مازندنومه؛ سرویس سیاسی، احسان شریعت: پدیده های سیاسی و اجتماعی معمولاً با علتی یگانه اتفاق نمی افتد و می توان علت های مختلفی را از جنبه های متفاوت در یک پدیده یا رخداد سیاسی مشاهده کرد.

برای مثال در تحلیل جنگ ها، انقلاب ها، شورش ها و حوادث سیاسی و اجتماعی علت های فراوانی وجود دارد که باید به همه ی آنها با دیدی کل گرایانه نگریست.

پدیده ی جدیدی که هم اکنون اوضاع خاورمیانه را تا حد زیادی تحت الشعاع خود قرار داده و کشورهای زیادی را درگیر ساخته است، گروهی تروریستی است به نام داعش.

*تاریخچه مختصر داعش

گروه تروریستی دولت اسلامی عراق و شام موسوم به داعش در اوایل سال‌های جنگ عراق تاسیس شد. در سال ۲۰۰۴ متعهد به وفاداری و حمایت از القاعده و به عنوان القاعده عراق مشهور شد.

در ۱۵ اکتبر ۲۰۰۶  به یک سازمان فراگیر برای گروه‌های شورشی عراق تحت عنوان حکومت اسلامی عراق تبدیل شد.

تحلیلگران گروه داعش را بازوی اصلی القاعده در منطقه می‌دانند،  اما به دلیل اختلافات، جنایات و وحشی گری های علنی آن، القاعده به طور رسمی ادعای داعش را مبنی بر وابستگی به آن در سال های بعد رد کرد.

گروه داعش از حمایت عربستان و قطر و یکسری کشورهای خلیج فارس وغربی که منافع مشترکی دارند، برخوردار است. این گروه با استفاده از مرزمشترک با عربستان و سوریه  و دریافت تسلیحات و کمک های نظامی از طریق این مرزها  فعالیت های خود را در این چند سال در سوریه با تمام قوا پیش برده است.

این گروهک تروریستی  به آسودگی از مرز بی در و پیکر عربستان با صحرای الانبار، هر چه را می‌خواستند به عراق و سپس از مرزهای مشابه با سوریه، به مناطق درگیری می‌رساندند.

پس از فعال شدن دستگاه امنیتی عراق و مسدود شدن راه عبور تسلیحات داعش از طریق مرزهای عراق  به سوریه گروه داعش در تقابل با ارتش عراق  فعالیت هایش در عراق نیز شدت گرفت و در یک سال گذشته به جنگ و درگیری در یکسری شهرهای عراق مبادرت ورزیده، بخش هایی از استان های مرزی عراق را به تصرف خویش درآورده است.

گروه  موسوم به دولت اسلامی عراق و شام با نام اختصاری داعش یک گروه  تروریستی مسلح با  اندیشه و شیوه سلفی جهادی است و اعضای آن تشکیل خلافت اسلامی و اجرای شریعت در عراق و سوریه را هدف نهایی شان انتخاب کرده اند.

گروه داعش به رهبری ابوبکر البغدادی علیه دولت‌های عراق و سوریه و گروه‌های مخالف دولت سوریه وارد جنگ شده‌ا است. این گروه  پس از گذشت چند  سال  از تاسیس اش با پیشروی های خود بخش هایی از سوریه و عراق را به  تصرف  در آورده است . به گزارش خبرگزاری ها گروه داعش سومین گروه تروریستی جهان و یکی از گروه های سلفی و تفکیری با اعتقادات افراطی و به غایت ارتجاعی است.

*تحلیل های دوگانه

پس از اتفاقاتی که در یک سال اخیر از جانب گروه داعش رخ داد، تحلیل گران از طیف های سیاسی و اعتقادی گوناگون در نقاط مختلف ایران و جهان به تحلیل این گروه پرداختند. تحلیل ها هر یک از زاویه ای به این گروه نگاه کرده و جوانب مختلف آن را بررسی کرده اند. اما اگر نگاهی کلی به تحلیل های موجود در ایران شود می توان دو دسته تحلیل کلی را تشخیص داد:

اول- قرائت رسمی نظام جمهوری اسلامی که این گروه را وابسته به دشمنان اسلام، اسرائیل، آمریکا، غرب و حامیان عرب منطقه ای می داند. در این تحلیل گروه داعش از پشتیبانی نظامی، تسلیحاتی، رسانه ای و به ویژه مالی دولت های عرب منطقه و کشورهای غربی برخوردار بوده و عامل فشار بر کشورهای آزادی خواه همچون عراق و سوریه به شمار می آید.

