مازندنومه؛ سرویس اجتماعی، کلثوم فلاحی: سیمین زنگنه از فعالان حوزه طراحی پوشاک سنتی و اقوام ایرانی و رئیس انجمن صنایع‌دستی مازندران است. مدت 30 سال در این حوزه فعالیت می‌کند و در سال‌های 79، 80، 82 و 84 به عنوان مادر توانمند و زن نمونه در رتبه سه کشوری و رتبه نخست استانی قرار گرفت. همسر شهید و خواهر 2 شهید دیگر است، 2 برادر جانباز و آزاده هم دارد. زنگنه در این گفت‌وگو به سوالاتی درباره پوشش سنتی و فعالیت های خود پاسخ داد. این گفت‌وگو را بخوانید.

در زمینه طراحی لباس سنتی چه فعالیت هایی داشتید؟

به مدت 30 سال است که در زمینه طراحی لباس سنتی و اقوام ایرانی فعالیت می‌کنم و نخستین بانوی ایرانی بودم که در مازندران، پوشش ایرانی را گسترش دادم. نخستین نمایشگاه سراسری را در مازندران برگزار کردم. در حدود 60 نمایشگاه خارجی حضور یافتم و هدف من در کنار معرفی لباس‌های محلی ایرانی، معرفی گویش‌ها، فرهنگ‌های بومی و آداب محلی مردم ایران است.

زیرپوشش هیچ ارگان و نهادی نبودم و حتی به عنوان خانواده شهید، زیرپوشش بنیاد شهید هم نیستم چراکه همسرم این گونه وصیت کرده بود. در تمام این سال‌ها در خانه کار کردم و خودکفا بودم و چتر سازمان میراث فرهنگی، حامی من بوده است. برای مشاغل خانگی هیچ تسهیلاتی هم دریافت نکردم.

صادرات هم انجام می‌دهید؟

با کشورهای سوئد، ایتالیا، آلمان، آمریکا، استرالیا، امارات، کویت، ترکیه و دیگر کشورها کار می‌کنم، صادرات از طریق شبکه خصوصی است که در این کشورها گالری دارند و من از این طریق صادرات انجام می‌دهم.

در طراحی پوشاک سنتی چه هدفی را دنبال می‌کنید؟

در هر نمایشگاهی شرکت کردم پربار و مفید بود، هدف من از حضور در نمایشگاه، 80 درصد فرهنگ‌سازی پوشش زنان ایرانی است و بعد به فکر فروش هستم.

پوشش چه جایگاهی در خرده‌فرهنگ‌های ایرانی دارد؟

در خرده‌فرهنگ‌های مختلف ایرانی، هیچ منطقه و یا روستایی وجود ندارد که پوشش یا روسری نداشته باشند، چیزی به عنوان بدحجابی در پوشش ایرانی نداریم و این فرهنگ از گذشته‌های دور وجود داشته است و بسیاری قومیت‌ها، این فرهنگ را حفظ کردند اما مازندران ضعیف‌ترین استانی است که اگرچه مردم فرهنگ‌دوست دارد اما پوشش محلی خود را حفظ نکرده‌اند و صدا و سیمای مرکز مازندران در این زمینه، قصور کرده است.

در این زمینه بیشتر توضیح دهید.

مجری برنامه کودک شبکه مازندران، با پوشش گیلانی حاضر می‌شود، پوشش گیلانی ثبت سازمان یونسکو شده چون به فرهنگ و پوشش خود توجه می‌کنند. شاید در کمتر از 30 درصد از رستوران‌های استان، از پوشش محلی استفاده کنند.

در مازندران به دلیل دریا و سبزی جنگل، از رنگ آبی و سبز در پوشش استفاده نمی‌کردند اما می‌بینیم مجری برنامه در شبکه مازندران، پیراهن آبی پوشیده است، زنان مازندرانی از چارقدهای سرخ و سفید و زرد و سفید گلدار استفاده می‌کردند که با سبزی شالیزار، متفاوت بود، در پوشش گروه‌های موسیقی مازندران هم این ترکیب رنگ، مورد توجه نیست. تلویزیون به عنوان یک پیام‌رسان، می‌تواند در بسیاری حوزه‌ها فرهنگ‌سازی کند اما شبکه مازندران با این شیوه کار، چه فرهنگی را می‌خواهد به فرزندان ما آموزش دهد. در نمایشگاه‌های مختلف، قومیت‌ها از پوشش محلی خود استفاده می‌کنند و فرهنگ و پوشش خود را نمایش می‌دهند.

