مازندنومه، هوشنگ زحمتکش: یازدهم دی ماه نشستی بین عوامل تولیدمجموعه نمایش های رادیویی «یکی از هزاران» در واحد نمایش رادیو تبرستان برگزار شد. در این نشست، علی صادقی تهیه کننده این مجموعه نمایشی و سردبیر مازندنومه ، رحمان قدمی مسئول واحد نمایش،کارگردان و بازیگر ، عاطفه مکاری نویسنده این مجموعه  و هوشنگ زحمتکش از نویسندگان واحد نمایش صدای مرکز مازندران حضور داشتند.

علی صادقی در این نشست گفت: چند سالی است که افتخار دارم مجموعه های نمایشی با محوریت شهدای استان را تهیه کنندگی کنم و سال گذشته مجموعه 19 سردار(از هر شهرستان یک سردار شهید)، سال 90 مجموعه 30 سردار و سال های قبل تر نیز چنین مجموعه هایی را در صدای مرکز مازندران تولید کرده ایم.

 وی افزود: امسال نیز با همکاری هنرمندان واحد نمایش و مشارکت کنگره بزرگداشت ده هزار شهید مازندران، در فاز نخست 15 قسمت نمایش رادیویی را بر اساس زندگی و دلاوری های 15 شهید مازندرانی تولید کردیم که هرشب از رادیو پخش شد.

 صادقی با بیان این که امشب که 11 دی ماه است، به مناسبت تولد و شهادت شهید علمدار که هر دو در یک تاریخ و 11 دی است، نمایش مربوط به این شهید والامقام پخش می شود، یادآور شد: ضبط 15 قسمت دوم مجموعه یکی از هزاران نیز به زودی آغاز می شود.

این تهیه کننده رادیو از نبود منابع تحقیقی جامع که در برگیرنده موارد مورد نظر جهت تولید داستانهای مربوط به دفاع مقدس باشد گله کرد و گفت: متاسفانه آثار پژوهشی و مکتوب تولیدی نهادهایی همچون بنیاد شهید و امور ایثارگران، اداره حفظ آثار و نشر ارزش های دفاع مقدس و کنگره بزرگداشت ده هزار شهید استان مازندران در ارائه یک منبع ارزشمند در جهت تولید نمایش های رادیویی که خط داستانی درستی داشته باشد، بلااستفاده است.

صادقی استدلال کرد: تولید نمایش رادیویی بر اساس زندگی شهدا کار ساده ای نیست و ما می خواهیم زندگی واقعی مثلا" سردار عالی یا سردار شیرسوار و دیگر شهدا را نمایشنامه کنیم، بنابراین  نمی توانیم بتمن و راکی و جنگ ستارگان بسازیم.

وی افزود: چون قرار است کار ما رئال و بر اساس واقعیت های زندگی شهدا باشد، نمی توانیم خیلی از فضای فانتزی و تخیلی و انتزاعی استفاده کنیم، به خاطر این که باورپذیری ندارد و ممکن است با مخالفت خانواده های شهدا نیز مواجه شویم.

تهیه کننده مجموعه یکی از هزاران  با بیان این که ما برای تولید حتی یک قسمت از نمایش های مربوط به شهدای مان با مشکلات سخت افزاری و نرم افزاری متعددی مواجهیم، تصریح کرد: از جمله مشکلات سخت افزاری ما این است که برخی نهادهای متولی امور شهدا که تعریف شان همین است، با ما همکاری نمی کنند و به سختی منابع شان را در اختیار محققان و نویسندگان ما قرار می دهند، تازه ما اصلا" خبر نداریم که این نهادها و ارگان ها چه کارهایی در رابطه با شهدا انجام داده اند.

صادقی ادامه داد: ما با پیگیری های متعدد و زمان بر و نامه نگاری،  بالاخره موفق می شویم با عبور از مشکلات سخت افزاری، به بخشی از این منابع برسیم، ولی حالا مشکل نرم افزاری پیش می آید.

 وی یادآور شد: وقتی ما منابع مکتوب و مثلا" پژوهشی مربوط به شهدای استان را که در ارگان های دیگر تولید شده است، می بینیم متوجه می شویم که درون مایه ضعیفی دارند و اطلاعات و داده های ان خیلی به درد متن نمایشی نمی خورد.

