مازندنومه؛ سرویس کلینیک، اشکان جهان‌آرای: یکم تا هفتم اردیبهشت هر سال در کشور ما هفته سلامت نامگذاری شده است و نهادهای مرتبط تا کنون تعدادی از برنامه‌های مربوط به این هفته را برگزار کرده‌اند. اقدامات زیادی هم در این حوزه طی سال انجام می‌شود تا شاخص سلامت در کشور بهبود یابد.

مازندران در حوزه سلامت یکی از استان‌های دارای چالش است. بالاترین نرخ چاقی در دانش‌آموزان، آمار بالای فشار خون، میانگین بالای مبتلایان به سرطان، حوادث جاده‌ای، بیماری‌های قلبی عرقی و تعدادی از بیماری‌های مرتبط با مشاغل بومی سبب شده است که استان ما در بخش بهداشت با تمام تلاش‌هایی که انجام می‌شود، رده‌های بالای مبتلایان را در فهرست استان‌ها در اختیار داشته باشد.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران در گفت‌وگو با همشهری اظهار کرد: چهار دسته بیماری اصلی غیرواگیر شامل بیماری‌های «قلبی و عروقی» (انواع سکته‌ها و فشار خون)، «سرطان‌ها»، «دیابت» و «بیماری‌های مزمن تنفسی و آسم» 70 درصد مرگ‌ها را به خود اختصاص می‌دهند. ضمن این‌که تصادفات هم مسبب 15 درصد مرگ‌ها هستند. در مجموع 85 درصد مرگ‌ومیر از همین دو بخش است.

پدیده بیماری‌های غیرواگیر

دکتر «محسن اعرابی» افزود: امروزه با یک موضوع متفاوت به نام بیماری‌های غیرواگیر مواجهیم که درمان قطعی ندارد. یک سوی این قضیه خود افراد هستند که می‌توانند با الگوی درست زندگی از ابتلا به بیماری‌ها جلوگیری کنند. «تغذیه نامناسب»، «ورزش نکردن»، «مصرف سیگار» و «مصرف الکل» 4 عامل خطر بیولوژیک هستند که در ابتلا به انواع بیماری‌ها نقش دارند. در واقع افراد در یک زنجیره رفتاری دچار یک سری بیماری غیرواگیر می‌شوند. این زنجیره یک حلقه دیگر به نام عامل اقتصادی-اجتماعی هم دارد که حلقه نخست محسوب می‌شود. این زنجیره عملا از پیر شدن جمعیت، شهرنشینی، تغذیه نامناسب و رفتارهای پرخطر گسترش می‌یابد که باید این شاخص‌ها را کنترل کرد.

شناسایی 11هزار بیمار

این مسئول با اشاره به اقدامات انجام شده دانشگاه علوم پزشکی مازندران برای ارتقای شاخص سلامت در استان خاطرنشان کرد: پس از آغاز طرح تحول نظام سلامت از سوی دولت یازدهم در پایان سال 93، کارهای متعددی برای بهبود سلامت جامعه آغاز شد. یکی از طرح‌ها، تهیه بسته‌های خدمت برای 6 رده سنی سالمندان، میانسالان، جوانان، نوجوانان، کودکان و زنان باردار است. این طرح در سراسر کشور انجام می‌شود. مازندران نیز سال گذشته بخشی از این طرح را اجرا کرد که نتیجه مناسبی دریافت شد.

 معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران با بیان این‌که در سال 94 بررسی وضعیت سلامت همه افراد بالای 30 سال ساکن مناطق روستایی و شهرهای زیر 20 هزار نفر استان از نظر عوامل خطر و ابتلا به بیماری‌های دیابت و فشار خون انجام شد، گفت: از بین این افراد که حدود 500 هزار نفر بودند، نزدیک به 260 هزار نفر دست‌کم یک عامل خطر داشتند. از این افراد آزمایش قند خون ناشتا و تست فشار خون گرفته شد. 5 هزار و 330 بیمار دیابتی و حدود 5 هزار و 600 فرد مبتلا به فشار خون بالا شناسایی شدند که از بیماری خود اطلاع نداشتند.

