مازندنومه؛ سرویس فرهنگی و هنری، اشکان جهان‌آرای: جمعه گذشته -5 مرداد- در گالری «اکنون» اصفهان، نمایشگاهی از نقاشی‌های «جلال‌الدین مشمولی» هنرمند شناخته شده اهل قائمشهر و طراح و دبیر پروژه «هنر در روستا» گشایش یافت که قرار است تا چهارشنبه این هفته برپا باشد.

«گاوی زیر صنوبر» عنوان نمایشگاهی است که از 30 تابلوی نقاشی مربوط به مجموعه «گاوها»ی «جلال‌الدین مشمولی» با نمایشگاه‌گردانی «امیر رجایی» در معرض بازدید هنردوستان اصفهانی قرار گرفته است.

نکته جالب این نمایشگاه به فروش رسیدن نیمی از آثار تا 2 روز پیش از برپایی نمایشگاه بود. مشمولی با مجموعه «گاوها» طی چند سال اخیر چندین نمایشگاه انفرادی برگزار کرد. بسیاری از آثار این مجموعه امروز در استان‌ها و کشورهای مختلف به دیوار گالری‌ها و خانه‌ها آویخته شده است. مجموعه «گاوها» یکی از پروژه‌های هنری پرطرفدار مشمولی است که از نگاه خودش پرونده آن بسته شده، اما استقبال از این مجموعه کماکان دیده می‌شود. به بهانه برگزاری نمایشگاه «گاوی زیر صنوبر» از این هنرمند مازندرانی در اصفهان، گفت‌وگویی با او داشتیم:

*«گاوی زیر صنوبر» ادامه همان آثار مجموعه «گاوها» است یا آثار جدیدی خلق کردید؟

همه این آثار از مجموعه گاوهای من است که با نام «گاو زرد» بیشتر شناخته شد. اصالت مجموعه همان گاو زرد است. اما در نمایشگاه‌ها نام دیگری برای آن در نظر گرفته می‌شود.

*کار گاوها از نگاه خودتان به پایان رسیده بود. درست است؟

پروژه گاو زرد را از 1390 تا پایان 1395 اجرا کردم. البته پارسال و امسال هم چند اثر با تعداد محدود در این زمینه تولید کردم. اما دیگر خودم دغدغه‌ای برای برگزاری نمایشگاه انفرادی از «گاوها» ندارم. «امیر رجایی» پس از بررسی آثار باقیمانده از این مجموعه، با خریدارانی که در اصفهان کار می‌کنند مذاکراتی داشت و به این نتیجه رسید که همچنان تعدادی از آثار مجموعه «گاوها» قابلیت فروش دارد. به همین دلیل پیگیر شد تا نمایشگاه برگزار کند.

پس با این حساب «گاوها» هنوز به آخر خط نرسیده‌اند.

من همه کارهای باقیمانده و تابلوهایم را در کارگاه و منزل به صورت دسته‌بندی شده و مرتب دارم. مثلا یک دسته تابلو دارم که 500 اثر متفرقه و از نظر خودم غیرقابل عرضه شدن در آن قرار دارد. گاهی دوستانی از تهران و استان‌های دیگر می‌آیند و پس از دیدن کارها می گویند می‌خواهیم ارائه شود. معمولا هم با مخالفت من مواجه می‌شوند. اما با وجود این سختگیری‌هایی که دارم تمایل دارند آثار به نمایش گذاشته شود. من هم معمولا این آثار را با قیمت کمتری می‌دهم و سختگیری نمی‌کنم.

*مجموعه گاوها در کل شامل چند اثر بود؟

از ابتدا تا انتهای پروژه شاید بیش از 2 هزار گاو کشیدم. چون بیشتر طراحی بود تا نقاشی و در ابعاد کوچک آن ها را تولید می‌کردم. تخصص من هم کار با مرکب است و طراحی با مرکب قابلیت سرعتی بیشتری دارد. این باعث شد سرعت کار در تولید آثار بالا برود. اندازه کارها هم کوچک بود که سرعت را بالاتر می‌برد. در نمایشگاه «گاوی زیر صنوبر» آثار از اندازه 15*15 تا 35*35 است.
*از این مجموعه تا کنون در گالری 26 تهران، گالری هنر بابل، سیتی‌سنتر اصفهان، گالری اکنون و لیندا فارل پاریس نمایشگاه برگزار شد. شاید صدها تابلوی این مجموعه هم در حراجی‌ها و نمایشگاه‌های گروهی عرضه شد. در چند سالی که روی این مجموعه کار کردید، فکر می‌کنید با توجه به این همه استقبال، مفاهیم مد نظرتان در انتخاب گاو به عنوان سوژه اصلی بیشتر به دید

مخاطب آمد یا جنبه دکوراتیو بودن و زیبایی‌شناختی آثار؟

از هر دو زاویه قابل بررسی است. نخست این که در نوع اجرای گاو، تکنیک من ساده بود و به خاطر سادگی که در فضا ایجاد کردم و گاوی که خوب کار شد، این جاذبه دیداری به وجود می‌آمد. خودم حس می‌کنم نوعی زیرکی در اجرای کار بود که گاوها زیبا باشند تا مردم با دیدن این گاوها حال‌شان خوب باشد. تک گاوهای حاضر در تابلوها جنبه دکوراتیو دارند و مخاطب معمولا جذب‌شان می‌شود.

