مازندنومه؛ سرویس محیط زیست و گردشگری، اشکان جهان آرای: برگزاری جشنواره‌های متکی بر یک ظرفیت بومی یا طبیعی چند سالی هست که در مازندران به شکل ویژه‌ای مورد توجه مسئولان شهرها و روستاها قرار گرفته است.

مسئولان شهرستانی و استانی هم سعی کرده‌اند تا راه را برای برپایی این قبیل جشن‌ها هموار کنند که هم ظرفیت‌های پنهان مازندران بیشتر دیده شود و هم بخش مهمی از بار اجرای فعالیت‌های فرهنگی توسط خود مردم برداشته شود. اما قابل انکار نیست که بخش مهمی از این جشنواره‌ها صرفا به همان روز اجرا محدود می‌شوند و اثرگذاری یا آورده خاصی برای منطقه ندارند. نمونه‌های اندکی از این قبیل جشنواره‌ها را می‌توان در استان یافت که با ساختاری هدفمند و منظم توانسته باشند اثرگذاری مستمری داشته باشند.

 جشنواره توسعه گردشگری ریکنده که دومین دوره آن جمعه این هفته -20 اسفند- قرار است برگزار شود یکی از همین جشنواره‌هاست که اواخراسفند سال گذشته نخستین دوره آن در این روستای تابعه شهرستان قائمشهر برگزار شد.

بخش‌های متنوع این برنامه در همان دوره نخست وجه تمایز آن نسبت به سایر جشنواره‌های برگزار شده در بیشتر مناطق استان بود. برگزارکنندگان و سیاستگذاران این جشن از همان ابتدا تصمیم گرفتند تا برپایی جشنواره به گونه‌ای باشد که ریکنده به عنوان یک مقصد سفر و قطب تولید شکر سرخ مطرح شود.

در جزییات برنامه هم علاوه بر حضور چند هنرمند و اجرای موسیقی و برپایی بازار محلی، نمایشگاهی از ابزار زندگی بومی مردم منطقه و کارگاه‌های سنتی فعال فرآوری نیشکر و تولید شکر سرخ و فرآورده‌های لبنی برپا شد. مجموعه این برنامه‌ها سبب شد جشنواره توسعه گردشگری ریکنده در نخستین دوره‌اش حدود 3 هزار بازدیدکننده داشته باشد.

دبیر دومین جشنواره توسعه گردشگری ریکنده با بیان این‌که این جشنواره با هدف توسعه گردشگری، از بخش‌های مختلف بومی-محلی تشکیل شد که احیای کلوادار و پادنگ سنتی از بخش‌های جالب آن است، گفت: سرعت گسترش گردشگری روستایی و بوم‌گردی در سراسر دنیا بسیار بالاست و هر سال بر تعداد گردشگرانی که مایل به حضور در جوامع روستایی و لمس بوم و زندگی و فرهنگ این جوامع هستند افزوده می‌شود. از طرفی این تقاضاها می‌تواند به اشتغال‌زایی هم منجر شود و بسیاری از ظرفیت‌های پنهان در هر منطقه را آشکار کرده و به سرمایه تبدیل کند. در واقع گردشگری روستایی زمینه‌ای برای توسعه کسب و کارها، به‌ویژه کسب وکارهای کوچک و متوسّط و توسعه کارآفرینی را فراهم کرده است.

«عمران غلامی» اظهار کرد: دومین جشنواره توسعه گردشگری روستایی ریکنده در ادامه جشنواره نخست، با هدف اصلی معرفی جاذبه‌های گردشگری این روستا و اهداف جنبی دیگر از جمله احیا و ترویج فرهنگ بومی و کشت‌ها و ابزارهای از یادرفته، هویت‌بخشی، ترویج همبستگی قومی و انسجام بین محله‌ای و بازشناسی ظرفیت‌ها و قابلیت‌های کشاورزی و گردشگری از طریق بازارگرمی و کسب درآمد با معرفی جاذبه‌های اقتصاد کشاورزی و گردشگری محل برگزار می شود.

