نخستين عمليات اكتشافي در اين حوزه وسيع در سال 1314به هنگام احداث خطوط راه‌آهن سراسري در زيراب صورت گرفت كه منجر به بهره‌برداري معدن «كنيج‌كلا»در اين منطقه شد و متعاقب آن نيز عمليات اكتشافي ديگري در محدوده فوق انجام شد كه نهايتا در سال 1350به بهره‌برداري قسمتي از معدن «كارمزد» در اين حوالي انجاميد كه تا سال 1383 ادامه يافت.

 از اين سال به بعد معادن در حال بهره‌برداري شركت زغال‌سنگ البرز مركزي به بخش‌خصوصي واگذار شد. بخش خصوصی هم برای کسب سود بیشتر از کارگران بیگاری می کشد و آنها را با کمترین حقوق راهی خانه می کند، در حالی که کارگر بیچاره نه توانی برایش مانده و نه از شرمندگی حداقل حقوق رنگي به چهره دارد.

بیشترین و سخت ترین کار با حداقل حقوق بدون مزایا، لطفي است که برخی از معدن داران در قبال اشتغال جوانان بيكار روا مي دارند،در حالی که «خود با سود حاصله از تلاش بي وقفه كارگران شهری را مي خرند و آزاد مي کنند؟!»

 این جمله را کارگر دردمند یکی از معادن سوادکوه می گوید که حق اعتراض از او و تمامی همکارانش به واسطه تهدید اخراج و بیکاری سلب شده است.

 با صدایی حزن آلود هم صحبت ما می شود و از واسطه گری در معادن می نالد. معتقد است؛ورق برگشت و واسطه گری تعدادی از افراد شاغل در پست های بالای البرز مرکزی آن زمان نحت عنوان شرکتی خصوصی موجب اجحاف در حق کارگرانی شد که تمام حقوق یک ماه هر یک از آنها با احتساب تمامي حق و حقوق انسانیش فقط 388 هزار تومان است!

اين کارگر محزون که نخواست نامش را رسانه اي کنيم،می گوید:یادش به خیر آن زمان که در البرز مرکزی کار می کردیم 5 هزار نیرو داشت و از دماوند تا رامسر زیر نظر این شرکت کار می کردند،آن زمان سرویس و حقوق کافی داشتیم، تمامی معادن امکانات استخراج مناسب داشتند،ماهانه 50 هزار تومان سختی کار،60 هزار تومان بیماری زایی می گرفتیم ولی اکنون سختی کارمان به 1500 تومان در ماه و بیماری زایی ما به صفر رسیده است.

 وی می گوید:3 هزار متر داخل معدن و در عمق 80 متری زیر کوه از 8 صبح تا 8 شب کار می کنیم، در صورتی که استاندارد کار در معدن روزانه 6 ساعت است ! اما اکنون این قانون در معادن بخش خصوصی رعایت نمي شود!

*احياي البرز مركزي،مصوبه سفر هيات دولت

در جریان سفرهای استانی رئیس‌جمهوری به استان مازندران، مسائل مطرح در شرکت زغال سنگ البرز مركزي مورد بررسی قرار گرفت و طرح احیای معادن البرز مرکزی در هیات دولت به تصویب رسید.

 استاندار مازندران هم در دیدار اخيرش با مردم سوادکوه در حالی که بزرگ ترین مشکل مردم این شهرستان را بیکاری می داند از احیای البرز مرکزی خبر داد و گفت: احياي البرز مركزي از مصوبات مهم سفرهاي هئيت دولت است و ‌با احياي آن شاهد كاهش قابل توجه بيكاري در سوادكوه خواهيم بود و حتي نماينده هاي شهرستان هاي سوادكوه ،قائم شهر و جويبار نيز قول احياي البرز مركزي به مردم داده اند، اما ظاهرا اين وعده ها و مصوبه دولت هم به مانند بسياري از مصوبه هاي ديگر راهي طولاني تا اجرايي شدن دارد!

یکی از کارگران قائم شهری معادن سوادکوه از نماینده های شهرش گله مند است و می گوید:در دفتر جناب اکبری روزنامه ای روي ديوار نصب شده كه با تیتر درشت نوشته است: « 150 میلیارد تومان برای احیای البرز مرکزی اختصاص یافت »؟اما این همه پول کجا رفته و این شعار کی محقق می شود؟!

جناب ادیانی هم در نماز جمعه زیرآب گفته بود:« قصد داریم البرز مرکزی را رونق دهیم و همه کارگران زیر نظر این کارخانه در بیایند! » اما تاکنون چیزی از این وعده و وعید های زیبا اجرایی نشده است !

وی از سختی کار در معدن می گوید و معتقد است: جان تمام کارگران در خطر است ، زمانی که این معادن دولتی بودند با آن همه امکانات و تجهیزات 4 نفر بر اثر انفجار جان سپردند،وای به اکنون که خصوصی شده و امکاناتی ندارد و همه کارگران با ترس و دلهره وارد معدن می شوند و با اضطراب فراوان کار می کنند.

وی می گوید: کارگران معدن به خصوص تکنیسن یکی از معادن 3 شیفته با دریافت حقوق تنها یک شیفت کار می کند به طوری که کار معدن به حضور همین یک نفر سرپاست و در غیابش کار لنگ می ماند.

