مازندنومه؛ سرویس محیط زیست و گردشگری، آتنا فلاحتی: نخستین همایش دریای خزر، فرصت‌ها و چالش‌ها با حضور دکتر عباس ملکی رییس موسسه بین‌المللی مطالعات دریای خزر، دکتر علی نجفی نماینده بابل در مجلس شورای اسلامی، الن ووسالو عضو دپارتمان محیط زیست بنیاد علمی حریری و دوستداران محیط‌زیست، عصر پنج‌شنبه در سالن اجتماعات بنیاد علمی حریری بابل برگزار شد.

 ملکی در این همایش با تاکید بر اهمیت نقش دریای خزر در شکل‌گیری تمدن بشری گفت: بسیاری از دانشمندان اعتقاد دارند که تمدن بشری در حاشیه دریای خزر آغاز شد و به دلیل سختی شرایط جوی، ساکنان این منطقه به سایر نقاط مهاجرت کردند.

وی با اشاره به 29 اسفند -روز ملی شدن صنعت نفت- بیان داشت: دوراندیشی مجلس ایران در نپذیرفتن توافقنامه استالین برای خروج آذربایجان از ایران با شرط گرفتن امتیاز نفت خزر که سبب خروج نیروهای انگلیس از جنوب و ملی شدن نفت ایران شد، یکی از بزرگترین دستاوردهای احمد قوام در حفظ منافع نفت ایران بود.

رییس موسسه بین‌المللی مطالعات دریای خزر درباره فعالیت‌های پس از انقلاب ایران در حوزه دریای خزر اعلام کرد: خرید کشتی میرزاکوچک‌خان و رفت‌وآمد آن در دریای خزر بدون نیاز به اجازه گرفتن از روسیه، تاسیس شرکت کشتیرانی خزر با 24 کشتی که به کمک آن حمل‌ونقل بار از سمت شمال دریا با کشتی‌های ایرانی انجام می‌شود و همکاری 5 کشور منطقه در فضای آرام از فعالیت‌های ایران در دریای خزر است.

وی با اشاره به این که در حال حاضر نفت و گاز و محیط زیست مهمترین مسایل دریای خزر است، استدلال کرد: نفت و گاز دریای خزر در مقایسه با حجم تولید خلیج‌فارس و داخل ایران زیاد نیست اما ارزش فراوانی دارد، چراکه می‌توان آن را به چین و اروپا صادر کرد.

این پژوهشگر ادامه داد: در گذشته انرژی تولید شده در خلیج‌فارس به آمریکای شمالی یا اروپا فروخته می‌شد، اما امروز می‌توان نفت خزر را به چین، هند و ژاپن فروخت که این همپوشانی به سود ایران است.

ملکی با بیان این که چینی‌ها 1.3 میلیارد جمعیت دارند، در حالی‌که تنها هفت دهم مصرف نفت جهان را به خود اختصاص داده‌اند، افزود: با افزایش مصرف انرژی چین به سطح مصرفی اروپا و آمریکا، ایران از نفت و گاز دریای خزر سود بیشتری خواهد داشت.

وی با اشاره به مشکلات زیست‌محیطی دریای خزر گفت: با همه مشکلات زیست‌محیطی دریای خزر، ایران بهترین وضعیت را میان کشورهای همسایه خزر دارد.

ملکی ادامه داد: در حالی که روسیه پساب‌های هسته‌ای، باکو فاضلاب و آذربایجان پساب‌های شیمیایی خود را وارد دریای خزر می‌کند، ایران در حوزه آب‌های رودخانه‌ای و ویلاسازی دچار مشکل است.

رییس موسسه بین‌المللی مطالعات دریای خزر در پایان تصریح کرد: افزایش 5 متری آب خزر در هر 50 سال که سبب آسیب به فاضلاب و ویلاهای حاشیه خزر می‌شود، شور شدن زمین‌های اطراف دریا، مهاجم شانه به‌سر و ... از مهمترین مشکلات زیست‌محیطی دریای خزر است که نیازمند بازنگری و تدوین برنامه‌ای در خصوص چالش‌ها و محیط زیست خزر است.

* تبادل نفت از کشورهای دریای خزر به خلیج‌فارس، اقدام ارزشمندی بود

علی نجفی -نماینده بابل در مجلس شورای اسلامی- گفت: نامگذاری 21 مرداد به نام روز دریای خزر به پیشنهاد ایران انجام شد و پس از ماه‌ها فعالیت در مجلس شورای اسلامی، این فرصت را برای اندیشیدن و برطرف کردن مشکلات دریای خزر غنیمت می‌دانم.

وی دلیل های نرسیدن کشورهای همسایه به همگرایی جمعی پیرامون مسائل دریای خزر را اقدامات یک، دو و سه جانبه برخی کشورها که سبب افزایش اختلاف میان کشورهای ساحلی شده است، تفاوت میزان و گونه نیازها و الزامات اقتصادی کشورها و در نتیجه استفاده از راهکارهای متفاوت در بهره‌‌گیری از منابع دریای خزر، سطح نابرابر توسعه اقتصادی کشورهای ساحلی، پیچیدگی مذاکرات مربوط به رژیم دریای خزر و تجربه نه‌چندان موفق کشورهای ساحلی در تشکل‌هایی مانند اکو، سی‌آی‌اس و مانند این ها دانست.

