مازندنومه؛ سرویس فرهنگی و هنری، اشکان جهان آرای: عصر یکشنبه این هفته مراسم پایانی یازدهمین جشنواره بین‌المللی سینما حقیقت در تالار اندیشه برگزار شد و برگزیدگان این جشنواره معرفی شدند.

در بین برگزیدگان جشنواره نام یک هنرمند مازندرانی هم دیده می‌شود. «محمدرضا وطن‌دوست» که سال گذشته نیز در این جشنواره حضور داشت و به خاطر مستند تحسین‌برانگیز «نِنا» در 6 بخش نامزد دریافت جایزه شد و نهایتاً جایزه ویژه هیأت داوران را دریافت کرد، امسال نیز با 2 مستند در سینما حقیقت شرکت کرد، امسال با با دو مستند «قصه دیوار» و «لوتوس» در یازدهمین دوره جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت شرکت کرد که «لوتوس» در 3 بخش مسابقه ملی، بین‌المللی و جایزه شهید آوینی یازدهمین جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت حضور داشت. او توانست تندیس بخش مسابقه کوتاه و نیمه‌بلند جشنواره، دیپلم افتخار و جایزه نقدی 2000 دلاری را برای مستند «لوتوس» به خود اختصاص دهد.

کارگردان مستند «لوتوس» سومین بار است که در یک جشنواره جایزه ویژه هیأت داوران را کسب می‌کند که 2 بار آن در سینما حقیقت رقم خورده است. وی پس از كسب جايزه که توسط داوران بخش مسابقه بین‌الملل جشنواره سینماحقیقت شامل «جان‌فرانکو رُزی»-ايتاليا-، «داریل اِلس»-آفريقا جنوبي-، «کتایون شهابی» و «سام کلانتری»-ايران-، «ماتئو داراس»-فرانسه- و «پیمپاکا توویرا»-تايلند به مستند او تعلق گرفت، ضمن قدردانی از هيأت داوران، مسئولان برگزاری جشنواره، گروه همكارانش و كسانی كه از این فيلم حمايت كردند، گفت: گويا من و جايزه ويژه هيات داوران خيلي با هم رفيق هستيم. سال ١٣٨٢ در جشنواره مستند كيش با فيلم «در دامان سرخ كوه»، سال گذشته با مستند سينمايي «ننا» و امسال با «لوتوس» اين جايزه را كسب كردم.

وطن‌دوست در مراسم پایانی جشنواره و پس از کسب جایزه، اعلام کرد که جایزه خود را  به مادر شهيد «مهدي ساوخی» و مادر شهيد «علی‌اكبر كريمی» كه در فيلم او تاثيرگذار بودند تقديم می‌كند.

مستند 15 دقیقه‌ای «لوتوس» درباره‌ پیرزنی است که 12 سال منتظر صدور مجوز ورود به یک جزیره مانده تا به دیدار تنها ساکن آن جزیره برود. این مستند به خاطر نگاه خاص کارگردان مورد استقبال مخاطبان و داوران جشنواره قرار گرفت. به طوری که در روز دوم جشنواره سینما حقیقت همراه با مستند «در جست‌وجوی خورشید» به عنوان پرمخاطب‌ترین فیلم‌های جشنواره در بخش تکرار روز هم اکران شدند.

لوتوس با به تصویر کشیدن چهره زنی کهنسال در منطقه‌ای سرسبز آغاز می‌شود و در 15 دقیقه نگاه موشکافانه‌ای به جامعه پس از جنگ دارد. او در لوتوس تصاویر سه فصل از سال را در منطقه زیبای لفور سوادکوه به کار گرفته است. در مستند او جنگ به آبگیری سد در مازندران پیوند خورده است. در واقع یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این مستند جدا از داستان خاصی که دارد، تصاویر زیبا و بکر سوادکوه و زیر آب رفتن روستاهای منطقه به خاطر آبگیری سد است.

او ایده ساخت «لوتوس» را به گفته خودش از خواندن خبری در خبرگزاری ایسنا یافت. می‌گوید: «یک روز در خبرگزاری ایسنا خبری درباره مادر شهیدی خواندم که با قایق به مزار فرزندش می‌رود. این باعث شد پیگیر شوم که ماجرا چیست و این زن در کجا زندگی می‌کند. وقتی محل را پیدا کردم از آنجا بازدیدی داشتم تا فیلمبرداری آغاز شود.»

وطن‌دوست فیلمبرداری «لوتوس» را از پاییز 95 آغاز کرد و خرداد 96 پایان داد. او معتقد است در ساخت این مستند برای‌ خودش یک نکته جالب وجود داشت و آن هم این‌که از تیتر یک خبر می‌توان فیلمی ساخت که داستان شکل متفاوت‌تری پیدا کند. به گفته وطن‌دوست در «لوتوس» تلاش بر این بود که نشان دهد می‌توان در یک مستند درام و تعلیق را وارد کرد تا اثر بهتری با ارائه یک شخصیت کاریزماتیک به مخاطب عرضه شود.

این کارگردان درباره اثر جدید و موفق خود گفت: از ابتدای فیلم پیرزنی را می‌بینیم که تنها در یک نقطه بکر زندگی می‌کند. واگویه‌های پیرزن که در واقع گفتار متن است از همان لحظات ابتدایی فیلم آغاز می‌شود و پیرزن از شخصی حرف می‌زند که قصد دارد به دیدارش برود. کل فیلم از یک صبح تا صبحی دیگر است، اما در همین مدت پاییز، زمستان و بهار را می‌بینیم.

