از لاجيم تاسلطان محمد كيا
معرفي چند مكان تاريخي و ديني مازندران
1-برج لاجيم گواه تاريخ پر فراز و نشيب سوادكوه
برجي استوار و زيبا واقع در روستاي لاجيم در دهستان كسيليان بخش مركزي زيرآب نظاره گر تاريخ و مناظر زيباي سوادكوه است. اين برج در محل به امامزاده عبدالله شهرت دارد. برج لاجيم بدنه اي استوانه اي شكل و گنبدي دو پوش با نماي بيروني كلاه درويشي دارد و نماي داخلي آن به صورت مدور است.
اهميت اين برج علاوه بر شيوه ي معماري به دليل دارا بودن دو رشته كتيبه ي آجري به خط كوفي و پهلوي است كه مبين تداوم و بقاي خطوط پهلوي تا ابتداي سده ي مياني اسلامي است.
كتيبه هاي فوق را با آجرهاي تراشيده ساخته و در زمينه اي از گچ سفيد در قسمت فوقاني بدنه نصب نموده اند. در بالاي آنها نيز تزئينات آجري به شكل گل چند پر و يك رديف مقرنس كاري به چشم مي خورد. به استناد كتيبه موجود اين مكان مدفن ابوالفراس شهريار بن عباس و تاريخ ساخت آن سنه ثلاث عشر و اربعمائه (413هـ.ق) عمل الحسن بن علي است.
ابوالفراس شهريار بن عباس از خاندان باوندي و با توجه به تاريخ مازندران، باونديان از سال 45 تا 750 هـ.ق طي سه دوره در مازندران حكومت نمودند.
در دوره ي اول پادشاهان باوند يا اسپهبدان از سال 45 تا 397 هـ.ق در قسمت هاي سوادكوه، دودانگه (فريم) حكومت نمودند و به ملوك جبال معروف بودند. در دوره دوم پادشاهان اين دوره كه به اسپهبدان باوند معروف بودند از سال 446 تا 606 هـ.ق حكومت نمودند و بعد از تسلط بر آل زيار سرزمين طبرستان را متصرف شدند.
در دوره ي سوم پادشاهان اين دوره كه به كينخوار معروف بودند از سال 647 تا 750 هـ.ق بر نواحي آمل فرمانروايي داشتند. با توجه به مراتب فوق برج لاجيم در فاصله ي دوره اول باوندي و ظهور دومين سلسله ي اين خاندان احداث گرديده است. يعني زماني كه تمامي دشت و نواحي مازندران قريب به هفتاد سال در دست آل زيار بود و سلاطين باوندي در كوههاي جنوب ساري ( پايتخت سابقشان) مأمن گزيده و منتظر فرصت بودن كه مجدداً حكومت مازندران را در دست گيرند.
هم اكنون برج لاجيم به عنوان يكي از شاهكار هاي معماري قرن پنجم هـ.ق به شماره 185 در فهرست آثار ملي ايران ثبت شده و تحت حفاظت اداره ي كل ميراث فرهنگي مازندران مي باشد.
2-بقعه امامزاده ابراهيم آمل
داخل بنا در قسمت فوقاني بده ، داراي كتيبه و گچ بري هاي ظريف از نقوش اسليمي است. در وسط صحن مزبور صندوق چوبي منبت كاري شده اي قرار دارد و كتيبه هاي آن عبارتند از آياتي از كلام الله مجيد (سوره يس - آية الكرسي ) ، صلوات كبير، نام رباني و سازنده و نيز به استناد كتيبه موجود بر بدنه شرقي صندوق، اين مكان مدفن امامزاده ابراهيم(ع) و برادرش «يحيي» و مادرشان است.
قابل ذكر است كه اهميت اين بقعه تاريخي علاوه بر ويژگي هاي معماري و شيوه ساختماني،بيشتر به خاطر دارا بودن آثار نفيس چوبي، از قبيل در و صندوق و همچنين تزئينات و كتيبه هاي زيباي قاجاري است كه قسمت اعظم نماي داخلي آن را پوشانده است.