صادقی ذکر مثالی در این زمینه گفت: مثلا" محقق یک ارگان نزد همسر یا مادر شهیدی می رود و از او اطلاعاتی در زمینه آن شهید کسب می کند که بعدا" به صورت کتاب یا کتابچه هم منتشر می شود، اما کتاب را که باز می کنی از آن مصاحبه چیز دندان گیری گیرت نمی آید و حتی گاه ما 30 صفحه اطلاعات از شهیدی داریم ولی نمی دانیم چگونه شهید شد یا اصلا" ازدواج کرده بود یا نه و....بنابراین یک کتاب را می خوانیم اما یک صحنه نمایشی هم از داخل آن درنمی آید.

رحمان قدمی نیز با تایید مطالب بالا گفت: پژوهش هایی که در این نهادها انجام شده فقط جنبه ظاهری شهدا را مد نظر داشته و نسبت به بعد شخصیتی و داستانی زندگی شهدا فعالیت مثمر ثمری انجام نداده اند، به طوری که این پژوهش ها و کتاب ها نمی توانند باعث تولید یک نمایش نامه رادیویی یا تلویریونی از واقعیت های زندگی یک شهید شوند.

عاطفه مکاری -نویسنده فاز اول این مجموعه- هم پژوهش های نهادهای فوق الذکر را برای نگارش متن نمایش رادیویی نامناسب دانست و گفت: پژوهش ها اصلا سیر علمی و هنری ندارند و عملا به سمت یک پژوهش کلیشه محور سوق داده شده اند و هیچ یک از زاوایای زندگی شهدا که عبرت آموز باشند و خط داستانی جهت نگارش نمایشنامه رادیویی داشته باشند در این تحقیق ها وجود ندارد و به نظر می رسد فقط برای ارایه گزارش کار آن نهاد تهیه و تنظیم شده اند.

وی افزود: من برای همین مجموعه چند صحنه و یا سیناپس زندگی برخی شهدا را نوشته ام، اما هر چه در کتاب ها و بروشورها و اینترنت می گردم، مثلا"  پیدا نمی کنم که چگونه شهید شدند تا متن نمایش را نهایی کنم! این ها یعنی ضعف در پژوهش و باری به هرجهت انجام دادن کار.

صادقی -تهیه کننده مجموعه نمایش های رادیویی مربوط به شهدا در رادیو مازندران- در جواب این پرسش که چرا واحد نمایش صدا خود اقدام به پژوهش از زندگی شهدا برای نمایش های خود نمی کند، پاسخ داد: سازمان صداو سیما وظیفه تولید برنامه های صوتی و تصویری دارد و نیامده که کار پژوهشی در حوزه های مختلف انجام دهد.

وی افزود: ما نیامدیم موازی کاری کنیم، اجرای کارهای پژوهشی مربوط به شهدا بر عهده نهادهای مربوط است و در تعریف صدا وسیما نمی گنجد، ما درباره اعتیاد، کشاورزی، صنعت، گردشگری، دفاع مقدس و... برنامه می سازیم، اما اجرای پروژه های تحقیقی مربوط به این موارد را سازمان های متولی که بودجه تعریف شده هم دارند، باید انجام دهند.

 صادقی افزود: البته به جهت ضعف پژوهش در سازمان های متولی امور شهدا و مشکلاتی که ما برای تولید این مجموعه داشتیم، امسال آقای حمیدی –مدیرکل صدا و سیمای مرکز مازندران- با اهتمامی که داشتند، به واحد تحقیقات مرکز مازندران دستور دادند تا به کمک ما بیایند و همکاران پژوهشگر ما نیز تاکنون پرونده 8 شهید استان را آماده کردند که دراختیار نویسندگان ما قرار گرفت؛ هر چند به برخی از این منابع، خودمان دسترسی داشتیم که برای نگارش نمایشنامه رادیویی یا تلویزیونی خیلی مفید نیست.

