مازندنومه؛ سرویس اقتصادی، محمداسماعیل بخشی سورکی:  پدیده تغییر اقلیم و گرمایش زمین یکی از چالش های اساسی زیست محیطی در جهان به شمار می رود.  در حالی که هدف گذاری جهانی پیشگیری از افزایش دو درجه ای دمای کره زمین است، ایران افزایش دمای میانگین 1.8 درجه را تجربه می کند و این افزایش دما در کنار کاهش شدید بارندگی و تشدید خشکسالی بسیار نگران کننده است.

در تمام جهان دو نوع برنامه در خصوص تغییر اقلیم تعریف می شود، برنامه مقابله با افزایش اثرات و برنامه سازگاری با شرایط که ایران نیز از این قاعده کلی مستثنی نیست.

در بسیاری از کشورها در راستای تغییر، اصلاح و بازنگری سریع در الگوهای مصارف و مدیریت آب، تغییر الگوی زندگی، کشاورزی و صنعت مورد تاکید است، چرا که گزینه دیگری وجود ندارد و در صورت نبود سازگاری با شرایط طبیعت و کاهش خسارات، جهان متحمل زیان ها و بحران های بزرگتری خواهد شد.

تبدیل ارزیابی زیست محیطی از کار تشریفاتی به یک فرآیند موثر، علمی و دقیق برای سازگاری برنامه های توسعه با الزامات محیط زیستی یکی از روش هایی است که در دولت ها مورد توجه جدی است زیرا ارزیابی کمک می کند تا خسارات و تخریب ها در محیط زیست به حداقل ممکن برسد.

ساختمان ها و شهرها بخش ضروری در برنامه ریزی برای واکنش جهانی به تغییرات آب و هوا هستند. شهرها کم تر از 5 درصد از خشکی های زمین را تشکیل می دهند، اما در همین شهرها، بیش ترین منابع مصرف و بیش ترین میزان زباله نیز تولید می شود.

شهرها رکوردار 70 درصد از مصرف جهانی انرژی و 70 درصد از انتشار کربن در جهان هستند. با وجود این، ساختمان ها و شهرها توانش قابل توجهی برای کاستن از مصرف منابع و تولید زباله را نیز دارند. دانش تغییر الگوهای رفتاری موجود و فن آوریهای عرضه شده و آماده بهره برداری کنونی، می توانند مصرف و هدر رفت انرژی را تا 80 درصد در سطح تک بنا کاهش دهند. برای دستیابی به این میزان کاهش در مصرف، این فن آوری و دانش باید در مقیاس بزرگ و در زمان مناسب به کار گرفته شود.

مدیریت این تغییرات پیچیده است و تا به امروز ابزارهای مدیریتی سنتی ، مانند مداخلات مستقیم نظارتی، یارانه و پاداش مالیاتی، قادر به ایجاد انگیزه برای گسترش این تحولات در مقیاس لازم نبوده اند.

 یکی دیگر از معضلات این تحول، تامین مالی است. در حالی که برخی از مالکان و فعالان صنعت ساختمان انگیزه فراوانی برای بهبود ردپای کربنی یا کاهش سطح انتشار کرین در ساختمان های خود دارند، که گاهی فراتر از حد اجباری پیش بینی شده در قوانین نیز هست، بانک ها و دیگر ارائه دهندگان خدمات مالی ، اغلب برای تامین مالی ساخت و سازهای کم کربن و و توسعه شهری پایدار، مردد هستند.

نگرانی اصلی آن ها این است که اعتبار تخصیص یافته برای پایداری زیست محیطی ساختمان یا پروژه مذکور ، در ارزش اقتصادی پروژه در بازار، بروز و نمودی پیدا نخواهد کرد که به این معنی است که شاید مالکان و متولیان این دست پروژه ها نتوانند وام خود را به بانک پرداخت کنند.