داعش دست پرورده آمریکا و اسرائیل است تا به اصلی ترین خواسته رژیم صهیونیستی یعنی اسلام هراسی و تخریب وجهه اسلام در جهان دست یابند. از این منظر داعش به وسیله جهان خواران تشکیل شده و دو هدف سیاسی و اعتقادی دارد. هدف سیاسی شامل فشار بر ایران، عراق، سوریه، و حزب الله لبنان است. و دیگری هدف اعتقادی که اسلام هراسی و خشن نشان دادن اسلام در افکار عمومی جهان است.

ایران با ائتلاف جهانی که آمریکا برای مبارزه با داعش به راه انداخته همکاری نکرده و آن را یک نمایشنامه مضحک می شمارد. چرا که همین کشورها چندی پیش داعش را برای مقابله با بشار اسد در سوریه تجهیز مالی و نظامی می کردند.

دوم- دسته دوم تحلیل گرانی اند که بیشتر بر جنبه شناختی و فکری داعش تمرکز می کنند. این دسته از تحلیلگران که بیشتر دانشگاهیان، روشنفکران اجتماعی و فعالان مدنی اند موضوع را به اندیشه افراطی گری مرتبط دانسته و به وجود آمدن چنین گروه های افراطی را متأثر از مکانیزم ایدئولوژی های افراطی می دانند.

در این دسته برخی از تحلیل گران بررسی می کنند که داعش پاسخ بسیار افراطی به تأثیرات مدرنیته در کشورهای اسلامی است. همچنین برخی دیگر از محققان در این زمینه بحث می کنند که در خلاء ناشی از انقلاب عربی در منطقه که دیکتاتورهای پیشین از میان رفته اند، مردم کشورهای عربی چون هنوز تجربه ی مدرنی از دموکراسی ندارند در دام سرابی که داعش از یک حکومت آرمانی تصویر می کند، افتاده اند.

برخی از تحلیلگران نیز این پدیده را به خیل عظیم جوانان بیکار خاورمیانه مرتبط می دانند که هم به دلیل خلاء مالی و اقناع مالی آنها توسط داعش و هم خلاء فکری جذب این گروه می شوند.

 هنگامی که با نگاهی کلی به چگونگی عملکرد و ماهیت این گروه نگریسته شود می توان هر دو دسته تحلیل را در مورد این گروه درست دانست. یعنی اینکه این گروه در عین آن که دست نشانده ی برخی از کشورهای معاند است، از لحاظ درونی نیز در یک گرداب فکری مهلک قرار دارد.

تحلیل های دسته اول و دوم ناقض یکدیگر نیستند؛ بلکه یکدیگر را تکمیل می کنند. افراد بسیاری در این گروه وجود دارند که در تلاطم زندگی مدرن دچار خلاء معنا شده اند و با تبلیغات این چنین اسلامی جذب آن می شوند. اسلامی که بسیار از اسلام حقیقی و ناب محمدی فاصله دارد.

از طرف دیگر این گروه به اهرم قدرت های جهان خوار تبدیل شده است. به طوری که حتی اکنون که داعش بر علیه امنیت و منافع ملی آمریکا تشخیص داده شده نیز اوباما حرف از حمله به داعش و تضعیف آن می زند نه نابودی کامل آن. چرا که می داند این گروه برای فشار به سوریه و لبنان به درد خورده و باید با حملاتی محدود رام شود.

بین تضعیف و نابودی فاصله ی بسیاری وجود دارد. ضمن آنکه ارتباطات این گروه با رژیم اشغالگر صهیونیستی آشکار و برملا شده است.