مازندنومه؛ سرویس اجتماعی، کلثوم فلاحی: به مناسبت روز خبرنگار 3 پرسش را در حوزه رسانه و چالش های مطبوعات در ایران با لطف الله آجدانی -روزنامه نگار و مدرس دانشگاه- در میان گذاشتیم.

آیا خبرنگاران در آزادیخواهی ملت ایران و پیشرفت و بهبود زمینه‌های فرهنگ، سیاست و اقتصاد نقشی دارند؟

مطبوعات یکی از ارکان دموکراسی است. هرچند در مقاطع مختلف تاریخ معاصر ایران، گاه و با درجات متفاوتی بعضی از مطبوعات و برخی از روزنامه‌نگاران به سبب وابستگی‌های مغایر با سرشت استقلالی مطبوعات از رسالت و مسئولیت راستین خود دور ماندند، به طور عمده در مجموعه تلاش‌هایی که در راه اندیشه آزادی و آزادیخواهی در ایران شکل گرفته بی‌گمان روزنامه‌نگاران و خبرنگاران نقش مهمی را بر عهد داشتند. به شهادت تاریخ، به تیغ استبداد، قلم عده‌ای از روزنامه‌نگاران شکسته شد، به بند کشیده شدند و حتی در خون خود غلتیدند اما صدای آزادیخواهانه آنها هیچ‌گاه از ذهن و خاطره تاریخی ایران و ایرانیان رخت برنبست.

نقش روزنامه‌نگاران راستین ایران زمین، چهره موثر و مهم خود را در قالب‌های مختلف نقدهای سالم و سازنده، دفاع شجاعانه از حقوق ملت و منافع ملی، تنویر افکار عمومی و ارتقای سطح آگاهی و بیداری عمومی در عرصه‌های مختلف سیاست، فرهنگ و اجتماع نشان داده است.

مطبوعات و روزنامه‌نگاران به ویژه آن‌گاه که نقش خود را آگاهانه و مسئولانه ایفا می‌کنند و تسلیم زر، زور و تزویر نمی‌شوند و قلم، شرافت و آزادگی خود را نمی‌فروشند در همه حوزه‌های مختلف، نقش پیش‌رو و مترقی است.

مهم‌ترین چالش‌ های پیش‌روی مطبوعات و رسانه در ایران چیست و دولت یازدهم چه اقدامات مفیدی را می‌تواند نسبت به خبرنگاران برای جبران توقیف نشریات انجام دهد؟

در آسیب‌شناسی حوزه مطبوعات، معتقدم تنگناهای پیش‌روی مطبوعات و روزنامه نگاران را می‌توان به دو حوزه درونی و بیرونی تقسیم کرد. در حوزه درونی، جامعه، رسانه و اهالی مطبوعات ما نیازمند آموزش‌های تخصصی بیشتر در حوزه‌های مختلف هستند. برای اثربخشی بیشتر، مطبوعات وخبرنگاران و روزنامه‌نگاران باید اهمیت تولید محتوا جدی‌تر گرفته شود، تشکل‌های صنفی موجود باید از وابستگی خود از دولت و نهادهای حاکمیتی بکاهند.

  بسیاری از چالش‌ها از بیرون به جامعه مطبوعات و رسانه و خبرنگاران تحمیل می‌شود. مسئولان باید ظرفیت‌های نقدپذیری و آستانه تحمل خود در برابر رسانه را افزایش دهند. دولت و حکومت باید به جای تصدی‌گری در امور رسانه و با رویکرد کاهش تصدی‌گری، بر رویکرد نظارتی و حمایتی خود بیفزایند، آزادی و امنیت شغلی رسانه‌ها و خبرنگاران بیشتر مورد توجه قرار گیرد، برخوردهای قهرآمیز با اهالی رسانه و خبر کاهش یافته و در برخورد با رسانه‌ها از رفتارهای غیرقانونی و فراقانونی خودداری شود.

همان‌گونه که رسانه و اهالی آن موظف به وظایفی هستند محقق به حقوقی نیز هستند که نباید به آن حقوق تحت هیچ عنوانی تجاوز شود. هیچ مرجع قضایی حق اجرای دستگیری و مجازات اهالی رسانه را جز در چهارچوب قانون مطبوعات، ندارد.

بر این باورم که دولت یازدهم در چهارچوب سیاست عقلانیت و تدبیر و اعتدال خود، باید با توسعه فرهنگ و گفتمان انتقادی در مسئولان، مانع شکایت‌های بدون دلیل و یا با دلیل کم‌اهمیت، علیه مطبوعات و رسانه و اهالی آن شود.

باید پاره‌ا‌ی ابهامات و خلاهای قانونی در حوزه حدود و حقوق مطبوعات و خبرنگاران در جامعه، از سوی قانونگذار برطرف شده، با اصلاح پاره‌ای از دستور‌العمل‌ها و سیاست‌های موجود اجرایی در دولت، زمینه‌های دفاع از حقوق روزنامه‌نگاران و آزادی‌خواهی و امنیت‌های قانونی آنها را تسهیل و تسریع کنیم.

بی‌گمان در پی توقیف و تعطیلی یک نشریه و رسانه و بیکار شدن کارکنان آن باید حقوق مادی و بیمه بیکاری آنها تامین و تضمین شود.

در مورد تشکل های صنفی مطبوعات هم نظرتان را بفرمایید.

 تشکل‌های صنفی مطبوعاتی باید به شدت مورد حمایت دولت و نهادهای حاکمیتی قرار گیرد. سمت و سوی نهادهای صنفی باید معطوف به حقوق و منافع و مصالح رسانه و اهالی آن شود، از تبدیل کردن مطبوعات و خبرنگاران به صورت یک نهاد، موسسه، تشکل و یا احزاب وابسته به دولت و حکومت باید خودداری صورت گیرد. مطبوعات و رسانه زمانی می‌توانند نقش واقعی و پیش‌روانه خود در جامعه را به درستی ایفا کنند که استقلال و حرمت آنها به رسمیت شناخته شود.

همواره تاکید دارم خبرنگاران را باید حرمت نهاد اما حرمت دولت و نهاد حاکمیت به روزنامه‌نگاران و خبرنگاران آن‌گاه و آن‌جایی چهره واقعی به خود می‌گیرد که حریم آزادی و امنیت قانونی و مدنی اهالی مطبوعات رعایت و از رفتارهای غیرقانونی و غیرمدنی با آنها اجتناب شود.

*این گفت و گو همزمان در تازه ترین شماره مجله پایتخت کهن نیز منتشر شد.