در حال حاضر در جهان تامین منابع مالی در قالب جریان وسیع تری یعنی شکل گیری eco-financing یا تامین سازگار با محیط زیست در حال انجام است. این ابزار، به دنبال این است که خطرپذیری تامین مالی این گونه پروژه ها را برای بانک ها و دیگر ارائه دهندگان خدمات مالی کم کند و یا بطور مستقیم از ساخت و ساز پایدار، توسعه پایدار و پروژه های مقاوم سازی زیست محیطی، که نمی توانند امکانات مالی مورد نیازشان را در جای دیگر پیدا کنند، حمایت کند.

مدیران این ابزار تامین مالی جدید استدلال می کنند که بهبود بهره وری ساختمان ها ( و کاهش ردپای کربنی ساختمان که متعاقباً اتفاق می افتد) باعث صرفه جویی در هزینه برای مالکان ساختمان ها در طولانی مدت می شود.

وقتی یک محلۀ مسکونی سازگار با محیط زیست طراحی و ساخته می شود، می توان برای جزئیات خاص آن پول کمتر و یا بیشتری صرف کرد و با ایجاد تغییرات گوناگون، طرحی را ارائه داد که پاسخگوی انتظارات خریدار باشد. اما تحلیل هزینه- منفعت آن باید شامل منافع عمومی هم بشود.

 هدف نهایی ساختمان سازی سبز ایجاد واحدهای خودکفا و تولید و استفادۀ مجدد از منابع است. این موضوع به نوبۀ خود شرایط مناسبی برای کاستن از ابعاد خدمات عمومی پدید می آورد. این موقعیت ها، در طراحی یک سیستم شهری سازگار با محیط زیست، مرتبأ افزونی می یابد.

جنبش ساختمان سازی سبز به منزلۀ پیشگام در ساخت و ساز سازگار با محیط زیست در آمریکا، الگو هایی را ارائه می دهد تا تأمین کنندگان مصالح ساختمانی، شرکت های باربری، و شرکت های حمل و نقل تا با ساختمان سازی سبز مخالفتی نداشته باشند. بسیاری از شرکت های بزرگ، از آغاز ، به عضویت شورای ساختمان سازی سبز آمریکا درآمده اند.

جهت اجرایی تر شدن طرح باید پول سازان سیستم فعلی را شناسایی کرد  و به آنان تفهیم کرد که شهر سازی سازگار با محیط زیست چه امکاناتی در اختیار آن ها قرار می دهد. به همین منظور تصور می شود  امکان زیادی برای ایجاد یک اتحاد بزرگ وجود داشته باشد.

ساخت وساز شهری سازگار با محیط زیست یکی از بزرگ ترین فرصت های اقتصادی است که دنیا تا به حال شاهد آن بوده است. در اروپا و کالیفرنیا به اثبات رسیده که می توان به محیط زیست اهمیت داد و در عین حال، از توسعۀ اقتصادی نیز برخوردار بود.

توسعۀ محلات شهری LEED وابسته به شورای ساختمان سازی سبز آمریکا برای اولین بار در خصوص  استاندارد های ساخت و ساز سازگار با محیط زیست که تا به حال بی سابقه بوده، درحال کار و فعالیت است و در سال 2007 ، پیش نویس سیستم درجه بندی آن را به پایان رسانیده و برای به کار گیری آن استاندارد ها پروژه های آزمایشی ترتیب داده است. پروژه های سازگار با محیط زیست هنگامی به نتیجه می رسند که یک شهرداری یا یک واحد دیگر دولتی از این نظریه حمایت کند، سازنده ای در میان باشد که پتانسیل را برای چنین بازاری را یافته و همین طور یک تیم معماری متشکل از برنامه ریزان و طراحان نیز برای ارائۀ طرح ها اعلام آمادگی کند.

بنابراین، تحقق یافتن چنین پروژه هایی مستلزم تعهد پذیرفتن گروه های متعدد است. یکی از راه های درگیر کردن مردم چالش معماری 2030 است، که مقصود از آن کاهش قابل ملاحظۀ انتشار دی اکسید کربن تا سال 2030 می باشد، که این کار از طریق شیوه های نوین برنامه ریزی و ساخت بنا ها و توسعه صورت می گیرد.