در مازندران غیر از فروششگاه صنایع‌دستی دولتی، فروشگاه دیگری برای صنایع‌دستی و سوغات مازندران نداریم. در نمایشگاه‌های ما سمبوسه جای پشت‌زیک و نصیری و حلوای مخصوص مازندرانی‌ها را گرفته، ترشیجات هم که از تهران و زنجان می‌آید و ترشی مازندران دیده نمی‌شود. اینها ضعف‌هایی است که کارشناسی نمی‌شود. به صنعتگر و هنرمند باید این فضا را بدهند که هزینه‌ای برای حضور در نمایشگاه نپردازد و غرفه‌ها رایگان در اختیار این افراد قرار گیرد، میراث فرهنگی باید در کنار هنرمند و صنعتگر قرار گیرد، در اغلب استان‎‌ها حضور در نمایشگاه رایگان است و باتوجه به اینکه مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری مازندران از حامیان بزرگ هنرمندان است انتظار داریم این مسئله هم رفع شود.

انجمن صنایع‌دستی مازندران چند عضو دارد؟

150 تا 180 نفر عضو انجمن هنرمندان صنایع‌دستی مازندران هستند، همه این اعضا بیمه بوده و کارت عضویت دارند. تقاضا داریم سازمان‌های دولتی از این فروشگاه‌ها حمایت کنند که نوعی حمایت از صنعتگر و تولیدکننده است.

کالای چینی یکی از آسیب‌ها به بازار داخلی است. در این زمینه چه نظری دارید؟

تولیدات چینی یکی از آسیب‎‌ها به تولیدکننده و صنعتگر ایرانی است این در حالی است که رهبری همه ساله از تولید ایرانی و اقتصاد داخلی حمایت می‌کنند و انتظار داریم هر استان به سهم خود از ورود و توزیع کالای چینی جلوگیری کند و مردم هم به سراغ کالای چینی نروند. کالای چینی هیچ کیفیتی نداشته و فقط به زیبایی کار توجه دارند. دیدگاه مردم نباید اینگونه باشد که به سراغ جنس ارزان‌قیمت بروند مردم به کیفیت کار توجه کنند.

در خیابان ملامجدالدین ساری، فروشگاه صنایع‌دستی دولتی داریم و تنها فروشگاهی است که تولیدات هنرمندان و صنعتگران استان را در معرض فروش قرار می‌دهد، خرید از این فروشگاه به معنای حمایت از تولید داخل است.

مردم اگر عادت کنند تولید داخلی بخرند کالای چینی در انبارها باقی می‌ماند و روانه بازار نمی‌شود. با وجود اینکه 30 سال است در این حوزه فعالیت می‌کنم اما از آسیب کالای چینی در امان نیستم و تولیدکننده و هنرمندی که در شروع کار است چگونه می‌تواند با این آسیب مقابله کند.

تولیدکننده ما مسلمان است و این مسائل باید برای خریدار ایرانی مهم باشد که از خودمان خرید کنیم اما در تمام این سال‌ها چینی‌ها را پولدار کردیم و تولیدکننده ایرانی دست از کار کشید. مهر و جانماز ما را هم از چین وارد می‌کنند و مهر تولید داخل در انبارها خاک می‌خورد.

چه نهاد و ارگانی در این زمینه باید ورود کند؟

استانداری و سازمان میراث فرهنگی می‌توانند از ایجاد فروشگاه‌های کالای چینی جلوگیری کنند و در استان اصفهان و فارس این کار انجام شده است، دست هنرمند باز و سرش بالاست. 30 درصد از هنرمندان ما از فعالیت در حوزه صنایع‌دستی خارج شده و به شغل دیگری روی آورده‌اند. هنرمندی که دانش‌آموخته رشته صنایع‌دستی از دانشگاه است نباید آثار خود را برای فروش به دستفروشی بسپارد که به قیمت نازل بفروشد. سبد و حصیر چین را به اسم سبد و حصیر رامسر می‌فروشند و اینها آسیب به صنایع‌دستی ما است.

