مازندنومه، سرویس محیط زیست و گردشگری: آن چه در پی می آید متن سخنرانی مسعود مولانا -عضو شورای هماهنگی شبکه ملی محیط زیست و منابع طبیعی ایران و دبیر شبکه سمن های محیط زیست و منابع طبیعی مازندران- است که عصر چهارشنبه در پردیسان تهران ایراد شد. در این نشست که معصومه ابتکار -رییس سازمان محیط زیست کشور- و شبکه های سمن های محیط زیستی ایران حضور داشتند، چالش های موجود محیط زیست کشور نقد و بررسی شد.،

*دولت از پوپولیسم زیست محیطی فاصله بگیرد

به نام خالق آب و آفتاب

با سلام خدمت همه سروران و سپاس از فرصتی که فراهم شد برای گفت و شنود و امید آنکه به سالی یکبار بسنده نشود.

گمان آن است: آنکه می خندد هنوز خبر بد را نشنیده است، شوربختانه اما، هم خبر بد را شنیده ایم و هم مست و بی خیال می خندیم!

آن کس که از این سراب درجستجوی آب است در چه حال است؟ خام است؟ اگر او خام است سودای قایق سواری در سراب به چه نام است؟

آیا نمی دانند؟

آیا مشکل ندانستن و آگاهی است؟

یا می دانند و همچنان جفا می کنند؟

می دانند و مصرانه بر طبل تخریب محیط زیست وطن می کوبند؟

موضوع پیرامون طرح های کلان انتقال آب بین حوضه ایست.

از خلیج فارس به یزد، از چهار محال به اصفهان، ازمازندران به سمنان و ..

چرا با آنکه به کرات چنین طرح هایی از طرف مسئولان ارشد سازمان حفاظت محیط زیست، کارشناسان مستقل، استادان دانشگاه و فعالان مدنی و اجتماعی دقیق و جامع مورد نقد و واکاوی قرار گرفته و آسیب های محیط زیستی، اجتماعی، اقتصادی و بین نسلی آن مورد تایید قرار گرفته، باز هم شوربختانه و متاسفانه بخشی از بدنه دولت به دنبال اجرای آن است؟

نمونه؛ طرح انتقال آب دریای خزر به کویر مرکزی ایران.

تخریب در مبدا: سالانه 32 میلیون تن نمک به دریا اضافه می شود.

نابودی پلانکتون ها، کف زی ها، کیلکا، کپور، خاویار، تخریب زیستگاه ماهیان، افزایش مصرف سوخت های فسیلی، آلودگی هوا

تخریب در مسیر:120 هکتار شالیزار، 91 هکتار جنگل های هیرکانی، 24 هکتار باغ، 10 هکتار اراضی دیم

تخریب در مقصد: افزایش بی رویه جمعیت، بهره برداری بیش از اندازه و خارج از توان اکولوژیک منطقه

آسیب های اجتماعی: کشمکش های قومی و منطقه ای، به خطر افتادن امنیت ملی، مناقشات روانی و اجتماعی، تخریب سرمایه ی اجتماعی، شکاف دولت-ملت

طرح های انتقال آب بین حوضه ای با چنین فرایندی در واقع یک دام اجتماعی است.

کدام ارگان و نهادی تاکنون طرح آمایش سرزمین برای چنین طرح هایی تهیه کرده است؟ آیا طرح توسعه پایدار کشور بر اساس توان اکولوژیک و مدیریت جامع منابع تهیه شده است؟

سرکار خام ابتکار پیامی دارم به آقای روحانی رییس جمهور برسانید:

این طرح بزرگترین آسیبش گسترش شکاف دولت – ملت است. اصرار بر اجرای این طرح در شرایط اقتصاد مقاومتی و زندگی بسیار سخت و مشقت بار مردم، یعنی بر باد دادن اعتبارات ملی و آبروی معنوی دولت.

پتانسیل وسیع و بزرگی در مخالفت با این طرح در تمامی سطوح از مسئولان علمی، مجمع نمایندگان مجلس و فعالان مدنی، نخبگان فرهنگی اجتماعی وجود دارد.

دولت اندکی بیشتر تامل و تفکر کند. بیشتر مشورت کند. ما با فقدان شفافیت در فرایند سیاست گذاری روبه رو هستیم. چرا هر روز یک پروژه انتقال آب از زمین سر بر می آورد بدون آنکه حتی متخصصان آب خبر داشته باشند؟

پرسش ما این است: دولت آقای روحانی 3 سال است که روی کار آمده و نامش هم عقلانیت و تدبیر بوده، کدام یک از فرایند های تصمیم گیری و بسترهای حقوقی مرتبط با مدیریت منابع آب شفاف تر، عقلانی تر و دموکراتیک تر شده اند؟

پرسش ما این است: ما کشوری در حال توسعه با کمبود منابع هستیم، دولت فعلی هم واقعا کمترین منابع را دارد، چرا باید در یک ساختار با کمترین منابع و دولت تحت فشار، پرهزینه ترین روش ها در دستور کار قرار بگیرند در صورتی که روش های پایدار و کم هزینه تر از زمین باقیمانده

براساس نکات فوق می توان به یک درس مهم دست یافت:

قبل از روی آوردن به استراتژی ساخت واجرای طرح انتقال آب (که ریسک بسیار بالایی دارد) باید ابتدا سایر آلترناتیوهای ممکن را مد نظر قرار داد. راه حل هایی که باید قبل از طرح انتقال آب به آن ها فکر کردبه ترتیب عبارتند از:

الف:دسته اول- راه حل های مربوط به مدیریت تقاضای آب، شامل کاهش تقاضای آب، بازیافت آب، مدیریت کار بری اراضی، توجه به موضوع آب در سیاست های رشد جمعیت به خصوص موضوع مهاجر پذیری و توجه به موضوع آب در توسعه صنعتی.

ب: دسته دوم: راه حل های مربوط به مدیریت عرضه  آب: مثل توجه به آب مجازی، مدیریت اب باران، احیای ساختارهای صنعتی مدیریت اب مثل قنات ها، تامین  شبکه آب موجودو در نهایت طرح انتقال اب به عنوان اخرین راه حل

توصیه ما به دولت محترم این است: دولت خود را به دامگه حادثه نیندازد. ریسک رویارویی با مردم را نپذیرد. از پوپولیسم زیست محیطی فاصله بگیرد. این یک بازی دو سر باخت برای دولت است.

سرکار خانم ابتکار، به اقای روحانی رییس جمهور بگویید:

خانه بر بستری از ماسه بنا کردن، کاشانه بر باد دادن است!

و ختم کلام آنکه :
گمان مبر که به پایان رسید کار مغان
هزار باده ناخورده در رگ تاک است