مازندنومه؛ سرویس اجتماعی، فاطمه نوری: استرس شغلی در همه جا وجود دارد و سبب فشار روحی و روانی افراد می‌شود. بیشتر بیماری‌های شغلی با هزینه‌های اندک قابل پیشگیری هستند. بر همین اساس در کشورهای پیشرفته با طب کار این بیماری‌ها تا حد زیادی پیشگیری شده‌‌اند، اما طب کار در کشور ما جایگاهی ندارد.

نبود آموزش کافی برای ایمنی کارگران و افزایش حوادث، اهمیت و گسترش رشته طب را دو چندان کرده است. طب کار طی دو دهه گذشته به عنوان یک تخصص از رشته‌های دستیاری شناخته شده است و از دودهه گذشته برای رشته‌های تخصصی طب کار دوره تخصصی 4ساله گذرانده می‌شود.

این تخصص جدید در گذشته ناشناخته بود. اگر افراد در مشاغل مختلف دچار بیماری می‌شدند به متخصصان ریه، قلب و عروق مراجعه می‌کردند. اما در حال حاضر طب کار به صورت تخصصی به درمان بیماران می‌پردازد.

اگر بخواهیم تعریف کلی از بیماری شغلی داشته باشیم می‌توانیم به تمام مواردی که به سلامت روحی، جسمی و روانی افراد در اثر شغل شان اختلال به وجود می‌آورد اشاره کرد.

یک پزشک طب کار در این باره به همشهری گفت: در حال حاضر با توجه به گسترش شهرها و افزایش آلاینده‌های شیمایی، گاز منواکسید کربن و مواد نفتی محیط کار برای افرادی که در کارخانه‌های مختلف مشغول فعالیت هستند، درگیری‌های ریوی و حساسیت تنفسی ناشی از کار را به وجود می‌آورند. البته سرو صدا شایع‌ترین عامل زیان‌آور فیزیکی در محیط کار بر شنوایی افراد است که باعث افزایش فشار خون شده و سبب تغییراتی در بدن می‌شود.

دکتر «سیدمحمد عمرانی» با بیان اینکه  مسمومیت آلاینده‌های فلزی مانند بخار فلزات، جیوه، فسفر و گوگرد تاثیر خاص روی ریه افراد می‌گذارد، اظهار کرد: این آلاینده‌ها درگیری ریوی ناشی از کار را در مدت طولانی به صورت آسم و برونشیت بروز می‌دهند. در معاینات مختلف دوره‌ای و سالانه تست تنفسی توصیه‌های لازم برای پیشگیری، درمان یا کنترل بیماری انجام می‌شود.

وی با اشاره به اینکه  تست شنوایی‌سنجی شغلی در میان کارگران شاغل محیط‌های پر سرو صدا صورت می‌گیرد، بیان کرد: بیماری‌های شنوایی با فرکانس خاص به صورت دوطرفه در سیستم شنوایی تاثیر دارد. بنابراین معاینات شغلی و طب کار برای پیشگیری از بیماری‌های گوناگون مؤثر است.

نظارت وظیفه مرکز بهداشت است

وی در پاسخ به این پرسش که نظارت بر کارگاه‌های مختلف به چه شکل انجام می‌شود، گفت: نظارت بر عهده ما نیست. بلکه به عنوان واحد خصوصی فعال و پزشک دارای مجوز سلامت شغلی، مشغول به فعالیت هستیم.

گزارش‌های کلی از کارگاه‌ها و کارخانه‌ها به مدیریت مرکز سیستم بهداشت حرفه‌ای فرستاده می‌شود. رسیدگی به معاینات انجام شده و کلیه پروند‌ه‌ها توسط مراکز خصوصی صورت می‌گیرد تا همه موارد ایمنی توسط کارخانه‌ها رعایت شود.دکتر عمرانی یادآوری کرد: نظارت از طرف مرکز بهداشت حرفه‌ای در کارخانه‌ها برای بررسی رعایت استاندارد وسایل حفاظت ایمنی و معاینات سالانه کارگران به منظور پیشگیری از بروز بیماری‌های شغلی انجام می‌شود.

این پزشک طب کار افزود: برای بررسی و نظارت بر میزان درصد مواد آلاینده شیمیایی کارخانه‌ها و استاندارد صدای آلاینده‌ها از فیلترهای خاصی استفاده می‌شود. صدا از عوامل زیان‌آور در محیط  کار است  و اگر از حد استاندارد بالاتر باشد صدمات زیادی به گوش وارد می‌شود. اندازه‌گیری میزان صدا در کارگاه‌های مختلف توسط مرکز بهداشت صورت می‌گیرد. محدوده مجاز صدا برای انسان تا 85 دسیبل بوده و اگر از این مقدار فراتر رود ممکن است به شنوایی آسیب وارد کند. واحد نظارتی بهداشت مسئولیت رسیدگی به کاهش آلاینده صوتی در کارخانه‌ها را بر عهده دارد.

وی اظهار کرد: کارخانه‌ها و شرکت‌هایی که در این زمینه گواهینامه‌های ایزو و HSE دارند و از استاندارد لازم برخوردار باشند و محیط کارشان متناسب با سلامت کارگران باشد تسهیلاتی نیز دریافت می‌کنند.