اینکه در زمینه توسعه شهری سازگار با محیط زیست با مشکلات و اجبارهای داخلی  سروکار داشته باشیم، وضعیت کلی اقتصادی، و بهداشت عمومی و رفاه مردم بهتر می شود. آن چه شهرسازی سازگار با محیط زیست وعده می دهد، تراکم زندگی محلی و هماهنگی هر چه بیشتر آن با طبیعت است.

در مرکز استان مازندران یعنی در شهرستان ساری، "ساختمان تجاری دنیای آرزو" با رویکرد زیست محیطی و با تامین منابع مالی از سوی سرمایه گذار و بخشی نیز از طریق تسهیلات و مشارکت شهرداری در حال ساخت است.

این ساختمان سبز دارای سازه سبکی است که به دلیل استفاده از بلوک بولکس و سقف عرشه فولادی، وزن سازه ای کمتری در قیاس با ساختمان های مشابه دارد.(این وزن نسبت به حالت سنتیِ ساخت چنین ساختمانی ، یک سوم است)

این سازه در بدترین حالت ممکن در برابر زلزله 9 ریشتری مقاوم بوده و تخریب کامل در آن روی نخواهد داد، بنابر این یکی از مکان های با درجه اهمیت بالا محسوب می شود که می توان در مواقع بحرانی و حساسا از آن بهره برد.

انرژیِ کسری از مشاعات این مجموعه تجاری؛ توسط پنل های فوتوولتائیک تامین خواهد شد. این صفحات نور خورشید را در خود ذخیره کرده و در زمان نیاز در اختیار بخش های مختلف ساختمان قرار خواهد گرفت.

در این مجموعه به بحران کمبود آب و موضوع صرفه جویی در این خصوص نیز اهمیت داده شده است . به گونه ای که در کل مجموعه آب باران در مخزن های 250 هزار لیتری که در کف زمین تعبیه شده است جمع آوری می شود و جهت تامین آب سرویس های بهداشتی و آبیاری فضای سبز از آن استفاده می شود.

همچنین این سازه در طبقات متعدد و منفی 3 طبقه زیر زمین طراحی شده بود اما با توجه به بالا بودن سطح آب زیر زمینی در ساری و محل اجرای پروژه تنها منفی یک طبقه از سازه اجرا شده است و  از اجرای دو طبقه دیگر به دلیل آسیب نرساندن به سفره های آب زیرزمینی صرف نظر شده است.

این مجموعه سبز به دلیل داشتن 5 کافی شاپ و 9 غرفه فوت کورد- مجموعه رستوران های غرفه ای- و همچنین دو رستوران بزرگ ، فاضلاب قابل توجهی دارد. به همین دلیل برای مدیریت این امر دو سپتیک تانک در کف محوطه ی مجموعه طراحی شده است که باکتری زدایی و میکروب زدایی در آن انجام می شود تا فاضلاب مجموعه، مخرب محیط زیست نباشد.
فضای سبز عنصر اصلی ساختمان های زیست محیطی است؛ در این مجموعه به دلیل ترافیک و تردد زیاد انسان ها حجم دی اکسید کربن تولیدی بسیار زیاد است که در این مجموعه تولید اکسیژن، بر عهده گیاهان و درختانی است که در محوطه این مجموعه و همچنین در تراس طبقات جانمایی خواهد شد.

از منظر معماری هم سازه علاوه بر شکل مدرن و امروزی به صورت نمای پلکانی و شیب دار طراحی شده است که همخوانی قابل فهمی با معماری سازه های محلی در مازندران دارد.

در مجموع می توان شاخص ها و ویژگی های یاد شده در این پروژه را بسیار مهم و قابل تامل برشمرد و به دلیل لحاظ چنین فاکتورهایی می توان از این سازه تجاری-تفریحی به عنوان یکی از سازه های مدرنِ سازگار با محیط زیست یاد کرد که از نظر معماری و زیباشناختی نیز با طبیعت مازندران همگرایی ملموسی دارد.