مازندنومه؛ سرویس کلینیک، دکتر محسن اعرابی، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران: پخت نذری در ایام محرم رواج دارد. چند نکته و توصیه بداشتی و پزشکی را در همین رابطه عرض می کنم:

متاسفانه برخی افراد در طبخ غداهای نذری از نمك زياد استفاده مي كنند، در حالي كه غذاهاي نذري در بين قشرهاي مختلف به ویژه زنان باردار و سالمندان توزیع می شود، بنابراين بهتر است برای حفظ سلامت افراد از مصرف زياد نمك يا ادويه ها در تهيه غذاي نذري خودداري شود.

 به منظور پيشگيري از بروز و شيوع هرگونه بيماري مرتبط با آب وغذا، به ويژه بيماريهاي عفوني روده‌اي و حفظ و ارتقای سلامت جامعه، در مكان‌هائي كه به صورت دسته جمعي غذا تهيه و توزيع مي‌ شود، رعایت ضوابط و مقررات بهداشتي الزامی است.

پخت و پز و سرو غذا بايد در محل هايي كه داراي حداقل شرايط بهداشتي ازجمله قابل شستشو بودن ديوار و كف، داشتن سقف سالم و تهويه مناسب، داشتن آب آشامیدنی سالم و دفع صحيح فاضلاب، نبود حشرات و جوندگان در محل و استفاده از ابزار و ميز كار سالم و بهداشتی باشد.

 پخت و توزيع غذا توسط افرادی كه بهداشت فردي نظير كوتاه كردن مو و ناخن ، پوشيدن روپوش و استفاده از دستكش يكبارمصرف  را رعايت مي كنند، صورت پذيرد.

 افراد شاغل در امر پخت و پز بايد از لحاظ سلامت و بهداشت در شرايط مطلوبي باشند. این افراد باید كارت تندرستي را از مراجع ذي صلاح  مانند بهداشت محيط مراكز بهداشتي درماني دريافت كرده باشند .

مواد غذايي اوليه بايد سالم بوده وترجيحاً از مواد غذايي بسته بندي شده كه داراي پروانه ساخت وتاريخ توليد و انقضای معتبر هستند، استفاده شود.

 مواد اوليه غذاها  نظير سبزيجات ،گوشت و برنج و ... به طور دقيق تميز و پاكسازي و شستشو  شود. آلودگي مواد اوليه به خصوص گوشت و مرغ، علاوه بر خطر ايجاد مسموميت، تأثير نامطلوبي بر كيفيت غذا مي‌گذارد.

* در پخت غذاهای نذری از نمک های بهداشتی استفاده شود

 گوشت قرمز مورد استفاده در نذري معمولاً به صورت گوشت گرم (لاشه) يا دام زنده تهيه مي‌شود. اگر گوشت به صورت لاشه خريداري مي‌شود، بايد آن را از مراكز مجاز و مورد تاييد سازمان دامپزشكي تهيه كرد و چنانچه به صورت زنده فراهم مي‌شود بايد از ميادين دايمي عرضه دام آن را خريداری کرد.

 آب شرب مصرفي برای پخت و پز  از آب شبكه لوله كشي شهري يا روستايي باشد كه مورد تائيد مقامات بهداشتي است. با نصب تابلوهاي ممنوعيت استعمال دخانيات هم از كشيدن سيگار در هنگام پخت و توزيع غذا و در مراسم عزاداري جلوگيري شود.

 از نگهداري مواد غذايي خام و پخته شده در مجاورت هم در داخل يخچال و يا سردخانه خودداري شود. معمولا فاصله بين پخت و مصرف غذاهاي نذري زياد است و اين غذاها اغلب بيرون از يخچال نگهداري مي‌شوند، لذا از گذاشتن غذاي پخته شده در مدت طولاني ( حداكثر دو ساعت ) در دماي محيط خودداري و در صورت الزام به نگهداري مواد غذايي، مواد غذايي پخته شده را در دماي زير ۴ درجه و يا بالاي ۶۵ درجه سانتيگراد نگهداري شود.

 كساني كه بعد از گرفتن غذاي نذري آن را به منزل مي‌برند، بهتر است آن را در همان وعده مصرف و از گرم و خنك كردن‌هاي مكرر آن پرهيز كنند و اگر قصد نگهداري نذري را براي وعده‌هاي بعد و مصرف ساير افراد خانواده دارند، آن را در ظروف دردار كوچك بريزند و در اولين فرصت، پس از گرم كردن حدود دماي ۷۵ درجه سانتي‌گراد مصرف كنند. حداكثر زمان مجاز براي نگهداري مواد غذايي حدود ۷۲ ساعت در داخل يخچال است.

