مازندنومه، سرویس فرهنگی و هنری: مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران به مازندنومه گفت: در جلسه هشتم اسفندماه شورای ثبت آثار منقول سازمان میراث فرهنگی، برای نخستین بار 18 اثر از اشیا مکشوفه از از محوطه وستمین کیاسر در فهرست آثار ملی ثبت شد.

دلاور بزرگ نیا با بیان این که در جلسه نهم اسفندماه امسال نیز 9 اثر معنوی در فهرست آثار ملی  کشور ثبت شد، ادامه داد: فنون کاشت و برداشت نیشکر روستای ریکنده قائم شهر، گاهشماری مازندران، آیین باران خواهی، آیین آفتاب خواهی و استاد محمدرضا اسحاقی به عنوان گنجینه زنده بشری، در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیدند.

وی افزود: هم چنین برای نخستین بار 4 رقص محلی مازندران به ثبت ملی رسید

وی با اشاره به این که بیست و پنجم بهمن ماه سال جاری، در جلسه شورای ثبت سازمان میراث فرهنگی، 6 اثر طبیعی مازندران در فهرست آثار ملی ثبت شد، تصریح کرد: تالاب محله حیدرکلای بابل، درخت چنار کهنسال روستای کلمه کلاردشت، تالاب کلای بهشهر، درختان آزاد کهنسال امامزاده زین العابدین زیرآب، درخت کهنسال سی سنگان نوشهر و بلوط کهنسال روستای پایین کلای ساری آثار طبیعی ثبت شده هستند.

*  امسال  ۸۶ اثر در فهرست آثار ملی ثبت شد

ابوالفضل نیکوبیان -مسئول واحد ثبت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران- به مازندنومه گفت: در سال 1396 به همت اداره کل میراث فرهنگی استان، 41 اثر در بخش بنا و تپه تاریخی، 18 اثر در بخش اشیای منقول، 13 اثر در بخش آثار طبیعی و 14 اثر در بخش آثار معنوی به ثبت رسیدندو در مجموع امسال  ۸۶ اثر در فهرست آثار ملی ثبت شد.

وی در توضیح مراحل سیر ثبت آثار یادآور شد: ابتدا پرونده ها در استان تهیه و به اداره کل ثبت آثار سازمان میراث فرهنگی کشور ارسال می شود. سپس پرونده ها در کمیته های فنی هر بخش بررسی و رفع نقص و پس از تایید، به صورت مجزا در جلسه های شورای ثبت غیر منقول، منقول، طبیعی و معنوی، توسط کارشناس استان مطرح و بررسی شده و مورد تایید اعضای شورای ثبت کشور قرار می گیرد.

نیکوبیان تصریح کرد: در شورای ثبت هر بخش، کارشناسان خبره سازمان، اعضای هیات علمی و صاحبنظران مطرح به عنوان عضو اصلی حضور دارند که پس از تایید مراحل اداری و صدور حکم ثبتی، به استانداری و ادارت ذی ربط استان ارسال می شود.

مسئول واحد ثبت اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران گفت: ثبت ملی شدن چند مزیت دارد؛ اول آن که مراسم با تمام آداب و سنت ها، مستندنگاری و ثبت می شود و هرگاه در دوره ای، این مراسم دچار تغییر و تحول شود، اصل آن وجود دارد و می توان به آن مراجعه کرد.

نیکوبیان ادامه داد: مزیت دیگر ثبت شدن آثار، معرفی آن به مردم و شناخت بیشتر عموم، هم چنین حفظ و حراست از این آثار است.

*کیفیت نیشکر ریکنده متفاوت است

رئیس شورای اسلامی روستای ریکنده با ابراز خرسندی از ثبت شدن نیشکر این روستا در فهرست آثار ملی ایران، گفت: در حال حاضر حدود 30 هکتار از اراضی ریکنده زیر کشت نیشکر قرار دارد و با حمایت‌های دولت در نظر داریم سطح زیرکشت را تا صد هکتار افزایش دهیم.

بهرام واگذاری با اشاره به اینکه استخصال  نیشکر در گذشته به شکل سنتی بود، تصریح کرد: الان با توجه به مکانیزه شدن کشاورزی، آبیاری و تولید نیشکر با سهولت همراه است.

وی تاکید کرد: در گذشته در کلواسر و با دستگاه آبگیری سنتی به نام کلوادار عمل آبگیری و پخت انجام می شد.

رئیس شورای اسلامی روستای ریکنده با بیان اینکه پخت نیشکر از حالت سنتی در حال تبدیل شده به پخت نیمه صنعتی است، ادامه داد: بر اساس آمار تقریبی از 300 خانوار روستای ریکنده، 250 خانوار کارگاه سنتی دارند و 10 کارگاه نیمه صنعتی هم در حال کار هستند و هر کارگاه تا چهار نفر مستقیم و پنج نفر غیرمستقیم، اشتغال‌زایی دارد.

