مازندنومه:تاریخ محلی یکی از روش‌های تاریخ نگاری است که بیشتر و دقیق‌تر به مسائل جزیی سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و مذهبی یک منطقۀ جغرافیایی می‌پردازد.

نگارش تاریخ‌های محلی به عنوان یک شیوۀ تاریخ نگاری دورۀ اسلامی از قرن دوم و سوم آغاز شد و به شکل‌های گوناگون دیده می‌شود، مانند تاریخ یک شهر: تاریخ بخارا؛ تاریخ یک سلسله: تاریخ مرعشیان؛ مزارات: مزارات تبریز و... .

در گذشته تاریخ محلی بیشتر بر فضائل‌نویسی یک شهر و منطقه مبتنی بود و در آن روایت‌های اسطوره‌ای، افسانه‌ای و شگفت‌انگیز فراوان دیده می‌شود.

 در تاریخ‌های محلی مازندران افسانۀ بنای شهر آمل به خواست «آمله» معروف است. این گونه روایت‌ها در تاریخ‌های محلی برای تشخّص یک منطقه و تقدس آن است که در حیات سیاسی و اجتماعی برای هر قوم و قبیله به ویژه حاکمان آن مهم بود.

مورخان محلی گاهی با نگاه و انگیزۀ فردی نسبت به شهر و دیار خود به ثبت رخ‌دادی می‌پرداختند که موضوع این روی‌داد و زمان و مکان آن، قابل توجه است و در تحلیل‌های تاریخی نقش مهمی برعهده دارند.

امروزه با توجه به روش‌های نوین علمی و کاربردی، تاریخ‌های محلی بسیار مهم‌اند. از سوی دیگر مواد و مصالح این نوع تاریخ‌ها در ارزیابی‌ها بسیار مهم‌اند که سبب اعتبار و اصالت و از سوی دیگر غنای آن خواهد شد. از جملۀ این مواد و مصالح اسناد، مطبوعات و تاریخ شفاهی و... است.

توجه تاریخ محلی در روی‌کرد نوین فقط تاریخ سیاسی و حکومتی نیست، بلکه توجه به تمام امور سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، مذهبی و... با روی‌کرد بیان و توصیف واقعیت است؛ نه برای تقدس و تشخّص یک منطقه و شهر، بلکه با نگاه شناخت دقیق مبتنی بر توسعۀ همه جانبه برای نیل به یک نگاه صحیح اجتماعی و فرهنگی است.

یادآور می‌شویم بیشترین تمرکز تاریخ محلی در دوره‌های جدید بر مباحث حدود یکصد و پنجاه سال اخیر می‌باشد. در این میانه علاوه بر اسناد و مطبوعات، تاریخ شفاهی نقش ویژه‌ای دارد.

چهارمین نشست تخصصی تاریخ محلی با عنوان اولین نشست تاریخ محلی خراسان به همت انجمن تاریخ نگاری محلی (به سرپرستی دکتر مرتضی نورایی) و با همکاری سازمان کتابخانه‌ها و موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی 25 دی ماه در سالن بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی برگزار شد.

در این نشست پس از سخنرانی کوتاه آقای زاهدی ریاست سازمان و گزارش دبیر کمیتۀ علمی نشست آقای حسن‌آبادی، چهار نشست با عنوان‌های زیر برگزار شد:

نشست اول: مبانی و کلیات تاریخ محلی خراسان (با ارائۀ سه مقاله)

نشست دوم: آسیب شناسی فعالیت‌های تاریخ محلی خراسان در دورۀ معاصر ( با ارائۀ چهار مقاله)

نشست سوم: اسناد و تاریخ محلی خراسان ( با ارائۀ پنج مقاله) که در این نشست آقای دکتر اسلامی رئیس جلسه و دکتر رمضانی پاچی نائب رئیس جلسه از مازندران بودند .

نشست چهارم: موضوع نگاری در تاریخ محلی خراسان ( با ارائۀ پنج مقاله)

16 مقاله هم با موضوعات زیر در این نشست ارائه شد که به تعدادی اشاره می‌کنیم:

- بازسازی کتاب فتوح خراسان (دکتر عبدالرحیم قنوات)
- مؤلفه‌های تاریخ نگاری محلی خراسان در دورۀ معاصر (دکتر ابوالفضل حسن‌آبادی)
- تاثیر آستان قدس رضوی بر شکل‌گیری و گسترش فعالیت‌های تاریخ محلی خراسان ( آقای نعمتی)
- مورخان محلی در خراسان (آقای جابانی)
- عرصه‌های پژوهشی در باب خراسان شناسی در مجموعۀ اسناد مکمل قاجاریه 1230-1330 (دکتر مرتضی نورایی)
- جایگاه اسناد در بررسی‌های محلی با تأکید بر اسناد خراسان در آرشیو مجلس شورای اسلامی بین سال‌های 1287-1320 (دکتر علی ططری)
- تاریخ محلی تبعید در خراسان در دورۀ قاجار و پهلوی اول (آقای سید محمود سادات)
- زائران، روایان تاریخ محلی خراسان (دکتر مهدی ابوالحسنی ترقی)
- ارزش تاریخ شفاهی در مستند سازی موضوعات تاریخ محلی (آقای علی نظرزاده)

در این نشست علمی محققانی از چند استان حضور داشتند. از مازندران پنج نفر دعوت شده بودند: حسین اسلامی، علی رمضانی پاچی، سید رحیم موسوی، رحمت رزاقی و زین العابدین درگاهی و دانشجوی دکترای تاریخ محلی اصفهان آقای رستم‌نژاد.

از سوی برخی اعضای مازندرانی شرکت‌کننده در سومین نشست تخصصی تاریخ محلی در اصفهان (رمضانی و درگاهی) پیشنهاد شده بود که پنجمین نشست در مازندران برگزار شود.

 در نشست چهارم این پیشنهاد دوباره مطرح و به صورت رسمی اعلام شد که به همت مسئولان علمی و فرهنگی استان مازندران و با همکاری انجمن تاریخ محلی، پنجمین نشست تخصصی با عنوان تاریخ محلی در مازندران در مهرماه 1393 برگزار می‌شود. بدیهی است فراخوان مقالات و زمان دقیق برگزاری از سوی برگزار‌کنندگان اعلام خواهد شد.

هیئت شرکت کننده در این نشست تخصصی روز پنجشنبه 26 دی 1392 ضمن ملاقات و گفتگو با دکتر ابوالفضل حسن‌آبادی مدیر اسناد و مطبوعات سازمان و ملاقات و گفتگو با محمد نظرزاده کارشناس مسئول بخش تاریخ‌شناسی از فعالیت بخش تاریخ شفاهی بازدید کردند و با چگونگی فعالیت‌های این بخش بیشتر آشنا شدند.