*مفاهیم چقدر نقش داشتند؟

کاراکتر گاو همیشه برای ما ایرانی‌ها جذاب بود. این حیوان در فرهنگ و ضرب‌المثل‌های ما وجود دارد. این هم در جذب مخاطب بی‌تاثیر نبود. من یک مجموعه کار کردم که ترکیبی از دو پروژه «پسران سیاهرود» و «گاوها» بود. در همین نمایشگاه یک اثر از مجموعه «پسران سیاهرود و گاوها» وجود دارد. البته آن مجموعه به دلیل برخی ملاحظات هرگز به نمایش گذاشته نشد و تقریبا 90 درصد آثار نیز بدون برگزاری نمایشگاه فروخته شد. در این مجموعه درگیری انسان و گاو مجموعه‌ای مفهومی را ایجاد کرد که به نظرم خیلی بهتر مجموعه اول گاوهای من بود. حتی آثارش چون پرکارتر بود و موضوعات مشخصی داشت بیشتر قیمت خورده بود. آن مجموعه را بهتر و مستقیم‌تر می‌توانستی به مفاهیم و چالش‌های جامعه ربط بدهی. مثلا در اثری پسران سیاهرود با هم دست به یقه شده‌اند و گاوها هم در گوشه‌ای از همان منظره به هم شاخ می‌زنند. در آن مجموعه رابطه عاطفی بین انسان و گاو را به تصویر کشیدم. همان رابطه‌ای که در مازندران زیاد دیده‌ایم. مثل مادربزرگ من که برای گاوهایش ترانه می‌خواند. در یکی از تابلوها یک پسر را کشیدم که در طبیعت دراز کشیده و گاو کنارش چرا می‌کند. ما چنین موقعیتی را با حیوانات دیگر نخواهیم داشت. یا قرار داشتن گاوی که دارد می‌دود و پسری که دارد فوتبال بازی می‌کند در یک قاب. یا اثری که تنهایی انسان را نشان می‌دهد و خیلی دوستش دارم. این بازی‌های اجتماعی را در مجموعه آخرم انجام دادم. به نظرم همه تلاش‌هایی که برای گاوها اتفاق افتاد روی مجموعه «پسران سیاهرود و گاوها» جواب داد. چون بدون این که بداخلاقی داشته باشد، به رابطه انسان و حیوان به ویژه در زندگی بومی رسید.

*یعنی مفاهیم اجتماعی در دنیای هنری شما همینقدر ساده‌اند؟

دقیقاً. کلا در نقاشی هر چه که می‌کشم معاصر است. گاوهای من نماد و نشانه اسطوره نیستند. هرچند می‌شود به آن‌ها یا به مجموعه «ماهی‌» یا «درخت» و بسیاری از آثار دیگرم اسطوره‌ای نگاه کرد. اما من آدم اسطوره نیستم. آثارم همیشه همین اکنون‌اند. من این قابلیت را ندارم که بخواهم در نقاشی و هنرم این طور به جهان نگاه کنم. همین باعث می‌شود به انسان، درخت، به ماهی و به گاو برگردم. در دنیای هنری من نمادها و نشانه‌های گذشته جذابیت ندارد. به همین دلیل هیچ وقت دیو و دد نخواهم کشید. زیستن من برایم ارزشمندتر است. من به الانی که شاید نباشد فکر می‌کنم و پیچیدگی ندارم.

*در مجموع از «گاوها» راضی هستید؟

بله. معتقدم پروژه خوبی بود و شهامتش را هم دارم که بگویم تأثیر زیادی روی آثار هنرمندان جوان مازندرانی گذاشت. من زودتر از همه هنرمندان نمایشگاه تخصصی گاو را برگزار کردم و پس از آن هنرمندان زیادی توانستند روی موضوع گاو و حیوانات دیگر کار کنند. البته پیش از آن هم کار می‌شد و این مجموعه سبب شد توجه‌ برخی هنرمندان به سوژه گاو و حیوانات دیگر بیشتر شود. حتی معتقدم بعد از من برخی هنرمندان خیلی بهتر از من روی سوژه گاو کارهای هنری انجام دادند. این اثرگذاری را می‌شد در چند سال اخیر حتی از گالری‌داران تهران هم شنید. بارها از من می‌پرسیدند چرا در شمال این همه گاو کار می‌کنید؟