مازندنومه؛ سرویس اجتماعی، میثم محسنی کوتنایی: روز شنبه خبر شیوع بیماری تب برفکی در روستای «کلا» از توابع بخش یانسر شهرستان بهشهر در روزنامه همشهری مازندران منتشر شد. در این اتفاق ده‌ها رأس گاو روستاییان تلف شد و نزدیک به یک میلیارد و 500 میلیون ریال خسارت به دامداران وارد شد.

تب برفکی یک بیماری عفونی و کشنده ناشی از وجود ویروسی است که موجب بیمار شدن حیواناتی مثل گاو و اعضای خانواده گاوسانان می‌شود. تب شدید در حیوان، یکی از نشانه‌های این بیماری است. تاول‌هایی در داخل دهان و روی پا، از جمله نشانه های ظاهری آن است. این بیماری به دلیل مرگبار بودنش به طاعون صنعت دامداری مشهور است.

تب برفکی در روستای «کلا» از هفته گذشته آغاز شد. روستاییان که وجود برخی نشانه‌های عجیب و غریب را در گاوهای خود دیده بودند به سراغ پیرمردها رفتند تا نام و نشان این بیماری و راه‌های مقابله با آن را جویا شوند. «طبقه» نامی است که پیرمردهای روستا بر اساس نشانه‌ها، به این بیماری نسبت دادند. اطلاعاتی که کاملاً درست بود و بر اساس اعلام دامپزشکی بهشهر، دام‌های روستای کلا به بیماری تب برفکی که روستاییان به آن «طبقه» می‌گویند مبتلا است.

دوری راه مانع انجام واکسیناسیون

واکسیناسیون پیش از ورود این ویروس، یکی از راه‌های جلوگیری از بروز این بیماری است. اما چرا دامداران کلا دام‌های خود را در زمان مناسب واکسن نزدند؟ دور بودن این روستا تا مرکز شهرستان و دشواری مسیر دسترسی به این روستا موجب شد دامداران در زمان مناسب نتوانند نسبت به واکسیناسیون دام‌های خود اقدام کنند.

 خبرنگار همشهری با وجود مسافت 85 کیلومتری این روستا تا مرکز شهرستان که بخش زیادی از این جاده دسترسی هم خاکی است به کلا رفت تا از نزدیک در جریان وقوع این بیماری و تبعات ناشی از آن باشد. با وجود واگیردار بودن شدید این بیماری، کم‌اطلاعی دامداران و روستاییان از تبعات آن موجب شده دام‌های تلف شده در فاصله کوتاهی تا منازل مسکونی روستا رها شود.

«گلعلی اسپوچین» رییس شورای اسلامی کلا که در این اتفاق کم‌سابقه، حدود 20 رأس گاو خود را از دست داد، پس از دیدن نشانه‌های بروز این بیماری را در دام‌های خود، به سرعت مسئولان دامپزشکی بهشهر را در جریان قرار داد تا با تزریق واکسن، مانع از شیوع بیماری در میان دام‌های سالم شود.
مسئولان نیامدند

وی اظهار کرد: نه تنها در این زمان بحرانی که اهالی به شدت مصیبت زده و متضرر هستند، بلکه از چند سال پیش تاکنون «کلا» هیچ مسئولی را به خود ندیده است. برای حل و فصل مشکلات و تامین نیازهای روستا با مسئولان شهرستانی در ارتباط هستیم. اما این مراودات هیچ‌گاه منجر به تشریف‌فرمایی آن‌ها به «کلا» نشد.

یکی از اهالی این روستا هم که دام‌های زیادی را در این دوره بیماری از دست داد به همشهری گفت: «پس از گسترش این بیماری با رییس اداره دامپزشکی بهشهر تماس گرفته و از ایشان خواستم نیروهای ویژه‌ای را برای رسیدگی به این مشکل به کلا اعزام کنند.» وی که نخواست نامش اعلام شود گفت: «رییس دامپزشکی بهشهر در ابتدا اعلام کرد روستای «کلا» متعلق به شهرستان نکا است و امکان ارائه خدمات توسط دامپزشکی بهشهر وجود ندارد. اما پس از اصرار فراوان و تاکیدم بر این‌که «کلا» در تقسیمات کشوری، متعلق به شهرستان بهشهر است راضی به اعزام نیرو شد. با وجود بروز این بحران در روستای «کلا»، هیچ مسئولی از شهرستان پا به این روستا نگذاشته و چشم اهالی برای دیدن رییس دامپزشکی، بخشدار و دیگر مسئولان به راه خشک مانده است.»

خرید و کشتار دام‌های بیمار

تلف شدن ده‌ها رأس گاو در روستای «کلا» و بروز خسارت فراوان مصیبت بزرگی است. اما نحوه رفتار و مقابله با آن خود مشکلی است که اگر درست به آن پرداخته نشود تبدیل به یک تهدید کشنده و مرگبار خواهد شد. یکی از این مشکلات، فروش دام‌های آلوده و در معرض مرگ به قصابان است. به گفته یکی از اهالی «کلا»، تعدادی از قصابان سودجو که متوجه شیوع این بیماری در «کلا» شده بودند، وارد این روستا شدند و دام‌های بیمار در شرف تلف شدن را با قیمتی بسیار اندک از آنان خریداری و برای فروش به دیگر روستاها می‌برند.

