سرزمين ايران با تنوع قوم ها و زبان هاي مختلف در بطن خود فرهنگ ها و باورهاي خاصي را جاي داده است كه شناخت آن و غور و بررسي در اين زمينه مي تواند هم گذشته پربار و كهن را بازكاوي كند و هم آيندگان را علاوه بر آشنايي با مفاخر و داشته هاي قويم قديم در پيشبرد فرهنگ و ادب كشور ياري نمايد. در مناطق مختلف ايران اغلب شاعران و هنرمنداني وجود دارند كه هم زبان يك قوم و فرهنگ و هم سازنده و تقويت كننده هنر منطقه خاص خود هستند. شاعران بومي از فائز دشتستاني تا باباطاهر و امير پازواري هر كدام طلايه دار زبان و فرهنگ منطقه خود هستند. گاهي به دلايلي آثار و نام اين چهره ها از چارچوب شاعر محلي خارج شده و به چهره اي ملي و كشوري تبديل مي شود و گاهي سال ها، حتي قرن ها در ميان مردم منطقه زادبوم خود به حيات خود ادامه مي دهد و نسل ها در پي هم به آنان ارادت و علاقه دارند. شايد مهمترين عاملي كه اين چهره ها را فرامرزي مي سازد زبان آنهاست. به عنوان مثال فائز گرچه شاعري از خطه جنوب است و اشعار او شادي ها و غم هاي مردم جنوب را مترنم مي سازد، ولي چون زبان شعرش فارسي است، در بين ديگر هموطنان خود نيز همدل و همزبان پيدا مي كند، اما شاعراني كه به زبان مادري خود و خارج از زبان مرسوم شعري گفته و سروده اند، ديرتر و گاه كمتر شناخته مي شوند، بلكه فقط در محدوده زباني خود قرار مي گيرند، چيزي كه مي تواند آنها را از اين حصار رها كند ترجمه و ارائه اشعار آنان به ديگر هموطنان است. «امير پازواري» از شعراي بنام و بزرگ تبري سرا است كه مردم مازندران از پير و جوان با اشعار او مأنوس هستند. قرن هاست كه «اميري خواني» يا «اميري سرايي» به تأسي از «امير» در مازندران رواج دارد و مردم بسياري از ضرب المثل ها و يا اشعار محلي را در مراسم عروسي و عزا از ديوان او انتخاب مي كنند. «كنزالاسرار» كه نام ديوان امير است در حقيقت آينه آمال و آرزوها و زبان مردم مازندران و در كل كساني است كه به زبان تبري در حاشيه البرز از لواسانات تا فيروزكوه و كناره هاي درياي مازندران تكلم مي كنند. علاقه او به ائمه اطهار و بالاخص مولاي متقيان علي(ع) سبب شده است كه در برخي مراسم مذهبي نيز اشعار او خوانده شود. اتفاقاً بسياري معتقدند كه او به خاطر عشق به مولا علي(ع) نام «امير» را براي خود برگزيده است. به هرحال، چندي است كه عاشقان و علاقه مندان «امير» و فرهنگ و هنر و مردم مازندران در مناسبت هاي مختلف، سمينارها و كنگره هايي را در شناخت و معرفي شخصيت و اشعار امير برگزار مي كنند. اين بار اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي مازندران با همكاري دانشگاه مازندران(دانشكده علوم انساني و اجتماعي) «همايش بزرگداشت شعر و شخصيت امير پازواري» را در تاريخ ۲۵ آذر برگزار مي كند، كه به اين مناسبت گفت وگويي با «دكتر حسين حسن پور آلاشتي» دبير همايش انجام داده ايم كه از نظر شما گراميان مي گذرد. * آقاي دكتر حسن پور، برگزاري هر همايشي با هر عنوان در ذات خود از اهدافي برخوردار است؛ هدف شما از برگزاري اين همايش چيست؟ - همان گونه كه از عنوان همايش پيداست هدف اصلي شناخت و شخصيت امير پازواري است. شاعري كه با همه شهرت و حضوري كه در ذهن و زبان مردم تبرستان دارد، ولي داراي شخصيتي مبهم، نيمه تاريخي و نيمه افسانه اي است. عليرغم تلاش هايي كه تا به حال صورت گرفته حتي دقيقاً نمي دانيم او در كدام قرن مي زيسته است، زيرا تحقيقات انجام شده- در عين حال كه كم است- تاريخ و زمان مشخصي را نشان نمي دهد، پژوهشگري به عنوان مثال با استناد به شعري از او حدس مي زند كه «امير» فرضاً در دوره صفويان يا حتي دورتر و در دوره غزنويان مي زيسته، در هر حال امير در دوران هاي مختلف حركتي رودخانه اي و جرياني داشته است و داشته ها و اشعار او نسل به نسل به ما