در ادامه قدمی مخاطب های رادیویی  این دهه را سخت پسند تر از دهه های گذشته دانست و گفت: مخاطب امروزی نسبت به سالهای قبل متفاوت شده و دارای سلایق کاملا متفاوت با نسل اولی هاست اما برنامه های تولیدی ، تحقیق و پژوهش ها همچنان در گذشته و سلایق مردم ان زمان سیر می کند، در صورتی که پژوهش ها و برنامه های تولیدی دفاع مقدس به خصوص شهدا باید به موازات پیشرفت های ذهنی  و فکری روز جامعه انجام گیرد تا بتوان شهدا و رزمندگان را در قالب داستانهایی که از زندگی آنها در دوران دفاع مقدس برگرفته شده به جوانان معرفی کرد.

صادقی هم از نوع نگاه خاص به مبحث شهدا گله کرد و گفت: برای موضوع دفاع مقدس دست برنامه سازان و نویسندگان جهت ورود بیشتر به برخی واقعیت های زندگی شهدا بسته است و خط قرمزها فراوان است.

وی ادامه داد: اکثر شهدای ما انسان های معمولی بودند که به درجه شهادت رسیدند که سیر زندگی آنان و رسیدن به چنین درجه ای باید ملاک تولید برنامه های دیداری و شنیداری قرار گیرد، اما همه نگاه ها به بعد ازشهادت است.

این تهیه کننده رادیو افزود: شهید تا زمانی که شهید نشده بود، خیلی مقدس نبود و مثل همه زندگی عادی خودش را داشت، حالا که ما می خواهیم از زندگی او نمایشی بر اساس واقعیت ها بسازیم، چرا شعارگرا و ماورایی عمل کنیم و زندگی معمولی قبل از شهادت یک شهید را در هاله ای از تقدس ها قرار دهیم؟

وی تصریح کرد: پدرخانم من در کربلای 5 شهید شد، او روزی دوپاکت سیگار می کشید، اما آیا می توانیم در نمایشی، شهیدی سیگاری را به تصویر بکشیم؟ یا شهیدی در همین مجموعه امسال داشتیم که متهم به اختلاس بود و بعد از شهادت او همسرش زجر زیادی کشید تا بعدا" متوجه شدند او عامل اختلاس نبود و تبرئه هم شد، این نمایشنامه را مشروط و با ادیت و تغییرات فراوان ضبط کردیم که اصلا" دلخواه ما نشد. یا ما شهیدی در شهرمان داشتیم که قهرمان بوکس کشور بود، بعد معتاد شد اما در نهایت ترک کرد و متحول شد و به جبهه رفت  وشهید شد، اگر ما بخواهیم زندگی این شهید را نمایشنامه کنیم باید بگوییم او بوکسور بود و بعد به جبهه رفت و شهید شد و از روی قضیه اعتیاد او بپریم که اتفاقا" همین اعتیاد بعد دراماتیک کار است و الگوبخش جوان های امروزی که چطور یک جوان می تواند به تحول درونی  و از فرش به عرش برسد. این ها یعنی گریز از واقعیت های زندگی شهدا که باورپذیری نمایش ها را برای شنونده دشوار می کند.

قدمی نیز گفت: نگاه متفاوت و آرمان گرا نسبت به شهدا ، موجب شده تا نتوان به واقعیت های زندگی روزمره آنها دست یافت یا از آن استفاده کرد، به طوری که شهدا انسانهایی بودند که بین ما زندگی کرده اند و مثل ما زیسته اند اما خود را در موقعیتی قرار دادند که جایگاه آنها عرش کبریایی پروردگار شد.

وی با اشاره به این که از این موقعیت باید در جهت جذب جوانان استفاده کرد، افزود: همه ی اقشار در جبهه جنگ حضور داشتند و خیلی ها شاید شخصیتی آرمانی نداشتند و نمایاندن واقعیت های زندگی یک شهید چه خوب و چه بد، چه زشت و چه زیبا باعث جذابیت یک اثر هنری و باورپذیری آن می شود. من خودم با اینکه تا به الان ده ها نمایش رادیویی مربوط به شهدای استان را کارگردانی و بازیگری کرده ام، اما بخاطر ضعف منابع پژوهشی و نیز فرار از برخی واقعیت های زندگی شهدای مان، این امکان را پیدا نکردم تا اطلاعات زیادی از این شهدای عزیز داشته باشم .