پیشگیری از ابتلای 20 هزار فرد مستعد

اعرابی اظهار کرد: نتیجه این غربالگری نشان داد در مازندران، 6 هزار نفر مستعد بیماری نیز در مرحله پیش از ابتلا به فشار خون بالا و 14 هزار نفر در آستانه ابتلا به دیابت بودند. برای همه این افراد پرونده‌سازی شد و در مسیر کنترل و درمان قرار گرفتند. ممکن بود علائم این بیماری‌ا چند سال دیگر بروز کند  که با این طرح از ابتلا به بیماری پیشگیری شد و در صورت همکاری خود افراد به این 2 بیماری و پیامدهای آن مبتلا نخواهند شد. این طرح قرار است امسال در تمام مناطق شهری بالای 20 هزار نفر توسط مراکز پزشک خانواده اجرا شود.

 رییس مرکز بهداشت مازندران با اشاره به ارائه خدمات مشاوره رایگان روانشناسی و تغذیه در سال 94 افزود: این اقدام نیز از کارهای جدید و اثرگذار وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی است. 46 کارشناس روانشناسی بالینی و کارشناس تغذیه در مراکز جامع خدمات سلامت استان مستقر شدند. در بحث تغذیه اغلب مردم آگاهی درستی ندارند. مشاوران تغذیه در مدارس به دانش‌آموزان و والدین آن‌ها آموزش‌های لازم را می‌دهند. کارشناسان ارزیابی سلامت روان هم به آموزش مباحثی مانند مهارت‌های زندگی، فرزندپروری، رفتارهای ضروری با فرزند برای والدین و سایر آموزش‌ها می‌پردازند. پزشک خانواده هم در صورت تشخیص می‌تواند بیماران را به این کارشناسان ارجاع دهد. این نخستین بار است که در بحث بهداشت روانشناس وارد ساختار بهداشتی شد.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران با بیان این‌که بالارفتن آگاهی مردم و دانش و مهارت‌شان برای مراقبت از سلامتی موضوع مهم دیگر است، خاطرنشان کرد: یکی از مشکلات جدی جامعه ما این است که مردم مراقب سلامتی خود نیستند. بی‌برنامه غذا می‌‌خورند و توجهی به مصرف نمک، قند و چربی ندارند. بیشترین نیاز بدن ما به نمک 5 گرم در شبانه‌روز است. در حالی‌که حدود 10 تا 12 گرم مصرف می‌کنیم. مصرف روغن و قند ما نیز 60 تا 70 درصد بیشتر از حد نیاز است. «خود مراقبتی» شعار همیشگی بهداشت و درمان است.

 اعرابی گفت: سال گذشته با راه‌اندازی 2 کمپین اطلاع‌رسانی درباره «کاهش مصرف قند، چربی و نمک» و «افزایش فعالیت فیزیکی و ورزش» که هر کدام به مدت یک ماه در استان فعال بود تلاش شد تا آگاهی مردم از خودمراقبتی با این اقدامات بیشتر شود. این طرح در سال جاری هم طی 3 ماه در قالب برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی، نصب بنر و برپایی کارگاه‌های آموزشی اجرا می‌شود. شعار ما در کمپین این است که بزرگسالان 5 روز در هفته و روزی 30 دقیقه و نوجوانان و کودکان 5 روز در هفته و روزی یک ساعت ورزش و پیاده‌روی داشته باشند.

همکاری سایر نهادها در بهداشت همگانی

وی با اشاره به اقدامات انجام شده برای گسترش فعالیت‌های مرتبط با حوزه سلامت در جامعه از سوی سایر نهادها اظهار کرد: 7 تفاهمنامه بین دانشگاه علوم پزشکی مازندران و نهادهای مختلف مانند شهرداری‌ها، نیروی انتظامی، صنعت، معدن و تجارت، آموزش و پرورش و ورزش و جوانان امضا شد تا کارهای مرتبط با بخش سلامت تقویت شود. برای هر کدام نیز برنامه عملیاتی نوشته شد. تاکنون آموزش و پرورش موفق‌ترین نهادی است که با دانشگاه علوم پزشکی مازندران همکاری می‌کند. همه نهادها می‌توانند در این امر دخیل باشند. ورزش و جوانان با تمرکز بر ورزش‌های همگانی و شهرداری‌ها با گسترش فضاهای ورزشی و تفریحی شهری مانند پارک ملل در ساری می‌توانند نقش مهمی در این زمینه داشته باشند.

