كلاردشت؛ بهشت گمشده البرز
حميرا محب‌علي
«كلاردشت كجاست؟ نام كلاردشت هميشه بر سر زبان‌ها بوده است و جسته گريخته مطالبي علمي، غيرعلمي درباره آن نگاشته شده است. اما واقعيت آن است كه هنوز كلاردشت به درستي شناخته شده نيست، نه تنها براي جهانگردان خارجي كه به ايران مسافرت مي‌كنند كه حتي براي بسياري از ايرانيان، كلاردشت بهشتي گم شده است و با همه نزديكي اين منطقه به تهران، كرج، چالوس، نوشهر و با داشتن دهات و شهرك و راه و جاده در گستره خود، هنوز يك از هزار ديدني‌ها و شگفتي‌هاي اين منطقه به قلم و تصوير در نيامده است.»اين مطلب، مقدمه گزارشي است به نام «كلاردشت، بهشت گمشده» كه 15 سال پيش (پاييز 69) در نشريه گردش به چاپ رسيد. گزارشي تقريبا جامع از شگفتي‌هاي كلاردشت. گزارشگر اين گزارش كه نخستين بار نام «بهشت گمشده» را بر اين منطقه گذاشت، شايد نمي‌دانست كه با اين كار، يك سناريو را رقم مي‌زند. سناريويي كه كارگرداني آن را سودجوياني برعهده دارند كه ساخت و سازهاي بي‌شمار آنان در كلاردشت، حالا بهشت گمشده را به منطقه‌اي تبديل كرده است كه دارد از دست مي‌رود.
حالا ديگر ساخت و سازها هم جزو شگفتي‌هاي اين منطقه است. جاذبه‌هاي گردشگري كلاردشت، اين دشت زيبا و بي‌همتا، همواره و هميشه به خاطر ويژگي‌هاي خاص منحصر به فردش توجه بسياري از گردشگران را به خود جلب كرده است. اين ويژگي‌ها به اندازه‌اي شگفت‌انگيز است كه در تمام طول تاريخ در چشم شاهان و شاهزادگان و امراي حكومتي جلوه‌گري داشته است و آنچه امروزه از كلاردشت مي‌گويند، ريشه در تاريخ دارد.
اين ثروت ملي مي‌تواند نقش يك قطب مهم را در اشتغال و درآمدزايي در اين منطقه ايفا كند.
اما متاسفانه استفاده نابه‌جا از اين ثروت، عدم كنترل صحيح ساخت و سازها در اين منطقه و تخريب نابه‌جاي طبيعت به علت مهاجرت بي‌رويه به خصوص از تهران سبب شده است تا اين دشت زيبا با هجوم بالاي سودجويان مواجه شود.
اما كلاردشت كجاست؟
كلاردشت، دشتي بر فراز كوه‌ها، منطقه‌اي كوهستاني است در غرب مازندران با وسعت 1509 كيلومترمربع، تابع شهرستان چالوس و متشكل از سه دهستان كلاردشت، بيرون بشم و كوهستان كه جمعيت آن در سرشماري سال 1375، 23097 نفر برآورد شده است و البته خدا مي‌داند كه هم‌اكنون با اين هجوم‌هاي بي‌رويه چه جمعيتي دارد. كلاردشت از جنوب قله تخت سليمان تا حدود گردنه كندوان به خط‌الرأس اصلي البرز محدود مي‌شود و رود چالوس از كنار آن مي‌گذرد.
دهستان كلاردشت با 39 آبادي در دشت كوچكي در دامنه تخت سليمان واقع و مركز آن حسن كيف است.
اين منطقه با دو جاده فرعي به راه اصلي كرج - چالوس و ساحل درياي خزر مي‌پيوندد. جاده نخست از مرزن‌آباد در فاصله 25 كيلومتري جنوب چالوس منشعب شده و به طول 20 كيلومتر از ميان تپه‌هايي كه بر دامنه‌هاي‌شان گندم و جو كشت مي‌شود، مي‌گذرد و دومين جاده، از عباس‌آباد واقع در جاده كناره، ميان راه چالوس و تنكابن منشعب شده و به طول 25 كيلومتر پس از گذشتن از جنگل‌هاي متراكم و بسيار زيبا در ناحيه نكارود به غرب دشت مي‌رسد.
وجود بيش از 45 قله بالاي 4000 متر، نمونه كم‌نظيري از عظمت، صلابت و زيبايي رشته‌كوه‌هاي البرز را در كلاردشت به نمايش گذاشته است. علم‌كوه با ارتفاع 4845 متر از سطح درياي آزاد بلندترين كوه اين دشت است. علم‌كوه كه در سمت شمال شرقي به ديواره‌اي به طول 700 متر و عرض 450 متر منتهي مي‌شود، يكي از هشت ديواره سخت گذر جهان است. «تخت سليمان» نيز كه در افسانه‌ها از آن به جايگاه ازدواج «سليمان (ع) و بلقيس» ياد مي‌كنند با ارتفاع 4650 متر يكي از ديدني‌هاي اين منطقه به شمار مي‌رود.