قدمی همسران شهدا را منابع عظیمی از خاطرات زندگی شهدا دانست و گفت:واقعا اگر شهدا کار حسینی کردند این همسران شهدا بودند که کار زینبی کردند.

صادقی در ادامه گفت:  ما نباید تنها به بعد رزمی و جنگی شهدا بپردازیم و باید ابعاد عاطفی و خانوادگی آن ها را نیز ملاک کار مان قرار دهیم. بالاخره شهدای ما شوخی می کردند، به مجلس عروسی می رفتند، زن و بچه داشتند، عصبانی می شدند، قهر می کردند و...، این موارد نیز باید بدون ضابطه و محدودیت های خاصی در نمایشنامه ها انعکاس داده شود.

وی خاطر نشان کرد: نمایش نامه های رادیویی دوران دفاع مقدس باید حرف نو داشته باشند تا بتواند نسل جدید را پای رسانه ملی بکشاند اما موارد بیان شده در بالا که نمایش نامه های رادیویی را التزام آور و متعهد به برخی مسایل و محدودیت ها کرده، موجب خواهد شد مخاطب ها  گسترده نشوند.

مکاری نیز دیدگاه پژوهشی امروز به دفاع مقدس را نادرست دانست و گفت: باید با دید دیگری مخاطب را جذب نمایش کنیم و از مبنای سطحی و شعاری دفاع مقدس خارج شویم تا کسانی که هیچ وقت جنگ را ندیده اند و زبان پدران و مادران شان شنیده اند نسبت به برنامه های مربوط به آن ترغیب شوند.

 صادقی در ادامه با بیان این که آن چه تا حالا گفتیم موانع مربوط به قبل از تولید نمایش های مربوط به شهدا بود، گفت: با این مشکلات کار را تولید می کنیم، اما تبلیغات گسترده ای برای معرفی چنین کارهای ارزشی انجام نمی شود.

وی افزود: من چند سال است که تهیه کننده نمایش های رادیویی مربوط به شهدا هستم، اما هنوز کسی از هیچ سازمانی نیامده حتی یک خسته نباشید ساده به عوامل کار بگوید یا حداقل لوح فشرده این مجموعه ها را بگیرد و به دست خانواده ها و همرزمان و نزدیکان و علاقه مندان شهدا برساند.

 صادقی یادآور شد: در رسانه های استان نیز این علاقه مندی وجود ندارد و خبرنگارهای حوزه دفاع مقدس نیامدند این مجموعه فاخر و ارزشمند و ماندگار را در رسانه های شان معرفی کنند و در حقیقت این آثار باارزش هنری، در خاموشی تولید و در خاموشی پخش می شوند.

وی در بخش دیگری از اظهارات خود در  مورد تولید مجموعه نماشی «یکی از هزاران» گفت: به دلیل محدودیت های مالی سازمان، نمی توانیم به ساخت موسیقی برای این مجموعه اقدام کنیم، به همین خاطر از منابع آرشیوی صوتی خودمان استفاده کردیم.

این تهیه کننده رادیو تصریح کرد: متاسفانه به این دلیل که منابع موسیقیایی دفاع مقدس محدود است و چون کار ما سلسله وار و زیاد است، در ادامه دچار مشکل شدیم، چون از یک عنوان موسیقی نمی توان در قسمت های دیگر استفاده کرد و با یک بار به کار گیری از موسیقی های فیلم و سریال های مربوط به دوران دفاع مقدس تاریخ مصرف آنها به اتمام رسیده و استفاده مجددا از آنها در یک نمایش دیگر امکان پذیر نیست، به همین دلیل ما ناخواسته گاه مجبور می شویم از موسیقی فیلم های خارجی استفاده کنیم، مثلا" در ساخت نمایش رادیویی سردار طوسی که امتیاز هم گرفت و برخی عوامل این نمایش جایزه هم از تهران گرفتند، من به همین دلیل که ذکر کردم، از موسیقی فیلم آمریکایی "الماس خونین" یا "الماس خون" استفاده کردم که این فیلم به کارگردانی ادوارد زوئیک و با بازی لئوناردو دی‌کاپریو و جنیفر کانلی است و موضوع آن به تجارت غیرقانونی «الماس‌های خونین» در جنگ داخلی سیرالئون توسط گروه‌های شورشی است!حالا بماند که من چگونه موسیقی این فیلم خارجی را پیدا کردم و چسبوندمش به نمایش سردار طوسی که از قضا قشنگ هم شد!