  این مسئول با بیان این‌‌که ما باید هزینه رفتارهای بهداشتی را کم کنیم و هزینه رفتارهای غیربهداشتی و پرخطر مانند مصرف سیگار را افزایش دهیم، افزود: در حوزه بیماری‌های غیرواگیر با آموزش و پرورش تفاهمنامه داشتیم و طرح سفیر سلامت را در دست اجرا داریم. باید به اینجا برسیم که هر دانش‌آموز یک سفیر سلامت در خانواده خود شود. آغاز طرح از دانش‌آموزان سال دوم و سوم دبیرستان بود. سال گذشته 13 هزار دانش‌آموز انتخاب شدند و بر اساس یک کتابچه آموزشی توسط مربیان آموزش‌و‌پرورش و شبکه بهداشت و درمان آموزش‌های همگانی و پایه به آن‌ها داده شد. امسال هم برای 200 هزار دانش‌آموز ابتدایی استان جزوه‌هایی را به‌عنوان پیک تغذیه سالم، متناسب طراحی کردیم.

وعده تکمیل 60 مرکز درمانی روستایی

وی درباره چشم‌انداز حوزه سلامت نیز خاطرنشان کرد: ما برنامه‌های عملیاتی سالانه، 3 ساله و 5 ساله داریم. پایان امسال، پایان برنامه 5 ساله است. یکی از اتفاقاتی که انتظار داریم بیفتد تکمیل مراکز بهداشتی و درمانی روستایی در حال ساخت است. 60 مرکز از 222 مرکز درمانی روستایی استان استیجاری هستند که تا پایان سال بناهای جدید و در حال ساخت برای خروج از بناهای استیجاری به بهره‌برداری می‌رسند. البته تلاش بر این است که هر 60 واحد در هفته دولت به بهره‌بردرای برسند. هر کدام از این بناها 400 متر مربع مساحت دارند و دارای بخش‌های پزشک همگانی، دندانپزشکی، مامایی، بهداشت محیط و در روستاهای بیش از 10 کیلومتر محل استقرار پزشک هستند.

رییس مرکز بهداشت مازندران گفت: توجه به بهداشت دهان و دندان دانش‌آموزان نیز امسال مانند سال گذشته مد نظر است. به طور میانگین هر نوجوان 12 ساله 2 دندانش را از دست داده که آمار خوبی برای کشور نیست. این رقم باید در 5 سال به یک دندان برسد. سال گذشته با 50 گروه یونیت سیار دندانپزشکی تقریبا 270 هزار دانش‌آموز ابتدایی استان فلورایدتراپی شدند. فیشورسیلانت(محافظت و ترمیم شیارهای دندان با ماده شفاف) 40 هزار دانش‌آموز نیز انجام شد و 20 هزار مورد ترمیم دندان با تعرفه دولتی انجام دادیم. همچنین 14 مرکز دندانپزشکی راه‌اندازی شد که بین 2 تا 6 دندانپزشک با تعرفه دولتی به مردم خدمات می‌دهند. خوشبختانه در کنترل بهداشت دهان و دندان در کشور جزو دو استان برتر هستیم.

بیماری‌های شغلی بومی

 وی درباره توجه بر بیماری‌های بومی استان مانند تب شالیزار و تب کریمه کنگو و نظارت بر سلامت فعالان مشاغل بومی مانند کشاورزی و دامداری خاطرنشان کرد: در این زمینه تفاهمنامه‌ای با سازمان جهاد کشاورزی داریم که ارزیابی سلامت 30 هزار کشاورز ثبت شده استان انجام می‌شود. عمده مشکلات و بیماری‌های کشاورزان به خاطر ارتباط‌‌شان با سموم شیمیایی است که هم سلامت خودشان و هم سلامت دیگران را می‌تواند تهدید کند. البته در کنترل مصرف کارشناسان جهاد کشاورزی ورود می‌کنند. اما در خودمراقبتی همکاران ما دوره‌های آموزشی را برگزار می‌کنند. کشاورزان معمولاً بیشتر در خطر هستند. چون خودمراقبتی در آن‌ها ضعیف است. همه افراد باید ارزیابی خطر را بلد باشند و خطرهای پیرامون را بشناسند تا آن را مهار کنند.