شرح ورود امامزاده به آمل و شهادت آن حضرت طبق مقدمه يك طغري وقف نامه از موقوفات امامزاده كه در تاريخ 926 هـ.ق يعني يك سال بعد از بناي بقعه تحرير يافته و عيناً نزد متوليان موجود و به ثبت دفتر اوقاف نيز رسيده است كه چون مأمون خليفه عباسي حضرت امام رضا را به توس آورده و اعزام و اكرام نمود مردم از اطراف و اكناف رو به حضرت آورده و او را مطيع و منقاد گرديدند. اين خبر در مدينه به اولاد امام موسي كاظم و ساير سادات رسيد و بدون توقف در حدود دوازده هزار كس به سركردگي ابراهيم پسر امام موسي كاظم به طرف ايران و خراسان حركت كردند پس از ورود به خاك ايران در ميان اهالي خط سير آنها به دليل دشمني با خلفا و زمزمه هايي كه باعث خوف عمال خليفه شده و چگونگي را به مأمون خبر داده و او را از عاقبت كار آگاه ساختند، پس از وصول خبر به مأمون، حضرت امام زضا به دست مأمون و از زهر به شهادت رسيدند.
مأمون به حكام و امناي قزوين و ري و سمنان و ساير نقاط دستور داد كه سادات مزبور را در هر نقطه بيابند آن ها را شهيد نمايند بر اثر اين حكم سادات كه به ري و شهريار رسيده بودند و از شهادت حضرت باخبر شدند همان جا توقف كرده و محصور شدند تا اين كه عده زيادي از طرف نواب خليفه بر آن ها ريخته پس از جنگ طولاني سادات مغلوب و فراري و متواري شدند، قريب شش تن از سران آن ها در شهريار به درجه ي شهادت رسيدند ولي امامزاده ابراهيم با مادرش و برادرش و چند تن ديگر به آمل آمدند و در اين جا نيز نائب خليفه به كمك عده اي از اهالي ايشان را در موضع لله پرجين آمل به درجه ي شهادت رسانيدند كه مقبره ي آن ها در اين نقطه مي باشد. بناي اين بقعه در ماه شوال سال 925 بع اتمام رسيده و بانيان آن «خواجه نامداربن درويش حاجي كفشگر و عبدالله بن شاه حسين» قاضي تبرستان بودند.
در سال هاي اخير در اطراف بناي اصلي، مسجد احداث شده و با برداشتن طاق نماهاي وسط هر ضلع، مسجد را به بنا مرتبط نمودند.
اين بنا با شماره 63 در فهرست آثار ملي به ثبت رسيد.
3-بقعه سلطان محمد كيا ملقب به دبير صالحاني
در دل كوهستان هاي منطقه كجور از توابع شهرستان نوشهر و در ميان روستاي صالحان بقعه اي كهن با طرح هشت ضلعي خودنمايي مي كند كه به روايت تاريخ متعلق به شخصي به نام سلطان محمد كيا ملقب به دبير صالحاني مي باشد. اين بنا احتمالاً در اوايل قرن هشتم هجري قمري ساخته شده و نمونه اي از برج هاي آرامگاهي سبك «رازي» در مازندران است كه از سده پنجم هجري ساخت آن در اين ديار متداول بوده است. از شاخص هاي اين سبك معماري، استفاده از گنبدهاي هرمي يا مخروطي «رك» ناميده مي شود. معمولاً در اين نوع بناها گنبد داخلي به صورت نيم كره و گنبد بيروني نوك تيز مي باشد.
از آن جايي كه تاريخ فوت صاحب مقبره را به اواخر قرن سوم هـ.ق باز مي گردد. بناي مقبره قرن ها پس از درگذشت وي ساخته شده است. ليكن تنوع ابعاد آجرهاي به كار رفته در بنا احتمال وجود بنايي قديمي تر در اين مكان را قوت مي بخشد. آن گونه كه از روايات استنباط مي گردد، نسب دبير صالحاني به زيد فرزند امام حسن مجتبي (ع) مي رسد و از اين رو احتمال انتصاب اين شخص به جنبش زيديه بسيار مي باشد. بناي فعلي مقبره در دوران ايلخانان مغول ساخته شده و از معماري و تزئينات رايج در تأثير پذيرفته است. به جرأت مي توان گفت اين بنا قديمي ترين مقبره اسلامي شناخته شده در غرب مازندران است.