وی درباره برنامه‌های این دوره از جشنواره گفت: روز جمعه همچون سال گذشته در جشنواره برنامه‌های متعدد و جذابی مانند احیای کلوادار، کلواسر، اودنگ و پادنگ سنتی در ابعاد واقعی، کیمه، بازارچه انواع خوراکی‌ها و محصولات کشاورزی و دامی، نمایشگاه مردم‌شناسی، ساخت زنده انواع صنایع دستی مانند حصیربافی، لاک‌تراشی، جارو بافی  کال چرم‌دوزی را برای خانواده‌ها و حاضران خواهیم داشت. اجرای چند بخش مسابقه و موسیقی محلی، برپایی سفره هفت‌سین بزرگ، چهارشنبه‌سوری نمادین، نوروزخوانی، باربران سنتی و نمایش شیوه‌های زندگی سنتی قدیمی از جمله برنامه‌های جشنواره توسعه گردشگری روستایی ریکنده است که از ساعت 14 روز 20 اسفند آغاز می‌شود.

افزایش تنوع برنامه‌های جشنواره

غلامی با اشاره به ثابت بودن برخی از برنامه‌های جشنواره در دوره دوم خاطرنشان کرد: طبیعی است که برخی از چارچوب‌ها ثابت باشد. اما در این دوره برنامه‌ها و بخش‌هایی به جشنواره افزوده شده تا این رویداد جذاب‌تر شود. مثلا در بخش اجرای صنایع دستی در همان مکان پارسال 4 فعالیت مربوط به صنایع دستی در محل جشنواره اجرا می‌شد که امسال به 8 فعالیت افزایش یافت.

این فعال فرهنگی با بیان این‌که در جانمایی برخی از قسمت‌های جشنواره تغییراتی ایجاد می‌شود، گفت: سعی شده در این بخش‌ها علاوه بر فعالیت‌های شغلی مربوط به صنایع دستی، برخی مشاغل و شیوه اجرای آن‌ها که مربوط به زندگی مردم منطقه در گذشته بود نیز اجرا شود تا حاضران در جشنواره به ویژه نسل جدید درک بیشتر و بهتری از زندگی مردم منطقه داشته باشند.

دبیر دومین جشنواره توسعه گردشگری ریکنده افزود: یکی از ویژگی‌های ظاهری برنامه امسال هم طراحی متفاوت سن جشنواره است که یک بنای کاملا بومی و مازندرانی را تداعی می‌کند. اجرای موسیقی توسط گروه موسیقی مازندرانی «آوا» به سرپرستی «سید فاضل میری» هنرمند ریکنده‌ای و با آواز استاد «ابوالحسن خوشرو» نیز در این برنامه گننجانده شده است. هنرمندان دیگری در زمینه طنز نمایشی و موسیقی هم در برنامه حضور خواهند داشت. تجلیل از افراد نمونه روستا در بخش‌های مختلف هم مانند سال گذشته انجام خواهد شد.
پیامدهای اقتصادی جشنواره در ریکنده

این فعال فرهنگی درباره اثرگذاری جشنواره پس از برگزاری در دوره نخست خاطرنشان کرد: نخستین تاثیر جشنواره را در همان روز برگزاری در اقتصاد روستا شاهد بودیم. این‌که فقط یکی از غرفه‌های اهالی روستا در آن 4 ساعت 3 میلیون تومان فروش داشت که در روستا بی‌سابقه بود. اما این اتفاق به همان روز محدود نشد. با تبلیغات مناسبی که از جشنواره شده بود، پس از جشنواره چند تور گردشگران خارجی به ریکنده آمدند و بر تعداد مسافران روستا نیز نسبت به سال‌های گذشته افزوده شد.

دبیر دومین جشنواره توسعه گردشگری ریکنده به پیامدهای اشتغال‌زایی برپایی این جشنواره نیز اشاره کرد و گفت: جشنواره سال گذشته باعث شد برخی از اهالی روستا با جدیت بیشتری ظرفیت نیشکر را مورد توجه قرار دهند. پس از جشنواره خوشبختانه یک شرکت تولیدی در روستا ایجاد شد که شکر سرخ را فرآوری و بسته‌بندی می‌کند تا این محصول به صورت سازمان‌یافته و شکیل‌تری به بازار عرضه شود. از دیگر مزایای اقتصادی جشنواره این بود که در فصل نیشکر امسال هیچ شکری در خانه‌ها نماند.