صادقی همچنین در مورد منابع تولیدی افکت های جنگی گفت: متاسفانه نهادهای مربوط به دفاع مقدس فقط به تولید آثار مکتوب اقدام کرده اند و  در تولید  آثار شنیداری و صوتی ضعیف بوده اند.

وی با اشاره به این که موسیقی های باکلام و بدون کلام مربوط به دفاع مقدس، در ارگان های متولی تولید نمی شود یا کم تولید می شود، افزود: حتی ساند افکت ها و افکت های جنگی و صدای انوع تجهیزات و خودروهای نظامی و انفجارها و درگیری های عملیاتی بومی شده را ما در اختیار نداریم و به دلیل نبود تولید داخل، از افکت های تولیدی کشورهای خارجی استفاده کنیم؛ بنایراین اصلا نمی دانیم این صدای مثلا" بیسیم یا اسلحه ای که به عنوان افکت می گذاریم، همانی است که در جنگ ما استفاده می شد یا نه فرق دارد.

بهرام دارابی -معاون صدای مرکز مازندران- که در اواخر این نشست به جمع پیوست، از تلاش واحد نمایش در تولید فاز اول مجموعه «یکی از هزاران» تشکر کرد و گفت: برنامه های تولیدی دفاع مقدس صدای مازندران به خصوص نمایش های رادیویی الگویی برای صدای مراکز دیگر استان ها شده و ما در تمام فصول سال به پخش آن اقدام می کنیم.

 وی در توضیح استفاده از دیالوگ نمایش ها به زبان فارسی به جای دیالوگ محلی مازندرانی در این مجموعه گفت: برای ترویج فرهنگ مازندران، معرفی شهدای مازندرانی به سایر هم وطنان و انتشار این نمایش ها در دیگر مراکز و دیگر استان ها، مبنای دیالوگ های این مجموعه را فارسی قرار دادیم، هر چند در برخی صحنه ها دیالوگ های مازندرانی نیز وجود دارد.

صادقی هم گفت: البته یکی از موانع اصلی در این راه که کل نمایش های تولیدی مربوط به شهدا را به زبان مازندران تولید نمی کنیم، همین نداشتن موسیقی مربوط است؛ چرا که ما در حوزه دفاع مقدس در زمیه آثار موسیقی به ويژه موسیقی مازندرانی بسیار ضعیف ظاهر شدیم و از نبود حتی یک تراک اثر بدون کلام مازندرانی در حوزه دفاع مقدس که بگذریم، کار باکلام مازندرانی فاخر نیز در چنته نداریم و مجبور می شویم در دهه 90، تصنیف دهه 60 نورالله علیزاده -"پسر ره بمیرم"- را پخش کنیم!

دارابی نیز در ادامه نقطه قوت نمایش های این مجموعه را عدم نزدیکی داستانها با یکدیگر دانست و گفت:قصه و رمان نمایش نامه های این مجموعه در موازات و نزدیک به هم نیست و هر نمایش ، داستانی جداگانه  را دنبال می کند.

 معاون صدای مرکز مازندران در پایان اعضای واحد نمایش را به استفاده از واقعیت های معنوی جنگ تحمیلی جهت آشنایی نسل جدید با شهدا توصیه کرد و از آنان خواست در راستای نشر فرهنگ ایثار و شهادت گام های بلندتری بردارند. 

مطالب مرتبط به کنگره بزرگداشت ده هزار شهید مازندران:

برخی می گویند چه نیازی به ایستادگی است؟

شهادت اوج کمال انسان

لبخند ملیح عشق

شهدا بهترین بندگان خدا هستند

زندگی شهدای مازندرانی در نمایشنامه های رادیویی

گاهی نسبت به خانواده شهدا خیلی بی مهری می شود

بار دیگر فضای استان معطر به شمیم دل انگیز شهدا شد

کنگره بزرگداشت 980 شهید کارگر مازندران برگزار شد