در حال حاضر آنچه از تزئينات وابسته به معماري بنا باقي مانده محدود مي شود به قطاري از مقرنس هاي سينه كفتري كه دور تا دور بنا و در قسمت تحتاني گنبد ديده مي شود. سه پنجره چوبي (البته به قدمت بنا) با تكنيك گره چيني و كتيبه هاي منبت كاري شده در دو ضلع غربي و جنوبي غربي خودنمايي مي كند. در كاوش هاي باستان شناسي پيرامون مقبره كه منجر به كشف قطعاتي از انواع كاشي هاي لعابدار و قسمت هايي از تزئينات گچبري مربوط به ساختمان گرديد، سبك و سياق به كار رفته در اين آثار، زمان ساخت اين بقعه را تأكيد مي كند. هم اكنون ورودي بنا را نمازخانه اي تشكيل مي دهد كه به صورت گنبد خانه اي ناهمگون، به دست افراد محلي با مصالح سنگ و آجر ساخته شده است. قسمتي از جرزهاي اين نمازخانه متعلق به بنايي قديمي تر و همزمان با ساخت بقعه اصلي احداث شده كه ظاهراً حدود دو قرن پيش بر اثر زلزله اي ويرانگر كه در منطقه بوقوع پيوست، تخريب و بناي فعلي توسط اهالي آن محل به جاي آن احداث شده است.
گفته مي شود كه اين بنا زماني جايگاه طلاب علوم ديني و اين روستا از مراكر مهم علوم ديني در زمان خود بوده است. وجود كتب حوزوي قديمي بسيار در اين روستا دليلي بر صحت اين مدعا مي باشد. متأسفانه زلزله اي كه از آن سخن گفتيم، آثار خود را بر پيكره بناي اصلي مقبره نيز برجاي گذاشته و با ايجاد ترك هاي عميق و تخريب بيشتر قسمت هاي گنبد، ياد خود را در تاريخ به ثيت رساند. البته گنبد توسط اهالي محل تعمير شد ولي آثار ترك هايي كه ايجاد شده بود تا بستان 1380 كه واحد حفظ و احياء اداره كل ميراث فرهنگي مازندران اقدام به مرمت آن نمود بر روي ديوارها خودنمايي مي كرد.
با توجه يه وضعيت وخيم بنا و پيگيري مردم و مسئولين محلي، مرمت و بازسازي اين بناي تاريخي در برنامه ي كاري ميراث فرهنگي مازندران قرار گرفت كه از سال 80 تاكنون دو فصل كاري مرمت و دو فصل كاوش باستان شناسي در خصوص اين بقعه انجام شد كه در نتيجه ضمن روشن شدن نكات مبهم بسياري در تاريخ منطقه، ساختمان مقبره نيز از خطر تخريب نجات يافت. در پايان ذكر اين نكته لازم است كه منطقه كجور از مناطق خوش آب و هوا و توريستي مازندران بوده و همه ساله علاقمندان زيادي از اين مناطق ديدن مي نمايند. بازديد از مناطق ديدني اين منطقه به خصوص مقبره دبير صالحاني به علاقه مندان به فرهنگ و هنر ايران زمين توصيه مي شود.
- سه شنبه 21 بهمن 1393-3:26
چنه خار هسته شه وچیله ره زونه قشنگ مازندرونی و گویش زیبای طبری ره یاد هادیم به خصوص در روستاها که در حال حاضر با شه وچیله از الان فارسی صحبت کمی و دستی دستی اما شه دره این گویش ره از بین ورمی . به امید اینکه زونه مازند رونی فراموش نووشه .و فارسی ونه جا ره نیره.
- جمعه 10 بهمن 1393-21:39
به عقاب گفتند : شبها کجا میخوابی . گفت: به عشق بچه های صالحان پیقلای سنگ سر .
- پنجشنبه 16 بهمن 1393-11:52
جمله زیبایی بود .منو به گذشته بردید حدود بیست وپنج سال پیش.