به عنوان یک زن موفق که سرپرست خانوار بودید چه پیامی برای سایر بانوان دارید؟

من زن بی‌سرپرست خانواده بودم و بنا به وصیت همسرم، زیرپوشش هیچ ارگانی نرفتم. برای شروع یک کار که بتوانم هزینه زندگی چهار فرزندم را تامین کنم خیاطی یاد گرفتم، تمام پرچم‌های سطح استان را من دوختم.

اگر کسی همت کند می‌تواند کار انجام دهد. در تمام نمایشگاه‌ها به بانوان می‌گوییم خرده پارچه‌ها را دور نریزند، همین‌ها را جمع کرده و با آن دستگیره درست کنند. این کمترین کاری است که می‌توان با خرده پارچه‌ها انجام داد.

سال 79  در نخستین نمایشگاهی که در آستانه عید نوروز شرکت کردم تنها هفت ظرف بلوری ماهی داشتم، در تمام روزهای برگزاری نمایشگاه، توی این ظرف‌ها را با آب پر می‌کردم و تکه سنگی توی آن گذاشته بودم. 2 روز باقی مانده بود نمایشگاه تمام شود این سنگ‌ها را از آب درآوردم و بذر ترتیزک بر روی آن پاشیدم و چون سنگ در این مدت، جلبک گرفته بود این بذر به سرعت سبز شد و در 2 روز پایانی این نمایشگاه، هر سنگ را که به سبزه‌ای برای سفره هفت‌سین تبدیل شده بود به قیمت هزار تومان فروختم. با آن پول، چرخ خیاطی خریدم و پایه‌ای برای شروع کارم شد.

امروز زنان سرپرست خانوار با سرمایه اولیه 50 هزار تومان می‌توانند آبرومندانه کار کنند. سازمان فنی و حرفه‌ای یکی از اقدامات موثر انقلاب اسلامی است که کلاس‌های مهارتی با آموزش رایگان برگزار می‌کند. زنان بدسرپرست و بی‌سرپرست از این فضا استفاده کنند. اگر کسی بگوید کار نیست یعنی نمی‌خواهد کار کند، ما بانوی 80 ساله‌ای داریم که با کاموا، لیف می‌بافد و این لیف‌ها را در انجمن به فروش می‌رسانیم.

کسی که می‌خواهد کار کند حتی اگر سرمایه اولیه نداشته باشد نخستین جایگاهی که می‌تواند از آن استفاده کند سازمان فنی و حرفه‌ای است من خیاطی را در این سازمان یاد گرفتم. کارهای آبرومندانه بسیاری برای زنان و جوانان داریم، کارهایی که سطحی از آن عبور می‌کنیم.

پیامم به همه سرپرستان خانوار این است که یاعلی گفته و حتی با یک کاموا شروع به کار کنند، هدف و ایده داشته باشند. من هدف داشتم و به هدفم رسیدم.

من در ابتدا هر پرچمی که می‌دوختم 100 تومان قیمت داشت، بانوان باید بخواهند و اگر کسی بخواهد با یک کاموا می‌تواند 10 اسکاچ ظرفشویی ببافد. ورود بانوان  برای کار منزل به خانه‌هایی که شناختی از آن ندارند از آسیب‌هایی است که این گروه در معرض آن قرار دارد. بهزیستی در این زمینه کمک‌های فراوانی به بانوان دارد. بعضی بانوان راه کار کردن را نمی‌دانند و یا اینکه راحت‌طلب شده‌اند. باید ایمان قوی داشت.

سخن پایانی.

مازندران بهشت ایران است و هیچ استانی این سرسبزی، آثار تاریخی و باستانی و گردشگری را در کنار هم ندارد و باید با حفظ فرهنگ‌ها و استفاده از این نعمت‌های الهی، مازندران موفق را نشان دهیم.