غلامی با اشاره به افزایش رفت‌وآمدها به ریکنده در فصل نیشکر افزود: امسال تورهای مختلف گردشگری به روستا آمدند. حتی از ساری هم تور گردشگری داشتیم. ضمن این‌که این ظرفیت و موقعیت روستا مورد توجه برخی فیلمسازان و گروه‌های فیلمسازی قرار گرفت. برای نمونه «فرشاد فداییان» یک مستند به نام «عشاق مزرعه نیشکر» را در روستا تولید کرد. برای تولید یک مستند هم در حال پژوهش است و یک مستند دیگر را هم در اطراف این روستا قرار است بسازد. امسال هم قرار است عوامل برنامه تلویزیونی امیرستون از شبکه مازندران برای پوشش جشنواره در روستا مستقر شوند.

تبدیل شدن جشنواره به خواسته اهالی

وی با بیان این‌که همین بازخوردها باعث شد که اهالی روستا از چند ماه پیش دائم پیگیر برگزار شدن جشنواره باشند، خاطرنشان کرد: برگزاری جشنواره در دوره نخست تقریباً حرکتی خودجوش بود، اما امسال اهالی روستا با پیگیری‌های مستمر بزرگان محل را وادار کردند که جشنواره برگزار شود. بر همین اساس جشنواره دوم را بر اساس نیاز محل طراحی کردیم.
این فعال فرهنگی درباره تأمین هزینه‌های برگزای جشنواره نیز یادآور شد: جلسات مختلفی برگزار شد که در این نشست‌ها برای تأمین منابع مالی دو کمیته مالی در شهر و مالی در روستا تشکیل شد تا پیگیر تامین بودجه شوند. ستاد برگزاری جشنواره 3 بخش تامین مالی برای جشنواره در نظر گرفت. بخش دولتی، اسپانسر و مردم. بخش دولتی چه در دوره نخست و چه در این دوره نه وعده داد و نه پولی پرداخت کرد. هزینه برگزاری از اسپانسرها و اهالی روستا تأمین می‌شود.

مشارکت بخش دولتی

دبیر دومین جشنواره توسعه گردشگری ریکنده با اشاره مشارکت‌ نهادهای دولتی در برگزاری این جشنواره گفت: اداره فرهنگ و ارشاد قائمشهر در حد یک میلیون تومان با تأمین برخی اقلام مانند بنرها و بروشورها حمایت کرد، شهرداری و شورای اسلامی قائمشهر نیز به نوبه خودشان به صورت مشارکتی همراه جشنواره بودند. سایر نهادها نیز مانند نیروی انتظامی، هلال احمر، اداره برق، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و شخص آقای بزرگ نیا و آموزش و پرورش قائم شهر هم به همین شکل سعی کردند در برگزاری جشنواره مشارکت کنند. فرماندار قائم شهر نیز شخصا" حامی برنامه است. البته این حمایت ها لزوما" مالی نیست.

غلامی افزود: با توجه به اثرگذاری و سطح بالای برنامه بسیاری از مسئولان پیگیر وضعیت برگزاری جشنواره هستند و حتی برخی ادارات مایل هستند که نام‌شان در برگزارکنندگان باشد. جشنواره سال گذشته حتی باعث شد که توجه برخی مدیران شهرستانی به ریکنده در پرداخت اعتبارات بیشتر شود. برای مثال به گفته رییس شورای اسلامی روستا، با هدف کمک به توسعه ریکنده برای بهتر برگزار شدن این برنامه‌ها، بودجه اجرای طرح‌های عمرانی روستا دو برابر افزایش یافت. امیدواریم دومین دوره این جشنواره نیز در اشتغال‌زایی و رونق بیشتر ریکنده و سایر روستاهای اطراف اثر خوبی داشته باشد.