مازندنومه؛ سرویس محیط زیست و گردشگری، کلثوم فلاحی: دریاچه‌ است اما دریا صدایش می‌کنند، «خزر» نام دارد و علاوه بر آبزیانی که در دل می‌پروراند، گردشگرانی را هم با آغوش می‌پذیرد و دامانش آرامش می‌دهد.

آرامش را از او گرفته‌اند اما، به واسطه آلودگی‌هایی که بر این بزرگترین پهنه آبی محصور در خشکی، وارد می‌شود، ساحلی مملو از زباله و آبی آلوده به پساب ها. خزر حق دارد از ما عصبانی باشد. هرچه تصور کنید در ساحل پیدا می‌شود؛ سرنگ، آتش‌زنه، قاچ هندوانه، پوشک بچه، ظرف‌های یک بار مصرف، پلاستیک خوردنی ها و بستنی و...

کشورهای حاشیه خزر، برای نجات این بزرگترین دریاچه جهان، رژیم حقوقی خاص خود را تعیین کرده و در توافقی بین این کشورها، کنوانسیون خزر تعیین شده تا بر اساس آن، مانع از گسترش آلودگی در دریا شوند.

امروز 21 مرداد شهر بندری آکتاو در جمهوری قزاقستان، پذیرای سران کشورهای حاشیه دریای خزر است تا کنوانسیون خزر را بعد از 20 سال امضا کنند شاید راه نجاتی برای خزر باشد.

21 مرداد روز دریای خزر است و به همین بهانه با مدیرکل میط زیست مازندران و یک فعال زیست محیطی گفت‌وگو کردیم.

*دنبال خطر زیست محیطی بر خزر نیستند

مدیرکل محیط زیست مازندران  اظهار کرد: یکی از تعهدات کنوانسیون تهران، جلوگیری از ورود آلاینده‌ها ناشی از فعالیت‌های دریایی، اکتشاف نفت و صنایع دریایی و فاضلاب‌های صنعتی و خانگی به دریای خزر است.

حسینعلی ابراهیمی با بیان اینکه خزر در معرض انواع آلودگی‌ها قرار دارد، افزود: کنوانسیون تهران، اهداف زیادی دارد و مهمترین هدف آن، کاهش آلودگی است چراکه به عنوان بزرگترین دریاچه جهان محسوب می‌شود و پایداری آلودگی در آن، بیشتر از دریاست که به آب‌های آزاد راه دارد.

وی با اشاره به اینکه در مازندران یکی از مسائلی که دریاچه خزر را تهدید می‌کند ابتدا بحث حق‌آبه‌ها است، گفت: سدهایی که در بالادست احداث می‌شود این حق‌آبه را با مشکل مواجه می‌کند، اگرچه که این سهم خیلی نیست اما در بالادست مهار شده و به دریا نمی‌رسد.

این مسئول با بیان اینکه مدیریت صحیحی در پسماند وجود ندارد، تصریح کرد: با وجود اینکه از سال چهارم برنامه پنجم توسعه، در شهرهای ساحلی و شهرهای با جمعیت بیش از 200 هزار نفر، دفن زباله ممنوع است اما برنامه ششم هم شروع شده و این قانون هنوز اجرا نمی‌شود و پسماند هنوز در مازندران دفن می‌شود که اقدامی غیربهداشتی است.

ابراهیمی با اشاره به اینکه شیرابه زباله در مازندران رها می‌شود که حاوی مواد مضر و خطرناک مانند فلزات سنگین و میکروب و مسائل عفونی است، یادآور شد: از سال گذشته اقدامات خوبی در زمینه پسماند در حال اجرایی شدن است.

وی با بیان اینکه در مازندران طرح جامع پسماند داریم و مشکل آنجاست که این طرح در اولویت شوراهای اسلامی شهر و شهرداری‌ها نیست، خاطرنشان کرد: طرح جامع به تنهایی نمی‌تواند کاری کند، این طرح و برنامه‌ای روی کاغذ است که باید از سوی شهرداری‌ها روی زمین عملیاتی شود که البته مورد توجه شهرداری‌ها نیست.

 مدیرکل محیط زیست مازندران اظهار کرد: به دلیل ساماندهی نشدن رودخانه‌ها، بستر و حریم رودخانه‌ها در چالوس و تجاوز بخش تجاری به حریم رودخانه، بسیاری از نقاط تخریب شده است.

ابراهیمی با بیان اینکه از نظر توسعه کمی تصفیه فاضلاب در مازندران عقب هستیم، افزود: میانگین کمی توسعه فاضلاب در کشور بیش از 45 درصد و در مازندران حدود 11 درصد است.

وی با اشاره به اینکه  پایش واحدهای خدماتی مستقر در محور هراز و کندوان و برخوردهای قانونی را با متخلفان انجام می‌دهیم، گفت: به دلیل اینکه برخی متولیان این واحدهای تجاری و خدماتی و برخی واحدهای مسکونی، احساس مسئولیت اجتماعی ندارد شاهد ورود آلاینده‌ها به رودخانه‌ها هستیم.

