مازندنومه،ربابه حسین پور:رسم و رسوم و تشريفات مراسم گوناگون- از سيسموني گرفته تا عروسي و عزا-که به آن مناسک گذار می گویند، در ميان جوامع با تفاوت هایی وجود دارد و مردم کشورهای مختلف با پايبندي به اين رسم و رسوم مراسم خود را برگزار مي كنند.

در ایران اما امروزه رنگ و لعاب مراسم مختلف از حالت سنتي خارج شده و به سوي تشريفات دست و پاگير پيش رفته است به طوري كه در پس این آیین‌ها می‌توان هراس‌ها، امیدها و آرزوهای برگزار كنندگان آن ‌را مشاهده کرد.

*رسم های تشریفاتی

در کشور ما به مناسبت درگذشت اقوام و نزدیکان، آیین‌ها و مراسمی ‌برپا می‌شود که با نام آیین‌های سوگواری و مراسم ختم شناخته شده اند، مراسمی ‌که نسل اندر نسل و پیوسته برپا می‌شود.

این آیین‌ها در گذر زمان کارکرد راستین خود را از دست داده،تنها به نوعی رسم تشریفاتی مبدل شده است. در حقیقت، هسته‌ی اصلی رفتارها فراموش شده و پوسته ای از آن به جا مانده است؛پوسته اي شامل تشريفات سنگين در ماراتن چشم و هم چشمي و فخرفروشي،از دسته گل گرفته تا انواع غذاها و سنگ قبر و مكان مراسم و... به تنها چيزي كه اهميتي داده نمي شود همان فلسفه عزاداري و طلب خير براي درگذشته است!

در اين نوشتار قصد نداريم به برگزاری مراسم سوم، هفتم و چهلم برای درگذشته كه به اعتقاد برخي ها رسوم برجا مانده از آیین زردشت، باورهای مندایی و سکاهاست بپردازيم. گرچه بر اساس برخي از مطالعات در اسلام به سه روز سوگواري سفارش شده و فقط براي سيدالشهدا مراسم چهلم برگزار شده است، مراسمي كه امروز هر رده و قشري از جامعه به برپايي مسلسل وار آن با هزينه هاي سنگين اصرار دارند تا در مقابل ديگران كم نياورند!

*آرایش عزا!

از اينها كه بگذريم برگزاري آيين تشييع جنازه و مراسم تدفين و ختم و ... در جامعه امروز عجيب دگرگون شده است.

در جايي مي خواندم كه امروزه تظاهر به غمگین بودن و نقش و کارکرد نمایشی مراسم عزاداری چنان اهمیت یافته ‌است که برخی برای غمگین نشان داده شدن، مجبور به انجام آرايش مخصوص عزا می‌شوند.

اگرچه آرايشگاه ها رسما آرایش عزا نمی‌کنند،مشتریان خاص خود را دارند. نحوه آرایش فرد عزادار هم در مجالس گوناگون تفاوت می‌کند،برای مثال برای مجلس سوم، آرایش باید فرد را پریشان‌تر نشان دهد و به همین دلیل مدل موهاي باز توصیه شده‌است،در عوض در مجالس هفت یا چهلم موهای بسته و رنگ پریده توصیه می‌شود كه البته آرایش و گریم افراد برای عزا از گران قیمت‌ترین گریم‌هاست.

البته هنوز اين گونه آرايش ها در كشورمان رسوخ کامل پیدا نكرده ، اما نحوه ديگري از پوشش شامل كلاه و عينك آفتابي و دستكش تور مشكي و ... به تدريج در برخي از مراسم عزاداري ديده مي شود.

*بفرمایید شام!

مكان مراسم عزاداري هم اين روزها از مساجد و تكايا و حسينه ها جاي شان را به رستوران های مجلل و تالارهاي شيك با سرو چند نوع غذا و دسر داده است و جالب تر از آن نحوه خوشامد گويي صاحبان عزاست كه با كت و شلوار مشكي شيك ، عينكي دودي و گرفتن قيافه اي غمگين به مهمانان خوشامد مي گويند.

در خلال مراسم هم هيچ يادي از مرده بخت برگشته نمي شود و مهمانان پس از صرف شام و دسرهاي رنگارنگ راهي منازل شان مي شوند،انگار كه از مهماني برمي گردند!

*سنگ قبر 8 میلیون تومانی

البته اين تشريفات و به رخ كشيدن ها به همين جا ختم نمي شود،اين روزها جاي دفن و قيمت سنگ قبر هم نشان از ارزش قائل شدن و هميت دادن به متوفي است!

مادر خدا بيامرزم هميشه مي گفت: «فرقي نمي كند شاه باشي يا گدا زير خاك فقط 3 متر كفن مي بري » و اين يعني نه سنگ قبر مجلل به دادت مي رسد نه مكان آرامگاه !

دوستي مي گفت: براي سنگ قبر پدرش در ملامجدالدین ساری 8 ميليون تومان هزينه كرده تا جای به نسبت بهتری پدرش را به خاک بسپارند.این پدر بيچاره در تمام طول عمرش دوندگي كرد اما حتي از خريد يك ماشين ناتوان بود ،اما حالا بچه هايش كه مي توانستند اين خدمت 8 ميليوني را برايش در طول زندگي انجام دهند،با افتخار و غرور خاصي قبر 8 میلیون تومانی می خرند!

نمي دانم چرا ما تا اين حد مرده پرستيم! تا هستيم پاي هم را مي گيريم ولي وقتي كه آهنگ رفتن مان كوك مي شود فرشته اي خواهيم شد كه نظيرش در زمين نبود! به قول حافظ شيرين سخن: امروز كه در دست توام مرحمتي كن،فردا كه شوم خاك چه سود اشك ندامت

ایمیل نویسنده:- (heyran55@yahoo.com)