آلودگی دام‌های وارداتی

«علی باکویی» مسئول رابط عمومی اداره دامپزشکی مازندران در گفت‌و‌گو با همشهری گفت: «یکی از دلایل اصلی بروز این بیماری، انتقال آن از طریق جابه‌جایی غیرمجاز دام از مرزهای کشور است. دام‌های آلوده‌ای که از کشورهای همسایه وارد ایران می‌شوند در سال‌های اخیر به عامل اصلی سرایت این ویروس به دام‌های ایران تبدیل شده‌اند.» اما این در حالی است که روستای «کلا» 85 کیلومتر با مرکز شهرستان بهشهر فاصله دارد و در سال‌های اخیر هیچ دامی از خارج روستا وارد این روستا نشد. به گفته رییس شورای «کلا»، شغل دامداران این روستا پرورش گاو و فروش آن است.

دام‌هایی که اهلی و کاملاً بومی مازندران است و هیچ سنخیتی با موضوع دام‌های وارداتی ندارد. اگرچه اعلام شده تب برفکی قابل انتقال به انسان نیست. اما ممکن است در برخی دام‌ها بیماری‌هایی وجود داشته باشد که احتمال سرایت آن به انسان زیاد است. باکویی اظهار کرد: «مطمئن‌ترین راه برای خرید گوشت قرمز، خرید گوشت‌هایی با مهم دامپزشکی است. خرید و فروش این‌گونه دام‌ها و جابه‌جایی آن‌ها به هر طریق ممکن غیرقانونی است.»

جای خالی مأموران دامپزشکی

  مسئول روابط عمومی دامپزشکی مازندران در شرایطی از غیرقانونی بودن این‌گونه مبادلات سخن می‌گوید که در روزهای اخیر تعدادی از گاوهای آلوده به بیماری تب برفکی در روستای «کلا» توسط قصابان خریداری و به مناطق دیگر منتقل شد.

وی به همشهری گفت: «برای جلوگیری از این‌گونه خرید و فروش‌ها ماموران دامپزشکی بهشهر در این روستا مستقر شده و همه اقدامات لازم را زیر نظر دارند.» این ادعا در شرایطی مطرح می‌شود که بنا بر مشاهدات خبرنگار همشهری و گفته اهالی، ماموران دامپزشکی بهشهر پس از تزریق واکسن به تعدادی از دام‌های این روستا به بهشهر بازگشته و دیگر مراجعه‌ای به این روستا نداشتند.

لاشه‌های رها شده در حاشیه روستا

یکی دیگر از مشکلات اهالی روستا پس از شیوع تب برفکی، طریقه معدوم‌سازی دام‌های تلف شده است. روستاییان «کلا» که در روزهای گذشته گاوهای زیادی را از دست دادند، پس از تلف شدن، آن‌ها را در حاشیه روستا به حال خود رها می‌کنند. موضوعی که مسئول روابط عمومی دامپزشکی مازندران به شدت آن‌ را زیان‌آور و مشکل‌ساز می‌داند. باکویی گفت: «بهترین و درست‌ترین راه از بین بردن این دام‌های تلف شده، حفر کردن چاله‌های 2 تا 3 متری، انداختن دام‌ها در درون آن و پوشاندن چاله‌ها با لایه‌هایی از خاک و آهک است.»
 روستاییان «کلا» که پس از بازگشت مأموران دامپزشکی بهشهر اطلاعی از نحوه برخورد با این لاشه‌ها نداشتند، آن‌ها را به اطراف روستا برده و در حاشیه زمین‌های کشاورزی رها کردند. احتمال شیوع و گسترش یافتن بیماری‌ از طریق وزش باد و همچنین آلوده شدن محصولات کشاورزی حاشیه این لاشه‌ها بسیار زیاد است.

حاج قربان؛ قربانی بزرگ تب برفکی

بروز بیماری تب برفکی در «کلا» بیش از همه برای حاج «قربان اسفندیاری» خسارت‌آور بود. او که شغلی اصلی‌اش دامپروری و نگهداری و فروش دام بود، 12 رأس گاو داشت که در این دوره بیماری، 8 گاو او تلف شده و 4 گاو باقیمانده نیز مبتلا به این بیماری و در معرض تلف شدن هستند.

او در گفت‌و‌گو با خبرنگار همشهری در حالی که اشک از چشمانش جاری شده بود گفت: «با تلف شدن این دام‌ها، همه سرمایه و منبع درآمد زندگی من و همسرم از بین رفت و نمی‌دانم از این پس چگونه می‌توانم زندگی کنم.» وی افزود: «برای نگهداری و بزرگ کردن این گاوها، خوراک دام را مدتی پیش به صورت امانی خریداری کردیم تا با فروش گاوها علاوه بر تهیه درآمد، این بدهی را نیز پرداخت کنیم. اما با تلف شدن این گاوها، برای پرداخت این بدهی‌ها هم ناتوان هستم.»

احتمالات تلخ

رییس اداره دام پزشکی بهشهر موفق به حضور در روستای «کلا» و بررسی موضوع تب برفکی این روستا نشد. مسئول روابط عمومی دامپزشکی مازندران هم از نبود مشکل در «کلا» خبر می‌دهد. اما مشاهدات همشهری چیزهای دیگری را نشان می‌دهد. دام‌های آلوده به این بیماری فروخته می‌شود و نشانه‌های آن، پهن شدن پوست گاوهای کشته شده در جای جای روستا است. از طرف دیگر گاوهایی که در اثر این بیماری تلف شده‌اند در حاشیه روستاها به حال خود رها شده و این موارد «کلا» را آماده بروز اتفاقاتی تلخ‌تر از حد تصور می‌کند.