وطن‌دوست که سال گذشته مستند خاص و منحصربه‌فرد «ننا» را تولید کرد، افزود: در «لوتوس» به خاطر موضوع متفاوتی که نسبت به «ننا» دارد، جز پلان آخر که پیچیدگی خاصی داشت و باید دوربین از دو اتاق و درهای کوچک گذر و به آسمان می‌رفت، اتفاق خلاقانه‌ی ویژه‌ای در فرم بصری آن رخ نداد. اما «ننا» یک تجربه منحصر به فرد بود که ساخت آن 6 سال زمان برد و کل فیلم به صورت انعکاس در آب فیلمبرداری شد و به خاطر طراحی صدا و ساخت موسيقی‌اش متفاوت بود. اما موضوع «لوتوس» اجازه پرداخت با اين ساختار بصری را نمی‌داد. البته به لحاظ ترکیب‌بندی و فضاسازی تلاش کردیم تصاویر زيبا و بكری را از طبیعت بگیریم.

به گفته وطن‌دوست در مستند «لوتوس» با توجه به ساختار روایی، نوآوری‌هایی هم وجود دارد. او در تولید این مستند از شیوه روایی تازه‌ای بهره گرفته و بر خلاف فرم همیشگی که شخصیتی در فیلم معرفی می‌شود و چالش زندگی‌اش به تصویر می‌آید، با یک تعلیق که تا پایان هم ادامه دارد آغاز شده است. او بر این باور است که شخصیت مستند «لوتوس» دراماتیزه شد و این امری است که همچنان در سینمای ایران به عنوان یک معضل وجود دارد و خیلی از سینماگران و صاحب‌نظران به این امر واکنش منفی نشان می‌دهند.

این کارگردان بر این باور است که در سینمای جهان و خیلی از مستندهای برجسته و شاخص از دراماتیزه کردن افراد و شخصیت‌ها و ایجاد تعلیق در روایت استفاده می‌شود.

*حتی نام گذاری این مستند هوشمندانه بوده است

یک منتقد و مدرس سینما اعتقاد دارد که«لوتوس» از مستندهايي است كه اگرچه به طور مستقيم به موضوع جنگ و دفاع مقدس نمی‌پردازد، اما به نوعي، آسيب‌شناسی فضای سال‌های پس از جنگ و پيامدهاي تلخ  و آسيب‌هاي روحي ناشي از جنگ را به گونه‌اي ظريف به تصوير مي‌كشد و بدون نياز به استفاده از كليشه‌های آشنای جنگ، حس عميق دلتنگی‌های مادرانه يك پيرزن تنها -مادر شهيد- را به مخاطب خود، انتقال می‌دهد.

«عزیز‌الله حاجی مشهدی» بر این باور است که پرداخت كلی مستندهايی از اين دست به گونه‌ای است كه با اندكی مبالغه در فضاسازی و چينش طراحی شده اشيا در صحنه و تاكيد بر تك گويی‌های شخصيت اصلي و محوری اثر، به سادگی می‌تواند لحنی داستان‌پردازانه به خود بگيرد.

این منتقد سینما حتی نامگذاری مستند جدید وطن‌دوست را هم هوشمندانه می‌داند و معتقد است که استفاده از عنوان نمادين و البته پرمعنای «لوتوس» به معنای نيلوفر آبي كه در فرهنگنامه‌ها از آن با عنوان «سوسن شرقي» نيز ياد كرده‌اند و به ويژه در مشرق زمين، از ديرباز نشانه خلوص و پاكي و دانش و معرفت بوده است، تمثيلی روشن از پسر شهيد پيرزن است كه به عنوان نماد پاكی و تهذيب نفس، همچنان كه درست مثل نيلوفر آبی، روی به سوی خورشيد دارد، همه را به نور زندگی دعوت می‌كند.

«محمدرضا وطن‌دوست» نويسندگی، فیلمبرداری، تدوین، کارگردانی و تهیه‌کنندگی «لوتوس» را بر عهده داشت. «علی طالبی»(دستیار کارگردان)، «حسن مهدوی»(صدابردار و صداگذار)، «شاهین خاکپور»(تدوین صدا)، «ربابه بخشی‌درمی»(گوینده متن)، «محمدرضا اسحاقی»(آهنگساز)، «محسن پویانفر»(مدیر تولید)، «محمود حق‌بیان»(تصویر هوایی)، «علیرضا احمدی»(هماهنگی رنگ)، «سروش اميرآبادی»(امور بصری)، «نورالله فتاحی»(دستیار تدوین)، «مصطفی شاه‌محمدی»(طراح پوستر)، «سعدالله ولایتی»(مدیر تدارکات) و «سارا معيری»(مجری طرح) عوامل تولید این مستند 15 دقیقه‌ای هستند که با حمایت شهرداری و شورای شهر ساری و مشارکت حوزه هنری مازندران در موسسه فرهنگی و هنری خانه فیلم وطن‌دوست تولید شده است و برای دومین سال پیاپی سبب شد وطندوست در جشنواره بین‌‌المللی سینما حقیقت حائز رتبه شود.