پري دريايي روي لحاف
گفت و گو با يک لحاف دوز مازندراني.
طي سال‌هاي اخير كيفيت پتوهاي ايراني روند رو به رشدي را طي كرده و اغلب رسانه هاي جمعي نيز با تبليغ فراوان پتوهاي مختلف سعي مي‌كنند، رشد چشمگير صنعت نساجي را به شهروندان گوشزد كنند و آنها را نيز ترغيب و تشويق به خريد پتو سازند. البته برخي از امتيازات اين محصول مانند گرماي مناسب، سبك بودن، طرح‌هاي متنوع و زيبا و قابل شست‌وشو بودن سبب شده تا اغلب شهروندان ترجيح دهند از پتو براي مصرف خانگي خود استفاده كنند.
اما رشد صنعت نساجي موجب فراموش شدن برخي از مشاغل قديمي مانند لحاف‌دوزي شده است كه شما ديگر به زحمت مي توانيد نشانه‌يي از اين شغل را در كلان شهر تهران و ديگر شهرهاي بزرگ ايران بگيريد. همان‌هايي كه در گذشته با كمان حلاجي در كوچه‌ها و خيابان‌ها مي‌گشتند تا لحاف يا تشكي را حلاجي كنند.
اما به هر حال جوينده، يابنده است. با جست‌وجوي زياد مي‌توانيد در محله‌هاي قديمي يكي دو تا از آنها را پيدا كنيد. ما هم به سراغ يكي از آنها رفتيم. اسمش، استاد محمود است و همسايه‌ها مي‌گويند خيلي كج خلق و عصباني است و حوصله هيچ‌كس را ندارد. بدون هيچ پيش‌داوري وارد مغازه مي‌شوم و سلام مي‌كنم. اما برعكس همه گفته‌ها، او آرام و ميهمان‌نواز است و با گرمي از من استقبال مي كند. با هم گپي خودماني مي‌زنيم. مغازه قديمي و فرسوده استاد محمود در محله ميدان خراسان واقع شده است. در داخل مغازه بوي كهنگي احساس مي‌شود. درون مغازه پر از پشم، پنبه، كرك در يك سو و لحاف‌هاي آويزان و تشك تميز و كثيف در سويي ديگر گذاشته شده است و به راحتي نمي‌توانيد در درون مغازه جابه‌جا شويد.
اسم؟
احمد خادمي نوري
سن؟
60 سال
اهل كجايي؟
شهرستان نور، استان مازندران.
پس توي تهرون چكار مي‌كني؟
بچه‌ها مرا به زور آوردند اين جا.
چند سال است كه اين شغل را داريد؟
37 سال.
پس يك استاد كامل هستي؟
بله مي‌شه گفت.
چه شد كه اين شغل را انتخاب كردي؟
پدرم نجار بود و مي‌خواست كه من نجاري را ياد بگيرم. اما من علاقه‌يي به نجاري نداشتم. عاشق دوخت و دوز بودم و بالاخره آخرش لحاف‌دوز شدم.
چه قدر طول كشيد تا اين كار را ياد گرفتي؟
حدود 4 تا 5 سال براي يك نفر شاگردي كردم. بدون آن كه يك قرون پول بگيرم. بالاخره ريزه‌كاري‌هاي اين كار را ياد گرفتم.
كتك هم خوردي؟
خيلي زياد. استادم خيلي بداخلاق بود و هميشه ما را با تركه كتك مي‌زد تا خوب كار ياد بگيريم. البته ما هم بازيگوش و سر به هوا بوديم. الان كه توي كار هستم، مي‌فهمم كه او چي مي‌گفت. اي كاش بيشتر از او ريزه‌كاري ها را ياد مي‌گرفتيم.
استاد الان زنده است؟
نه، پارسال فوت كرد.
اولين حقوقي كه گرفتي، يادت هست؟
آره. خيلي خوب يادم مي آيد. استاد 1 تومان به من حقوق داد و من با اون لباس براي خودم گرفتم و بقيه‌اش را به مادرم دادم.
ازدواجت چطور بود؟ منظورم اين است وقتي خواستگاري رفتي نظر خانواده عروس نسبت به شغلت چه بود؟
خانواده او هم، همين كاره هستند. يعني در حقيقت سعي كردم از طبقه خودم زن بگيرم كه ديگر توش حرف و حديثي نباشد.
چند تا فرزند داري؟
9 تا، 3 پسر و 6 دختر.
ماشاءالله پسرها هم لحاف دوزي مي‌كنند؟
آره، آنها هم لحاف‌دوزي مي‌كنند و از كارشان هم راضي هستند.
چقدر در مي‌آوري؟
اين روزها كار و كاسبي ما افت زيادي كرده. ديگه هيچ كس از لحاف استفاده نمي‌كنه، خونه‌هاي امروزي هم كوچك و هم گازكشي شده‌اند. ديگه تا پتوهاي قشنگ گلبافت و... دراومده سراغ ما را كسي نمي‌گيرد.
آخر ماه شايد 300 هزار تومان براي ما باقي بماند.