مدیرکل محیط زیست مازندران تصریح کرد: اگرچه بخش اعظم فاضلاب صنعتی تصفیه می‌شود و در نیروگاه‌ها تصفیه‌خانه داریم اما با بحث گرمایی مواجه هستیم که پس از تصفیه، وارد دریا شده و دریا و آبزیان را متاثر می‌کند.

وی با بیان اینکه از نظر پسماند هم مشکل داریم، ادامه داد: ساحل خزر آلوده و مملو از زباله است و و حتی می‌بینیم که در شهری مانند بابلسر، سایت دفن زباله، در کنار دریا قرار دارد و مدیریت پسماند به خوبی اجرا نمی‌شود.

ابراهیمی با اشاره به اینکه امروز با معضل توسعه بی‌برنامه در دریا مواجه هستیم، خاطرنشان کرد: در این زمینه هرچه تدبیر کنیم، صاحبان این توسعه بی‌رویه، به جای تمکین به قانون، با توسل به ابزار غیرقانونی و فشار، کار خود را ادامه می‌دهند.

وی با بیان اینکه هنوز گزارشی از تاثیر پرورش ماهی در قفس و یا اسکله‌هایی که احداث می‌شود به ما ارائه نشده است، اظهار کرد: فقط می‌گویند مجوز صادر کنید و دنبال خطر زیست محیطی آن بر خزر نیستند.

مدیرکل محیط زیست مازندران با اشاره به اینکه سازمان بنادر و کشتیرانی، طرحی را برای اسکله‌ها تدوین کرده که در مراحل پایانی بررسی قرار دارد، افزود: سازمان بنادر در این زمینه به خوبی وارد شده و به سمت برنامه‌محور بودن حرکت کرده است و امیدواریم این طرح به سرمنزل مقصود برسد.

وی درباره آلودگی شناگاه‌های مازندران و وضعیت زرد این شناگاه‌ها، گفت: حدود 60 شناگاه را مورد پایش قرار دادیم که از این تعداد، سه شناگاه دارای پرچم آبی، چهار شناگاه دارای پرچم قرمز و مابقی دارای پرچم زرد هستند.

ابراهیمی با اشاره به اینکه شناگاه‌های دارای وضعیت قرمز را تعطیل کردیم، خاطرنشان کرد: در گذشته آلودگی میکروبی سواحل بررسی می‌شد و امسال شیوه‌نامه تغییر کرده و پایش در سواحل را تشدید کردیم تا شاهد شناگاه با وضعیت قرمز نباشیم.

* آسیب‌های زیست محیطی ناشی از نبودن اخلاق است

 اما فعالان محیط زیست هم دغدغه دریاچه خزر را دارند و امیدوارند آلودگی از این پهنه آبی پاک شود.

یک فعال محیط زیستی درباره وضعیت آلودگی دریا اظهار کرد: فعالان محیط زیست معتقدند هستند نخستین آسیبی که به محیط زیست وارد می‌شود ناشی از نبودن اخلاق انسانی است.

علی فلاح با بیان اینکه افرادی که از نظر اخلاقی، آلوده هستند محیط زیست را آلوده می‌کنند، افزود: اگر به عنوان یک صنعتگر و تولیدکننده، فقط به فکر تولید بوده و مسائل زیست محیطی را رعایت نکنیم از اخلاق دور هستیم.

وی  با اشاره به اینکه دریای خزر مهمترین حوزه زیست محیطی است که باید مورد توجه قرار گیرد و مانع از آلودگی آن شویم، گفت: راه بهبود وضعیت فعلی، این است که مسئولان و مردم به اخلاق انسانی پایبند باشیم.

این فعال محیط زیست با بیان اینکه منابع طبیعی ما به وسیله فاضلاب کارخانه‌ها در حال آلوده شدن است، تصریح کرد: نبودن تصفیه‌خانه در واحدهای صنعتی، باعث آلودگی رودخانه است که در نهایت این آلودگی به دریا می‌رسد.

فلاح با اشاره به اینکه صنعتگران موظف به رعایت قوانین زیست محیطی هستند، ادامه داد: ناظران هم باید این روند را نظارت کنند اما وقتی به عنوان ناظر، کار خود را به خوبی انجام نداده و از برخی مسائل چشم‌پوشی کنیم خیانتی نابخشودنی است.

وی با بیان اینکه به عنوان یک کنشگر محیط زیست اعلام می‌کنم سلامت مردم باید در اولویت کاری همه مسئولان باشد، خاطرنشان کرد: بخشی از غذای مردم از آبزیان تشکیل می‌شود و آلودگی دریا و رودخانه به معنای انتقال برخی بیماری‌ها و یا افزایش سرطان و بیماری‌های گوارشی در مردم است.

فلاح با اشاره به اینکه برای داشتن دریای سالم و تمیز باید به وجدان خود رجوع کنیم، اظهار کرد: مازندران محیط پاک طبیعی در کشور است شنا در دریا حق شهروندان است و نباید آلودگی مانع از این حق شود.