- پنجشنبه 20 آذر 1393-10:59
یکی از مهمترین امامزاده هاست کیه که براش مهم باشه بیاین دست به دست هم دهیم تا ابادش کنیم معروفش کیم
- جمعه 31 خرداد 1392-0:0
تکراری ولی خوب بود
- يکشنبه 1 تير 1393-16:55
سلام / شما احتمالاً آقای مجتبی خواجه صالحانی رو میشناسین؟ خیلی برام حیاتیه
- سه شنبه 17 بهمن 1391-0:0
با سلام : شجره سلطان محمد كيا عبارت است :محمدبن ابراهيم بن علي بن عبدالرحمن بن القاسم بن الحسن بن زيدبن الحسن بن علي (ع) منبع تاريخ طبرستان تقديم به دوست عزيزم
- سه شنبه 17 بهمن 1391-0:0
باسلام : محمد عزيز شهدا سند زنده تاريخ شما هستند سعي كنيد تاريخچه زندگي آنها را به رشته تحرير درآوريد بايدسعي شود مربع عشق كه نگين كجور هستند درفضاي مجازي بيشتر عرضه گردند
1- امام زاده ابراهيم (ع)شاه ناجر
2 - سلطان محمد كيا دبير صالحاني
3 - امام زادگان طاهر ومحمد هزارخال
4 - امام زاده يحيي انگاس
وشهدايي كه از آنها تاسي گرفتند
- يکشنبه 30 دی 1397-17:22
سلام.... به باورها حتي اشتباه يا دروغ هم باشه بايد احترام گذاشت.جاي بحثي نيست.اما خطابم به خودتونه:
بسه اينقدر خوشه چيني نكن.چيزي كه نيستي و نيستيد رو اينقدر به دروغ تبليغ نكن. - دوشنبه 18 فروردين 1393-19:56
خوب است سالروز ورود سلطان محمد به صالحان که بنا به روایاتی 27 ماهخ مبارک رمضان یا به قول قوی تر عید فطر است که در مصلی صالحان نماز عید خوانده شده .این روز بزرگ گرامی داشته شود
- دوشنبه 16 بهمن 1391-0:0
ازتلاش بي شائبه شما تشكر مي كنم مطمئن هستم در فضاي مجازي آنهايي پيروزند كه بن وتاريخ استوارتري دارند پس براي پاسداشت داشته هايمان بايد بيشتر به تاريخ خود مراجعه كنيم قدم بيسار خوبي است انشاالله كه پيروز باشيد
- چهارشنبه 10 آبان 1391-0:0
سلام. از تاريخچه روستاي صالحان بيشتر بنويسيد و تصاويري از اين روستاي زيبا در سايت قرار دهيد تا همه كساني كه علاقمند به نماهاي سنتي و قديمي هستند بهره مند شوند.مطالب مربوط به بقعه سلطان محمد كيا بسيار زيبا بود. ممنونم
- سه شنبه 11 بهمن 1390-0:0
لازم هست بخز عکس نقشه مسیر هم نشان داده میشد
- پنجشنبه 27 مرداد 1390-0:0
خیلی عالی بود.حال ازهمه بچه های منطقه کجوربالاخص روستای صالحان خواهش میکنم بیشتربه فکراصالت وریشه خودمان باشیم.
- دوشنبه 25 بهمن 1389-0:0
سلام ،چرا تصویری از سلطان محمد کیادر این صفحه قرار نداده اید
- چهارشنبه 1 دی 1389-0:0
سلام مطالب خوب بيشتر در مورد تاريخچه صالحان بنويسيد و...
- جمعه 26 آذر 1389-0:0
عالیه شماجا خالیه
- دوشنبه 10 آبان 1389-0:0
خيلي باحال بو ولي ايكاش همه قشنگيهاي لاجيمو ميتونستين نشون بدين كه همه ايرانيهاي كه نميتونن بيان اونجا هم از قشنگيهاش استفاده ميكردن
مرررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررررسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسسييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييييي - چهارشنبه 14 مهر 1389-0:0
من هنگام گشت وگذار در سایت های مربوط به صالحان به عکسهای جالبی از صالحان برخوردم که مربوط به سال 1313بود!! اسم سایتش هم Bia2Noshahr.NETبود
- چهارشنبه 14 مهر 1389-0:0
از این متن زیباتحت تاثیر قرار گرفتم.من واقعا لاجیم وصالحان را خیلی دوست دارم
- يکشنبه 11 مهر 1389-0:0
بسار شگفت انگیر بود. من هم با اقای مجیدخواجه صالحانی موافقم در ضمن صالون من ت ر خوامه
- سه شنبه 30 شهريور 1389-0:0
