مازندنومه،یادداشت کاربران:زبان به عنوان يكي از پوياترين عناصر ارتباطي در جهان مطرح است كه به واسطه آن انسان با هم ديگر ارتباط برقرار مي كنند و تكلم انسان هاي بخشي از رفتارهاي احتماعي آنها را شكل مي دهد.

در نظام مقدس جمهوري اسلامي ايران نيز قانون اساسي به عنوان قانون بالادست بر رسميت داشتن زبان فارسي و عموميت آن صراحت دارد و بر احترام به گويش هاي بومي و محلي تاكيد كرد.

زبان مادري به عنوان يكي از فرهنگ هاي شفاهي جهان از سوي سازمان ملل متحد و يونسكو به رسميت شناخته به همين دليل در تقويم جهاني نيز روزي را به عنوان پاسداشت زبان مادري تعيين كرده اند.

زبان مادري، رمز هويت هر ملت است و اقوام و قوميت ها در پناه زبان، هويت دارند و در بحث زبان شناسي به طور عام و غيرتخصصي به هر نوع گفتاري، زبان گفته مي شود اما در بحث تخصصي نيز زبان به عنوان عامل اصلي ارتباط و يكي از شاخصه هاي مهم انساني و انسان شناسي مطرح است.

زبان به عنوان عامل پيوند دهنده بين انسان ها و وحدت ملي در كشور شناخته مي شود و ارتباط دهنده بين افراد در يك جامعه است و اصل 15قانون اساسي بر گسترش و ترويج زبان فارسي تاكيد دارد.

زبان مادري به عنوان يك گنجينيه گرانبهاي فرهنگي براي نسل هاي مختلف است و بايد در حفظ و نگهداشت آن براي نسل هاي مختلف تلاش كرد.

صدا و سيما به ويژه شبكه هاي استاني بايد در راستاي حفظ و پایداری زبان مادري تلاش كنند چرا كه راهبرد راه اندازي شبكه هاي استاني صدا و سيما توسعه و ترويج فرهنگي بومي و محلي و زبان مادري بومي هر منطقه است.

با توجه به عنایت و توجه رسانه ملی به زبان های بومی و محلی اقدام به تاسیس شبکه های استانی در مراکز استانها نمود.

در این بحث کوتاه به مدت زمان پخش برنامه های بومی در شبکه های استانی مازندران (شبکه تبرستان) و استان گلستان (شبکه سبز) به عنوان خاستگاه طبری زبانان (زبان مازندرانی یا زبان تبری) می پردازیم.

با توجه به در خطر انقراض بودن زبان طبری و ممکن نبودن آموزش رسمی این زبان در مراکز آموزشی تنها راه شناساندن این زبان به نسل جدید و حفظ پویایی این زبان ترویج ان از طریق رسانه های محلی است.

اساسا شبکه های استانی صدا و سیما با هدف ارتقای فرهنگ بومی آن منطقه و معرفی وشناساندن آداب و رسوم شهرها و روستاهای همان استان ،در استان های کشور راه اندازی شده است.

تحقق این هدف درگرو بخش هایی مختلفی است؛ از جمله آشنا بودن مسئولان،برنامه سازان و مدیران بخشهای مختلف صدا و سیما با فرهنگ و آداب رسوم استان مربوط. 

یکی از موضوعات مهم در این زمینه ،"زبان"گفتگو و اجرای برنامه های مختلف در هر استانی باید زبان بومی رایج همان استان باشد تا اینکه تاثیرگذاری لازم را داشته باشد و با مخاطب ارتباط لازم را برقرار کند.

اگر قرار باشد در شبکه های استانی نیز به زبان رسمی کشور یعنی فارسی صحبت شود،دیگر نیازی به راه اندازی شبکه استانی نبود و مردم از شبکه های سراسری بهره می بردند و هزینه ای صرف افتتاح و بهره برداری از شبکه استانی نمی شود.