واگذاری با بیان اینکه حدود 50 جوان بیکار با شغل فصلی در روستا داریم، خاطرنشان کرد: وقتی وسعت کاشت افزایش یابد با گسترش شغل‌های فصلی هم مواجه می‌شویم و هر جوان اگر پیش از این در مجموع حدود چهار ماه درگیر کار  کشت و تولید نیشکر بود الان با گسترش اراضی این مدت به هشت ماه می‌رسد.

وی با اشاره به اینکه کیفیت نیشکر ریکنده متفاوت است و بسیاری از افراد از سراسر کشور برای خریداری نیشکر ریکنده به این منطقه می‌آیند، افزود: به دنبال برندسازی این محصول و ثبت مراحل اداری هستیم تا به عنوان سوغات مازندران معرفی شود.

وی گفت: برخی افراد، نیشکری که مرغوب نیست را به نام محصول روستای ریکنده می‌فروشند و این باعث آسیب برای محصول این روستا است.

رییس شورای ریکنده اظهار کرد: از هر دیگ می‌توان تا 25 کیلو شکر سرخ برداشت کرد، اگر هوا خوب بوده و آبیاری هم مناسب باشد در هر هزار متر می‌توان 50 دیگ فقط شکرسرخ تولید کرد و محصول کف و روشکر یا شکرسیاه هم جدا تولید می‌شود.

وی افزود: امسال هرکیلو شکرسرخ یا «کلوشکر» کیلویی 15 هزارتومان در محل به فروش می رسد.

واگذاری با بیان اینکه روش سنتی تولید شکر سرخ بسیار سخت بود اما در روش مکانیزه، کار راحت است، گفت: در روش سنتی اگر یک دیگ را ساعت چهار صبح شروع می کردیم تا شب طول می‌کشید و الان در روش صنعتی خیلی سریع در یک ساعت تمام می‌شود.

وی یادآور شد: در روش سنتی و قدیمی  که به ثبت ملی رسیده، ابتدا ساقه هاي نيشكر را قطعه قطعه کرده، در ميان چوبي استوانه اي شكل به نام محلي كلوادار مي ريختند. كلوادار معمولاً از تنه درخت ممرز تهيه مي شد. در وسط اين چوب استوانه اي، تيركي به نام كلواتير بود كه يك سر آن درون چوب و سر ديگر آن را به گاو و يا اسب مي بستند و حيوان با چرخيدن خود تيرك را هم مي چرخاند بدين ترتيب با چرخش تيرك نيشكرهاي دونيم شده بر اثر فشار تيرك با سطح جانبي كلوادار آبهاي خود را از دست داده و از حفره اي به درون به نام شال گليا در ظرف ديگر ريخته مي شد. 

واگذاری ادامه داد: شخصي در اين ميان روي وسيله اي به نام محلي دبرار مي نشست و با چوب حيوان را وادار به چرخيدن مي كرد. به اين عمل دوردورمي گفتند. پس از آبگيري نيشكر تفاله هاي آن را جدا مي كردند و آب آن را به درون ظرف تو خالي چوبي به نام نوكا مي ريختند. پس از پر شدن آن آب نيشكر را با كاسه درون ظرف بزرگ مسي به نام دگ مي ريختند. براي پر كردن ديگ مسي كه گنجايش 90-85 ليتر آب نيشكر را داشت، بایستی صبح تا غروب كار می کردند.

*میراث فرهنگی روایت های من را ثبت و ضبط کند

استاد محمدرضا اسحاقی -راوی، خواننده و نوازنده مشهور بهشهری- به مازندنومه گفت: از دوستانی که نام بنده را در فهرست آثار ملی ثبت کردند، تشکر می کنم، اما من به خاطر ثبت شدن فعالیت نمی کنم و هدفم حفظ و حراست از فرهنگ بومی است.

وی با بیان این که 59 سال است با عشق و علاقه برای حفظ و اشاعه موسیقی مقامی مازندران تلاش می کنم، تصریح کرد: بارها پیشنهاد کردند دکترای افتخاری به بنده بدهند، اما من مخالفت کردم، چرا که وقتی من بیمه نیستم و حقوق ثابتی ندارم، دکترا و تجلیل به چه درد می خورد؟!

اسحاقی ادامه داد: در دوره اصلاحات در طرح تکریم از هنرمندان، مبلغ 120 هزار تومان مقرری برای من اختصاص یافت که هنوز همان مبلغ را پرداخت می کنند!

وی با بیان این که ثبت ملی شدن تازه اول کار است، تاکید کرد: از میراث فرهنگی تقاضا دارم تا دیر نشده بیش از 70 روایتی را که من در حافظه دارم و 280 گوشه می شود، ثبت و ضبط کند، چرا که اگر این روایت ها ثبت نشود، بعد از من از بین می رود.