رسيده است. به اين علت مي توان گفت كه كار چندان متمركز و منسجمي پيرامون «زندگي و شخصيت امير» صورت نگرفته است. با اين وجود پژوهشگراني هستند كه هنوز شعر و شخصيت امير دغدغه هاي ذهني آنهاست و در اين زمينه مشغول مطالعه و تحقيق اند، لذا ما و دانشكده به همت وزارت ارشاد مازندران بر آن شديم تا بار ديگر تلاش هاي پراكنده را فراهم آوريم و نكته ها و موارد تازه ياب و جديد را به اطلاع علاقه مندان به ادب و فرهنگ مازندران و در شكل كلان ترش به عاشقان فرهنگ ايران زمين برسانيم، چون اين كار در واقع در بطن تلاش و دلمشغولي عظيم تر ما يعني «حفظ فرهنگ بومي» قرار دارد، زيرا اعتقاد دارم فرهنگ و ادب بومي هر سرزميني به شكل كلان بر فرهنگ ملي تأثير مي گذارد و خود از عوامل غنا و تقويت فرهنگ ملي است. در روزگار ماهواره و اينترنت و هجوم بي دريغ كلان فرهنگ ها بر فرهنگ ها و خرده فرهنگ ها، براي حفظ هويت و اصالت و گريز از بي خويشي و بي خويشتني بايد ريشه ها را جست و تقويت كرد و جاي پاي محكمي براي ايستادن يافت. حفظ «فرهنگ بومي» منوط به شناخت دقيق و عالمانه ما از آنهاست. به گمان من اين وظيفه فرهيختگان و دانش آموختگان هر منطقه و اقليم است كه فرهنگ بومي و اقليمي خود را نيك بشناسند و قدر بدانند و در عين حال آن را به جوانان و نوجوانان بشناسانند؛ همايش «امير» هم كم و بيش از اين درد و دغدغه ناشي شده است. * چنانكه فرموديد زندگي و بيوگرافي «امير پازواري» چندان كه بايد شناخته شده نيست، مي خواستم خواهش كنم اگر امكان دارد به طور خلاصه آن چيزهايي كه جنابعالي در باره امير مي دانيد براي آگاهي خوانندگان بيان كنيد. - در حقيقت داشته ها و دانسته هاي من، با توجه به بضاعت تحقيق و تتبعي كه در اين زمينه انجام شده، مبين اين واقعيت است كه با تمام آنچه كه تا به امروز درباره زندگي، شخصيت و روزگار امير نوشته شده ، به درستي نمي توان گفت كه «امير» واقعاً كه بود؟ در چه سده اي مي زيست؟ روزگارش را چگونه سپري كرده است؟ - در حالي كه برخي از پژوهندگان او را معاصر امير تيمور گوركاني مي دانند كه مغضوب اين سلطان واقع و به هندوستان تبعيد شد. بعضي نيز او را هم عصر شاهان صفوي مي شمارند، عده اي او را عارف و شيخ العجم و برخي هم وي را فردي عامي مي دانند كه به واسطه ملاقات با امام اول شيعيان حضرت علي(ع) طبع شاعري يافت. جالب است كه برخي از پژوهشگران نيز وجود تاريخي چنين شخصيتي را انكار مي كنند و آن را برساخته محقق روس به نام «برنهارد دارن» و پيروانش مي دانند. به هر حال اين حدس و گمان ها و فاصله فراواني كه بين سده ها و تاريخ مورد استناد وجود دارد خود دليل گويايي است بر اين كه مردم مازندران به شخصيتي به نام «امير» در دوره هاي مختلف علاقه داشته و احترام مي گذاشتند. اما عجالتاً مي توان گفت تا دست يافتن به نوشته كهن و متقني كه در آن از امير پازواري و روزگارش سخن رفته باشد، نمي توان به ضرس قاطع درباره چند و چون زندگي و شخصيت اين شاعر به يقين سخن گفت، ولي آنچه مهم است اشعار امير و حتي ويژگي هاي شخصيتي كه از امير به جا مانده ميراث ارجمند و گرانسنگي است كه نمي توان آن را كتمان كرد. خصوصا «شعر اميري» كه ورد زبان مردم اين سامان است و شناخت آن ما را به شناخت بيشتر پيشينه فرهنگ و ادب بومي مان رهنمون مي سازد. * شعر و تفكر «امير» چه تأثيري در ميان مردم مازندران داشته و دارد؟ - گذشته از آنچه محققان و پژوهشگران درباره زندگي امير گفته اند و حتي منكر وجود وي شده اند، واقعيت اين است كه آنچه به عنوان «شعر اميري» و يا «اميري خواني» در ميان مردم اين مرز و بوم رواج يافته با هيچ پديده فرهنگي تأثيرگذار ديگري در فرهنگ مازندران قابل قياس نيست. هيچ شعر و حتي شاعر بومي تا اين اندازه از اقبال عموم برخوردار نبود. مردم در عزا و عروسي شعر «امير» را مي خوانند. شعر اميري آنچنان در نزد مردم پذيرفته شده كه موسيقي ويژه اي را با طنين حزن انگيز خود پديد آورده كه يكي از مهمترين مقام هاي آوازي مازندران به شمار مي رود و از اركان خلل ناپذير و ماندگار موسيقي بومي اين سرزمين است. * ويژگي اين همايش با همايش هاي مشابه و سطح مقالات رسيده به همايش چگونه است و اساساً چقدر از اين همايش استقبال كردند؟ - تا آ نجا كه بنده اطلاع دارم پيش از اين تنها يك بار همايشي درباره «امير پازواري» برگزار شد و آن هم در تهران در سال ۷۶ در دانشگاه اميركبير بود. در آن همايش مقالات متعددي كه ارائه شد به صورت كتاب در دسترس علاقه مندان قرار گرفت كه حاوي مقالات خواندني و مفيدي است. سعي ما بر اين است كه در اين همايش آخرين يافته ها و تأملات درباره امير را كه تا به حال ارائه نشده، گردآوري كنيم كه بعضي از اين يافته ها به صورت سخنراني وبرخي به صورت مقاله عرضه مي شود. مهمترين ويژگي اين مقاله ها نو بودن و تازگي آنهاست و كميته علمي همايش كوشيده تا مقالاتي را گزينش كند كه حرف تازه اي براي گفتن داشته و از انشانويسي و تكرار به دور باشد. ما در نظر داريم كه مجموع مقالات رسيده به همايش را كه توسط كميته گزينش انتخاب شده به صورت كتاب در پايان همايش در دسترس علاقه مندان قرار بدهيم. اما درباره اقبال پژوهندگان بايد عرض كنم در فراخوان مقاله براي يك شاعر بومي و محلي با توجه به تبليغات كم نمي شود انتظار مقالات فراوان از استان هاي ديگر را داشت ولي در كل با توجه به اعلام آمادگي پژوهندگان و مقالات متعددي كه به همايش رسيده بنده و همكارانم از اين اقبال رضايت داريم. ضمن آن كه معتقدم اگر ما امكانات مالي بيشتري داشتيم و در روزنامه هاي كثيرالانتشار كشور فراخوان را چاپ مي كرديم يقيناً استقبال بيشتري از اين همايش مي شد وچه بسا آشنايان به شعر امير و فرهيختگان مازني در اقصي نقاط كشور و حتي در ديگر كشورها از اين همايش استقبال مي كردند. * به نظر شما آيا اين همايش تأثيري بر تقويت و گسترش زبان و فرهنگ و حتي فولكلور منطقه دارد؟ - طبيعتاً از قبل نمي شود تأثير چيزي را مشخص كرد، بايد امري اتفاق بيفتد سپس تأثير آن را بررسي كرد. معمولاً فولكلور و ادبيات ساز و كارش و منابع الهامش تا حدي متفاوت است و شايد چندان متأثر از فعاليت هاي علمي از اين دست نباشد. تأثير اين همايش با همايش هايي از اين دست را بايد در حوزه مطالعات مازندران شناسي جست و جو كرد. به هر حال اميدوارم كه اين همايش بتواند پرتوي هر چند اندك به شعر و شخصيت امير بيفكند و بخشي از شخصيت وجودي وشعري در پرده ابهام مانده او را روشن و مشخص سازد. اين امر بايد در نهايت بتواند زمينه ساز آشنايي بيشتر خلاقان ادبي اين سامان با شعر امير شده و منبع الهام واقع شود. * بر اساس فراخواني كه داده بوديد قرار بود اين همايش در مهرماه انجام شود، چرا به تعويق افتاد؟ - چون اين همايش، با همكاري اداره كل ارشاد اسلامي مازندران برگزار مي شود، به تعبيري بخش عمده هزينه اين همايش بر دوش اداره كل ارشاد استان است، كه شايسته است از همين جا از مديران كل سابق و فعلي ارشاد و نيز معاونين ايشان سپاسگزاري كنم كه ما را در اين زمينه با همدلي فراوان ياري كردند، خوشبختانه دانشگاه مازندران و ارشاد استان همكاري صميمانه و تعامل فراواني دارند، كه قبلاً هم در همايش «نيماشناسي» ما را چه از لحاظ هزينه و چه امكانات جانبي ياري دادند، غرض اين است كه مشكلات اداره كل و برگزاري جشنواره «فيلم هاي كوتاه» - وارش- همزمان با همايش «امير» و تداخل اين دو، سبب شد كه ما عملاً نتوانيم «همايش امير» را برگزار كنيم و به ناچار اين همايش را به ۲۵ آذر موكول كرديم تا هم اداره كل و هم دانشگاه بتوانند «همايش امير» را به بهترين شكل برگزار كنند.