نماینده بابل در مجلس شورای اسلامی اعلام کرد: چندین راهکار برای برون‌رفت از این مشکل وجود دارد که از آن جمله می‌توان به استغنا پیشه کردن ایران، بهره‌گیری از اسناد و سوابق تاریخی تاثیرگذارتر درباره رژیم حقوقی دریای خزر، سرعت بخشیدن به روند شناسایی و بهره‌برداری از منابع انرژی برای افزایش قدرت چانه‌زنی ایران، اهتمام بیشتر در راستای اهرم‌سازی مذاکرات پنج کشور که شاهد نمونه آن در اجلاس باکو بودیم و مانند این ها اشاره کرد.

نجفی با اشاره به حساسیت موجود بر سر انتقال آب خزر به سمنان گفت: در حل این مساله میان نمایندگان به ویژه نمایندگان مازندران اجماع وجود دارد. افزون بر ارائه پیشنهادها و اعلام نگرانی دوستداران محیط زیست استان به ریاست سازمان محیط زیست ایران، با ارسال نامه‌ای به رئیس جمهوری، پیگیری مهمترین نگرانی مردم مازندران را از سوی نهادهای مربوط خواستار شدیم.

این مقام مسئول درباره طرح سوآپ نفت گفت: سوآپ نفت یا همان تبادل نفت از کشورهای دریای خزر به خلیج‌فارس، از اقدامات ارزشمندی بود که در زمان ریاست‌جمهوری خاتمی شکل گرفت و در حالی که می‌توانست برون‌رفت مناسب انرژی برای جمهوری اسلامی به وجود آورد، با مخالفت وزارت نفت دولت پیشین مواجه و متوقف شد.

نجفی در پایان با تاکید بر جایگاه ارزشمند حمل و نقل ایران در منطقه گفت: با وجود ترانزیت در حوزه قفقاز و کریدور ارتباطی آسیای مرکزی که در نخستین سفر ریاست جمهوری حسن روحانی به بیشکک در دستور کار مذاکرات قرار گرفت، می‌توان دریافت که ایران جایگاه ویژه‌ای در حمل‌ونقل بین‌المللی دارد.

* هریک از ما نقشی در برطرف کردن مشکلات داریم

دکتر محمود شارع‌پور عضو دپارتمان محیط‌زیست بنیاد علمی حریری و استاد جامعه شناسی دانشگاه مازندران در این مراسم گفت: تاسیس دپارتمان محیط‌زیست بنیاد حریری دستاوردهای مهمی برای دوستداران محیط‌زیست داشت.

وی در اشاره به فعالیت‌های اجرا شده این دپارتمان اعلام کرد: اکران مستندی با مضمون محیط‌زیست و تاثیر نگاه نادرست توسعه در به وجود آوردن مشکلات محیط‌زیست، نشست پیرامون مخاطرات زیست‌محیطی بر خانه و خانواده برای زنان خانه‌دار، تعامل با آموزش‌وپرورش برای آموزش زیست‌محیطی از سوی آموزگاران در مدارس، تشکیل کلاس‌های زیست‌محیطی کودکان برای نخستین بار در بنیاد حریری و ... از فعالیت‌های مهم این دپارتمان است.

شارع‌پور در پایان گفت: هریک از ما نقشی در برطرف کردن مشکلات و به وجود آوردن فرصت برای حفظ دریای خزر به عنوان میراث خود داریم که با ایفای درست آن می‌توانیم به وظیفه ملی خود جامه عمل بپوشانیم.

*آموزش عینی مهم‌تر از آموزش تئوریک است

الن ووسالو دیگر عضو دپارتمان محیط زیست بنیاد حریری در سخنانی بیان داشت: آموزش عینی مهم‌تر از آموزش تئوریک است و به همین دلیل، فعالیت‌های گوناگون بنیاد به ویژه در زمینه همکاری با کودکان برای من شگفت‌انگیز بود.

وی با ابراز نگرانی نسبت به وضعیت فک خزری گفت: همواره نگران آلودگی  دریا و انقراض حیوانات خزر هستم و امروز به سختی می‌توانیم فک خزری را به عنوان یکی از جانداران مهم دریای خزر ببینیم.

ووسالو ادامه داد: اعجاب رفتاری در طبیعت پرندگان خزری نشان از نظمی دارد که علم همواره به دنبال یافتن آن است.

عضو دپارتمان محیط‌زیست بنیاد علمی حریری در پایان خاطرنشان کرد: دیدن و لمس کردن طبیعت، بهتر از خواندن هزاران کتاب است و بدانیم، شگفتی‌های بسیاری در دریای خزر نهفته است.