در كوه‌هاي مرتفع كلاردشت يخچال‌هاي طبيعي و دايمي وجود دارد كه پس از گذشت ده‌ها ميليون سال هم‌چنان ناآرامند. اين توده‌هاي عظيم يخ كه با سنگ و خاك آميخته شده‌اند، منابع اصلي آبگيري رودخانه «سرداب رود» (مهم‌ترين رودخانه كلاردشت» هستند و البته چشمه‌هاي ديگر نيز اين رود را ياري مي‌كنند. آب «سرداب رود» از صاف‌ترين و زلال‌ترين آب‌هاي رودخانه‌هاي شمال ايران است و براي پرورش و تكثير قزل‌آلا و ماهي آزاد مناسب است.
هوا در كلاردشت مه نسبتا دايمي دارد و دماي آن در برخي از روزهاي سرد زمستان به حدود 30 درجه سانتي‌گراد زير صفر مي‌رسد. در شب‌هاي تابستان نيز گاه مردم به استفاده از لباس گرم نياز دارند. درياچه ولشت (سماء)، نگين آبي كلاردشت نيز يكي از درياچه‌هاي آب شيرين ايران است. اين درياچه با وسعتي حدود 20 هكتار در عمق تپه‌هاي شرقي كلاردشت در نزديكي دهكده «سماء» واقع است.
طول اين درياچه دايمي 650 متر، عرض آن 300 متر و عمق گودترين نقطه آن 30 متر است.
منبع تامين آب ولشت، چشمه‌هاي كف و اطرافند. اين درياچه جزو زيست‌بوم‌هاي نادر مازندران است و پرندگان مهاجري از قبيل مرغابي و غاز وحشي در اين مكان يافت مي‌شوند و اما اشياي به دست آمده در منطقه كلاردشت نشان از قدمت 1000 سال قبل از ميلاد دارد.
منطقه كلاردشت از لحاظ طول عمر ساكنان آن نيز شهرت دارد كه اين امر به زندگي طبيعي و متعادل و شرايط جغرافيايي مربوط است و البته بهتر است بگوييم مربوط مي‌شد!
تا حدود 30 سال پيش خانه‌هاي چوبي قديمي «داردچي» و پس از آن خانه‌هاي نيمه‌سنتي در اين منطقه ديده مي‌شد و حالا جاي آن خانه‌هاي سنتي و نيمه‌سنتي را كه يكي از جاذبه‌هاي توريستي اين منطقه بود ويلاهاي مدرن گرفته است.
عبور از جاده كلاردشت و نگاهي نه چندان ژرف به طبيعت حتي بدون هيچ نظر كارشناسي به وضوح نشان مي‌دهد كه ساخت و ساز در اين منطقه سال‌ها پيش بايد متوقف مي‌شد.
آلودگي اطراف جاده با زباله‌هاي غيرقابل جذب نيز وصله ناجور اين طبيعت است اگر چه كلاردشت، هنوز هم همان بهشتي است كه سال‌ها پيش مجله «گردش» از آن ياد كرده بود: «دشتي بر فراز البرز در ارتفاع 1250 تا 1350 متر انباشته از رسوبات عهد سوم زمين‌شناسي و از همين ارتفاع تا دريا فقط 30 كيلومتر فاصله دارد.»
پوشش گياهي جنگل‌هاي منطقه كلاردشت شامل: سپيدار، افرا، داغداغان، توسكا، تمشك، نمدار، راش، زرشك، گل سرخ وحشي، بلوط سياه، ممرز، ازگيل، ملچ، بلوط، زالزالك، سياه‌تلو، خوج و ... است.
از پستانداران و پرندگان وحشي جنگل‌هاي كلاردشت نيز مي‌توان سنجاب، گوزن، بز، پلنگ، خرس، خرگوش، خوك، شغال، گربه وحشي، جوجه تيغي، گوركن، گرگ، قرقاول، لاشخور، داركوب، دم جنبانك، كبك، قوش، كبوتر، زاغچه، جغد، كوكرك و بلدرچين را نام برد.(chn)
گزارش کنگره زبان‌شناسی اوراسیا 
نخستین نمایش فیلم مستند کارگردان مازندرانی در سینما حقیقت؛ 
دربارۀ استاد «فردوس مجیبی» 
نویسنده و پژوهشگر فرهنگ عامه مطرح کرد: 