اين شغل هم سلسله مراتب دارد؟
بله، هر حرفه و شغلي براي خودش اصول و قواعدي دارد. ريزه‌كاري و ظرافت‌هاي خاص خودش را دارد كه بايد آن را به مرور زمان ياد بگيري. بايد چند سال شاگردي و پادويي كني تا ياد بگيري.
كمان حلاجي هم داريد؟
آره.
از آن هنوز هم استفاده مي‌كني؟
زياد نه، الان دستگاه پنبه‌زني خيلي كار ما را راحت كرده، پنبه‌ها را ظرف چند ساعت حلاجي مي‌كند. ولي گاهي اوقات براي دل خودم با كمان كار مي‌كنم و چند كيلو پنبه را صبح تا ظهر حلاجي مي‌كنم.
موقع كار باكمان شعر يا آواز هم مي‌خواني؟
بله.
چه مي‌خواني؟
من لحاف دوزم عاشقم، يا شعري از حافظ.
مگر شما سواد هم داريد؟
نه از استاد ياد گرفتم.
آيا شغل شما جزو شغل‌هاي هنري است؟
بله صددرصد، كار لحاف‌دوزي جزو صنايع دستي محسوب مي‌شود. كار لحاف‌دوزي مانند نقاشي‌كردن روي كاغذ است. بسياري از طرح‌هاي روي لحاف، كار هنري و ذوقي است.
طرح‌هايي را كه روي لحاف‌هاي عروسي مي‌زنيد از كجا مي‌آوريد؟
بيشتر كار ذهن و خلاقيت فردي است. تجربه در كار باعث مي‌شود تا خلاقيت ذهني شما هم بيشتر شود و طرح نو و زيباتري را روي مخمل يا ساتن پيدا كني. البته در كنار اين طرح‌ها بعضي هم كار چاپي است كه دستگاه آن را انجام مي‌دهد.
بهترين طرحي كه بر روي لحاف زده‌ايد چه بود؟
در ابتداي شروع كارم براي جهيزيه خواهرم يك لحاف دوختم كه خيلي به دلم نشست. روي آن يك طرح جديد و ابتكاري زدم كه اسمش را خودم گذاشتم پري دريايي.
وقتي براي فاميل لحاف مي‌دوزيد از آنها هم پول مي‌گيريد؟
البته، صددرصد. در اين دوره ديگر مخارج و هزينه‌هاي زندگي با كسي تعارف ندارد. شايد هم بيشتر پول بگيرم.
جدي؟
نه شوخي كردم.
مي‌گويند اين شغل موروؤي است. آيا شما هم اين شغل را به ارث برده‌ايد؟
بله درسته، اصولا خطه شمال كشور بيشترشان لحاف‌دوز هستند. يادم مي‌آيد وقتي كه تازه شروع به اين كار كردم، از شهرهاي مختلف كشور افرادي مي‌آمدند پيش استادم و چند نفر از كارگرهايش را مي‌گرفتند و به شهرهاي ديگر مي‌بردند تا در آنجا لحاف دوزي كنند.
اين شغل در حقيقت شغل اجداد و نياكان من است. پدر بزرگ، برادرهايم همه لحاف دوز بودند.
اين شغل چه بيماري‌هايي را به انسان انتقال مي‌دهد؟
حساسيت‌هاي چشم و ريه و از همه مهمتر بيماري سل است كه سلامتي لحاف‌دوزها را تهديد مي‌كند.
ظاهرا شغل شما به گونه‌يي است كه افراد قادر به اشكال‌گيري نيستند؟ آيا مشتري‌هايي پيدا مي‌شوند كه از كار شما ايراد بگيرند؟
آره، همه افراد قادر نيستند كه عيب‌هاي كار ما را بفهمند. اما برخي از زنان افغاني كه تشك يا لحافي سفارش مي‌دهند متوجه ايراد كار مي‌شوند زيرا زنان افغان زياد با كار دوخت و دوز سر و كار دارند.(etemaad)
- سه شنبه 12 شهريور 1392-0:0
سلام دوست عزیز و سپاس از شما برایه تهیه این گزارش و از شما خواهشمندم تا تماسی باهم داشته باشیم برایه بیشتر صحبت کردن و راهنمایی کردن شما به من تا بتونیم با کمک شما فیلمی تهیه نمایم.
aparaat@yahoo.com
09128246294 ----tel - يکشنبه 3 آبان 1388-0:0
chera aks pari ra neshan nadadid
- شنبه 2 دی 1385-0:0
من یک لخاف دوز 23 ساله هستم که دارای دیپلم ریاضی هم هستم گاه گاهی شعر هم میگم وگاهی مینویسم البته نقاشی هم میکنم اما چون شغل لحاف دوزی در ما ارثی است ومن هم علاقه شدیدی به ان دارم واقعا پرستشش میکنم از مطلب شما خوشم اومد ممنونم
- جمعه 25 بهمن 1392-9:3
من مىخواهم چند دست لحاف نو پنبه اى سفارش بدهم ايا مغازه مىشناسىد و قيمتش چقدر است مرسى
گزارش کنگره زبان‌شناسی اوراسیا 
نخستین نمایش فیلم مستند کارگردان مازندرانی در سینما حقیقت؛ 
دربارۀ استاد «فردوس مجیبی» 
نویسنده و پژوهشگر فرهنگ عامه مطرح کرد: 