نکته دیگر آن که به جاي استفاده از سنگ‌ در تهیه غذا، از  نمك‌هاي بهداشتي موجود در بازار را استفاده شود. اگر ميزان استفاده از رب زياد بود از افزودن نمك اجتناب كنيد، چرا كه اغلب رب‌هاي صنعتي حاوي ميزان زياد نمك بوده و شوري دوچندان غذا براي عزاداران مبتلا به فشار خون بالا بسيار خطرناك است.

از زياد شيرين‌كردن نذور نوشیدنی خودداری شود، زیرا نذري‌هاي شيرين براي عزاداران مبتلا به ديابت، اضافه‌وزن و البته افراد سالم مخاطره‌آميز است. براي تهيه چاي نيز حتما آن را دم كنيد و از مصرف چاي كيسه‌اي عطري با رنگ و بوي قوي بپرهيزيد.

هم چنین لازم نيست براي تزيين و شكل دادن به غذاهاي‌ نذري از رنگ‌هاي مصنوعي و مضر استفاده كنيد. به جاي استفاده از پودرهاي رنگي و طعم‌دار با ادويه‌جات مختلف و رب، غذا را رنگين كنيد.

*چند توصیه کوتاه اما مهم:

- نسبت به جمع آوري مستمر زباله هاي توليدي و انتقال آن توسط سيستم جمع آوري اقدام شود

- ظرف هاي چند بار مصرف مورد استفاده در توزيع آب، چاي ومواد غذايي به دقت شستشو و ضدعفوني شود

 اگر از سبزيجات به صورت خام در امر پذيرايي استفاده مي گردد بايد به شرح زیر سالم سازي شود:

الف ) شستشو و جداسازي گل و لاي

ب ) در يك ظرف ۵ ليتري آب ۱۵- ۲۵ قطره مايع ظرفشويي ريخته و پس از ۵ دقيقه سبزي را بشوئيد.

ج ) در ادامه يك گرم يا نصف قاشق چايخوري پودر پركلرين را در ۵ ليتر آب ريخته و پس از ۵ دقيقه بشوئيد

د ) شستشوي كامل سبزيجات

*خونآبه در معابر پخش نشود

- در صورت استفاده از ظروف يكبار مصرف در توزيع موادغذايي گرم و چاي الزاماً از ظروف گياهي ( بر پايه نشاسته ذرت ) استفاده شود. استفاده از ظروف پلاستيكي يكبار مصرف، براي مواد خوراكي و به خصوص مايعات گرم مضر است.

از انجائي كه پلاستيك غيرقابل تجزيه است، نه تنها براي محيط‌زيست خطرناك است بلكه سلامت انسان‌ها را نيز تهديد مي‌كند، چرا كه اين ظروف مي‌تواند با بازگشت به چرخه خوراك انساني مستقيما حيات او را تحت ‌تأثير قرار دهند، در حالي كه ظروف گياهي نه تنها اثرات تخريبي مواد پلاستيكي را ندارند بلكه باعث حاصلخيزي خاك نيز مي‌شوند و طي حداكثر شش ماه همانند گياهان در خاك پوسيده شده و به چرخه طبيعت باز مي‌گردند.

- توزيع آب، شربت و شير در بين دسته‌هاي عزاداري و يا در مراسم با ليوان يكبار مصرف گياهي صورت گيرد، از فرو بردن ليوان و پارچ بداخل ظروفي كه آب و شربت داخل آن است جلوگيري شود.

- ضمن رعايت نظافت و شستشو و گندزدايي مستمر سرويسهاي بهداشتي نسبت به راه اندازي سيستم لوله كشي مايع دستشويي و يا نصب سيستم مايع دستشويي منفرد در سرويسهاي بهداشتي اقدام شود.

- ذبح و قرباني احشام درجلوي دسته‌هاي عزاداري و يا در محل تكايا و مساجدبايد با هماهنگي سازمان دام پزشكي و در شرايط بهداشتي صورت گيرد، به نحوي كه خونآبه در معابر پخش نشود.

- ايمني مراكز فوق از نظر پرتگاههاي موجود , راه پله ها و نرده ها و سيم كشي برق و غيره رعايت شده و قبل از شروع مراسم كنترل لازم توسط افراد متخصص صورت پذيرد.

- نسبت به تهيه و نصب وسايل اطفای حريق و يا در صورت وجود نسبت به كنترل آنها به منظور جلوگيري از آتش سوزي احتمالي اقدام شود.