 این کارگر معدن از بانک توسعه تعاون که ماهیتش وابسته به شرکت های تعاونی و تولیدی است هم گله دارد و می گوید:حتی این بانک هم به ما وام نمی دهد و مدت هاست که برای دریافت 2 میلیون تومان وام دنبال دو نفر ضامن معتبر کارمند می گردم در صورتی که اخبار تلويزيون گفته تا زیر 10 میلیون تومان فقط یک کارمند برای ضمانت لازم است.

 يكي ديگر از کارگران، معادن البرز مرکزی را تنها پشتوانه مردم مناطق اطراف می داند و می گوید: تا کنون چندین بار اعتراض مان را به گوش مسوولان رساندیم اما اعضای هیات مدیره در حضور فرماندار قائم شهر و دیگر مسوولان صورت جلسه و تعهد کردند با حذف واسطه گری،کارگران حقوق خود را به موقع دریافت خواهند كرد و قبل از هر اقدامی پول بیمه کارگران پرداخت خواهد شد! اما فقط جلسه و صورت جلسه بود و خبری نشد که نشد!

 این کارگر معدن با اشاره به سخنان رییس جمهور در خصوص حذف واسطه ها معتقد است:مشکل تمام کارگران واسطه گری شرکت سامان است و اگر واسطه ها حذف شوند کارگران از حق و حقوق واقعی خود برخوردار خواهند شد؟!

* احداث كك سازي مقدمه احياي البرز مركزي

 به گفته ايرج فلاح -مديرعامل شركت زغال‌سنگ البرز مركزي- احداث واحد کک‌سازی توسط وزارت صنایع و معادن با ظرفیت 300 هزار تن در شهرستان سوادکوه، به‌عنوان زیربنای احیای معادن منطقه و ایجاد ارزش افزوده و اشتغال مناسب و در نهایت توسعه پایدار بخش صنعت و معدن این شهرستان است كه در جریان سفر مورد تصویب هیات دولت قرار گرفت، اما انگار این مصوبه هم تا اجرایی شدن فاصله زیادی دارد!

یکی از کارگران سخت كوش معادن سوادکوه می گوید:زمانی که کلنگ کارخانه کک سازی زده می شد مسوولان از جذب 5 هزار نیرو خبر داده بودند و مي گفتند با راه اندازی این کارخانه وضعیت معادن زغال سنگ که خوراک اصلی کارخانه کک سازی است بهتر خواهد شد و شركت زغال سنگ البرز مركزي دوباره احيا مي شود، اما نماینده های شهر حتي در جريان وضعیت این کارخانه نيستند و نيامدند ، ببينند تا چه مرحله ای پیش رفته است؟

 وی از فقدان طرح طبقه بندی هم می گوید و معتقد است: با اجرای این طرح حق به حقدار می رسد اما متاسفانه در معادن این طرح اجرایی نمی شود.

 این کارگر معدن در خصوص سختی کار معدن مي گويد: سازمان بیمه تامین اجتماعی سخت و زيان آور بودن كار در معادن را قبول ندارد و هم اكنون بیمه ما به صورت عادی رد می شود.

*قصه پرغصه معدنکاران

 قصه پر غصه اي است دلگويه هاي کارگران معدن كه دست شان به جايي بند نيست و حتي از افشاي نام شان در هراسند؛ تمام این کارگرانی که به امید حل مشکلات معیشتی شان با ما همصحبت شدند از افشای نام شان هراس داشته و معتقد بودند اگر نام شان جایی ذکر شود همین آب باریکه که روزی زن بچه آنها و حاصل بازی با جان شان در گورستان معادن است، قطع خواهد شد!

راست می گفتند؛به یاد دارم زمانی را که در روز کارگر چند سال پیش وقتی حسینی -مدیر کل وقت کار و امور اجتماعی- پشت تریبون از وعده و وعیدهای زیبا برای حل مشکلات کارگران سخن می گفت، به گمانم یکی از كارگران نساجي قائم شهر از وسط جمع حاضر برخاست و خطاب به جناب مدیر کل گفت: تمام این وعده ها پوشالی است و چندین سال است که ما کارگران بعد از ورشکستگی کارخانه بیکار شده ایم و حقوق بیش از دو سال مان را نگرفته ایم اما اکنون صحبت از استخدام کارگران جديدي است!

حسینی سعی می کرد وی را به آرامش دعوت کند اما وقتی دید نتیجه معکوس است در حالی که کارگر بیچاره را از همایش گرامی داشت روز کارگر بیرون می انداختند و بیچاره کارگر نگون بخت از شرم سرخ شده بود؛ همین جناب حسینی کنترلش را از دست داد و با لحن تندي گفت:حرف نزن،ساكت باش! تو تا تهران رفتی و آبروی ما را بردی!

 راست مي گويند، از مديراني كه حفظ آبروي شان و عدم شايستگي و توامندي شان در پست هاي پر طمطراق را در سايه خفقان زير دستان مي پندارند چيزي بيش از اين انتظار نمي رود! 

ايميل نويسنده: (heyran55@yahoo.com)