باید مجریان،نویسندگان،بازیگران،تهیه کنندگان،کارگردانان،مدیران و ... همگی بومی باشند یا آشنایی کاملی با فرهنگ و آداب ورسوم آن منطقه داشته باشند؛وگرنه نخواهند توانست برنامه ای مناسب تهیه و تولید و پخش نمایند و برنامه هایی که پخش می شوند بی کیفیت خواهد بود وفقط قصدشان پرکردن آنتن است و نه توجه به مخاطب و بیننده و شنونده.

فرهنگ بومی باید بازبان بومی و توسط شخص بومی به مردم شناسانده شود و غیر از این ممکن نیست.

اگر مقایسه ای بین شبکه های تبرستان و سبز با شبکه های سهند (آذربایجان شرقی) ، سبلان (اردبیل) و باران (گیلان) داشته باشیم،متوجه خواهیم شد که این دو شبکه شمالی درصد کمی از برنامه های خود را نسبت به شبکه های استانی دیگر به پخش برنامه محلی می پردازند و از این بابت آنها را می توانیم جز شبکه های فارسی زبان بدانیم.

شبکه های سهند و سبلان و باران در بخش های خبری ،اطلاع رسانی و حتی تبلیغات خود به زبان بومی اطلاع رسانی می کنند و مجری اصرار شدید به تکلم زبان مادری خود دارد،اما با نگاهی به برنامه های شبکه های مازندران و گلستان در خواهیم یافت که تنها برنامه های که مربوط به مسائل روستا و طنز است به زبان محلی پخش می شود و این سبب می شود که نسل جدید استفاده از زبان مادری را شبیه طنز یا بی فرهنگی بداند.

اگر در یک برنامه سطح بالا که از مسئولان استانی و شهرستانی ،نمایندگان ،استاندار دعوت شود و به زبان محلی تکلم شود آیا نتیجه بهتری ندارد؟

دعوت از کارشناسان و فرهنگ دوستان در برنامه های تخصصی زبان شناسی ،تاریخ و فرهنگ طبرستان سبب می شود که زبان و فرهنگ بومی در نسل جدید ریشه کند و منجر به پویایی زبان و فرهنگ می شود.

قطعا فرهنگ و زبان بومی ما آن قدر زیبایی و پشتوانه قوی دارد که اگر ساعت ها در باره آنها سخن بگوییم کم است.

اگر نگاهی به پخش برنامه های بومی به زبان محلی در این دو شبکه داشته باشیم به درصد جالبی خواهیم رسید.

درصد پخش برنامه محلی در شبکه تبرستان % 11.80=1440/170 درصد پخش برنامه محلی در شبکه سبز % 2.5 =1200/30 با توجه به پخش 24 ساعته شبکه تبرستان ،تنها 11.80 درصد برنامه به زبان محلی و در شبکه سبز نیز با توجه به پخش 20 ساعته تنها 2.5 درصد برنامه های در خوشبینانه ترین حالت به زبان طبری پخش می شود و گاهی نیز اصلا برنامه بومی طبری -مازندرانی در روز پخش نمی شود.

جهت مشاهده جدول پخش شبکه طبرستان (http://mazandaran.irib.ir/tv/schedule) و شبکه سبز (http://golestan.irib.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=1138&paksh=tv&roz=2 ) از لینکهای مربوطه می توانید استفاده کنید و خودتان نیز مقایسه ای داشته باشید.

امید آن است که این دو شبکه گامی بزرگ در جهت ارتقای فرهنگ و زبان طبری بردارند تا از نابودی آن جلوگیری شود.

مدیران کل صدا و سیما در استانها بایستی با دلسوزی و آینده نگری،تربیت نیروی انسانی را به عنوان اولویت برنامه های خود قرار دهند و ارتقای کیفیت برنامه های استانی هدف اصلی آنها باشد نه کمیت و پخش برنامه های بی کیفیت شبکه ها و یا برنامه های خارجی.

در صورت عدم پاسداشت فرهنگ زبان مادري،نسل هاي آينده با زبان مادري بيگانه خواهند شد و آن را به فراموشي خواهند سپرد.

اییمل نویسنده: (persiancivilica@yahoo.com)