با تشکر از بانیان سایت و نظر دهندگان گرامی ؛ من هم مانند بسیاری از دوستان معتقدم از تصاویر در زوایای مختلف و همچنین نقشه مسیر جهت راهنمایی بازدیدکنندگان کاملا ضروری بنظر میرسد
زنده باد ایران و ایرانی . - يکشنبه 28 شهريور 1389-0:0
سوادکوه زمین و سبزه و کوه
بهشته موندنه دل کنده او - چهارشنبه 24 شهريور 1389-0:0
سلام من اخیرا با سایت شما اشنا شدم اطلاعات کامل و جامعی از امامزاده سلطان محمد نوشتید که از این بابت از شما تشکر میکنم ودیگر اینکه متاسفانه عکسی از خود روستا و امامزاده ی صالحان نیست چرا
- يکشنبه 21 شهريور 1389-0:0
فوق العاده بود.لطفا عکس ماهواره ای هم از صالحان تهیه کنید. ممنون
- يکشنبه 21 شهريور 1389-0:0
چرا عکسی از صالحان نیست؟
- شنبه 20 شهريور 1389-0:0
عالی بود. جدیدا فیلمی از شبکه تهران پخش شد که در صالحان فیلمبرداری شده بود ومن خیلی خوشحال شدم
- شنبه 13 شهريور 1389-0:0
از شما برای مطالب بالا تشکر می کنیم و امیدواریم که بتوانیم برای جذب توریسم کاری انجام بدهیم
- پنجشنبه 14 مرداد 1389-0:0
مرسی عالی بود
- جمعه 4 تير 1389-0:0
بسیار عالی بود. مرسی
- يکشنبه 15 فروردين 1389-0:0
ممنون از مطلبي كه راجع به مقبره ي سلطان محمد كيا نوشتيد
- پنجشنبه 29 بهمن 1388-0:0
خيلي عالي بود
فقط تصاوير مربوط به ابنيه وآثار باستاني تو سايت بيشتر باشه بهتره
با تشكر - دوشنبه 7 دی 1388-0:0
مي چش سو ميخساز .......... ميرمه تسه
- يکشنبه 24 آبان 1388-0:0
تصویرخیلی قشنگی ازبرج لاجیم بود
- سه شنبه 19 آبان 1388-0:0
خیلی عالی بود
- چهارشنبه 8 مهر 1388-0:0
لطفا از منطقه كجور هم مطلبي بگزاريد
- شنبه 10 مرداد 1388-0:0
ممنون
- دوشنبه 19 اسفند 1387-0:0
چو ايران مباشد تن من مباد
بدين بوم وبر زنده يك تن مباد
با سپاس فراوان از اينكه نام روستاي صالحان را به همگان معرفي كرديد اي كاش تصويري از آنجا به نمايش مي گذاشتيد - چهارشنبه 18 دی 1387-0:0
از اینکه مطلبی درباره ی روستای صالحان و همچنین درباره ی دبیر صالحانی نوشتید متشکریم.
- پنجشنبه 7 آذر 1387-0:0
مطلاعات عالی بود
- يکشنبه 1 ارديبهشت 1387-0:0
براي اطلاعات بيشتر درباره ي سلطان محمد كيا و روستاي صالحان به وبلاگ من بياييد
www.mhsalehani.blogfa.com - دوشنبه 26 فروردين 1387-0:0
خواهشمند است نسبت به به روز نمودن سايت اقدام عاجل بفرمائيد .
- دوشنبه 19 فروردين 1387-0:0
ضمن تشکر از تلاش ارزنده شما در معرفی سلطان محمد کیا دبیرصالحانی، در کتاب تاریخ طبرستان ابن اسفندیار آمده چون مردم دیلمان وطبرستان از ظلم و جور حکومت خود خسته شدند به این امام زاده پناه آوردند که شما رهبری قیام ما را بر عهده بگیر و ما را از ظلم و جور نجات بده ، سلطان محمد عنوان نمود که من اهل جنگ وکارزار نیستم ولی دامادی دارم که اکنون در مدینه است و می تواند به شما کمک کند، سرانجام با کمک این امام زاده حسن بن زید معروف به داعی کبیر با سرکوب حکومت جابر توانست بنای اسلام را در طبرستان بگذارد
- چهارشنبه 19 دی 1386-0:0
زحمت کشیدید ممنونم
- دوشنبه 12 آذر 1386-0:0
سلام و خسته نباشيد ، از جمع آوري اطلاعات شما بسيار متشكرم انتقادبنده اين است كه با اين توضيحات راجع به سلطان محمد كيا ملقب به دبير صالحاني بسيار ارزنده است اما چه زيبا بود اگر تصاوير متنوعي در اين رابطه نيز درسايت از آن محل قرار ميداديد تا همگام با خواندن توضيحات ، تجسم آن در ذهن به راحتي صورت ميگرفت . از بذل توجه حضرتعالي بسيار متشكرم . صالحاني