لزوم مراقبت پزشکی از کارگران

این پزشک کار در خصوص آمار انواع بیماری‌های شغلی در مازندران گفت: اطلاع دقیقی ندارم، اما اگر استانداردسازی مناسب در کارخانه‌ها رعایت شود، افراد در معرض آلاینده‌ها قرار نمی‌گیرند.

عمرانی درباره نقش محیط کار و ارگونومی بر کارکنان گفت: ارگونومی به علمی گفته می‌شود که توانمندی انسان را بررسی کرده و درصدد کاهش فشارهای جسمانی و روانی در محیط کار است. در این روش اثر مثبت تجهیزات محیط کار از لحاظ سطح ایمنی و بهداشت فاصله مناسب کاربر با مانیتور مورد توجه قرار می‌گیرد و باید محیط کار و شرایط آن برای کلیه کارکنان مهیا باشد.

وی همچنین در ارتباط با اهمیت استرس شغلی و آثار آن در سازمان‌ها یادآوری کرد: استرس ناشی از فعالیت شغلی تهدیدی است که می‌تواند ناتوانی‌هایی در فرد ایجاد کند، زیرا اگر افراد در محیط کار از حمایت شغلی و معنوی برخوردار نباشند بازده خوبی ندارد. رعایت اصول ایمنی از راه‌های مهم پیشگیری از حوادث در محیط کار است و رعایت نکردن آن عوارض جبران‌ناپذیر و صدمات خاص خود را دارد. حتی اختلال مزمن روانی شایع در سازمان‌ها و کارخانه‌ها تاثیر بدی روی سیستم خانواده دارد.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا برای مشاغل معاینات دوره‌ای و فصلی لازم است، اظهار کرد: معاینات همه پرسنل کارخانه‌ها و سیستم‌های اداری که فعالیت شان عملیاتی نبوده و بیشتر به صورت ستادی و سازمانی هستند هر 3 سال یک‌بار صورت می‌گیرد، اما برای تیم‌های عملیاتی کارگران مشاغل کارخانه‌ها پراسترس و پرآلاینده که درگیری بیشتر دارند معاینات به صورت سالانه انجام می‌شود. هدف از معاینات فصلی و دوره‌ای پیشگیری از انواع بیماری‌هاست. با بروز بیماری در کارگر باید جابه‌جایی‌اش به مکان دیگر صورت گیرد و تناسب شغلی با محیط و کارگاه برقرار باشد.

وی همچنین به بهداشت همگانی در کارگاه‌ها اشاره کرد و گفت: فعالیت کارگر باید با توجه به تناسب و موقعیت شغلی سنجیده شود. اگر فردی بیماری خاصی دارد، به او اجازه حضور در مکان نامناسب داده نمی‌شود. به عنوان مثال فرد با داشتن آسم خفیف اگر در محیط آلاینده شیمیایی قرار گیرد بیماری‌اش تشدید می‌شود.

پیشگیری از حوادث ناشی از کار

این پزشک طب کار در پاسخ به پرسش اهمیت معاینات بدو استخدام گفت: نظارت و دقت به عهده سازمان‌هاست. هرگاه پرونده آماده شده و به سازمان تامین اجتماعی ارجاع داده شود، بررسی آنها به عهده واحد نظارتی است تا سلامت جسمی فرد تایید و گواهی بهداشتی آن صادر شود.

عمرانی افزود: معاینات پیش از استخدام برای اطمینان بیشتر از سلامت جسمی و روانی فرد استخدام شده برای کار مورد نظر صورت می‌گیرد. در این معاینات اگر فرد دائماً با آلاینده‌ها و مواد صنعتی سر و کار داشته و در طول شیفت کاری با عوامل متفاوتی مواجه باشد، در محیط کار حساسیت خاصی از خود نشان می‌دهد.

او از مزایای آشنایی با بهداشت حرفه‌ای نیز گفت و اظهار کرد: بهداشت حرفه‌ای به تامین سلامت جسمی، روانی، برای کلیه کارگران مشاغل و پیشگیری از حوادث ناشی از کار گفته می‌شود، اما بسیاری از سازمان‌ها، نهادها و کارخانه‌ها با اثرات بهداشت محیط کار آشنا نیستند و بر این باورند که پیگیری آن هزینه اضافه است. آنها باید بدانند با استقبال و رعایت آن چقدر شرایط تغییر کرده و سبب انگیزه بیشتر برای کارگران می‌شود.  بیماری و جراحی قلب هزینه زیادی بر بیماران و سازمان‌ها تحمیل می‌کند. اگر آشنایی مردم و سازمان‌ها نسبت به بهداشت حرفه‌ای بیشتر شود، بهره‌وری بالا رفته و سبب انگیزه فراوانی در کارگران می‌شود.

وی در مورد اثرات زیست محیطی ناشی از تجمع هیدروکربن‌های نفتی یادآوری کرد: هیدوکربن‌ها و حلال‌های نفتی اثر خود را روی سیستم خونی می‌گذارند و سبب سرطان شغلی می‌شوند. این بیماری از عمده خطراتی است که افراد ناشی از مشاغل درگیر آن هستند.