مازندنومه؛ سرویس محیط زیست و گردشگری، محمد عظیمی، مدیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی هوتو و و نماینده انجمن های میراث فرهنگی مازندران: کاخ چشمه عمارت، یکی از با شکوه ترین باغ های صفوی است که به دستور شاه عباس، بین سال های 1021-1027 ه. ق در شهر اشرف ساخته شده و از اهمیت معماری ویژه ای برخوردار است.

این باغ و بنای دوطبقه که با مهندسی خردمندانه ساخته شده است با مسیرهای پیدا و پنهان آب در تمام بخش های مجموعه، تنها یادگار ارزشمند و بی بدیل ایرانی است که به عنوان هویت هنر معماری ایرانی می تواند نشانه دانایی و بهره وری تاریخی ما باشد. گزارش های فراوانی از فضای معماری و باغ سازی چشمه عمارت توسط سیاحان و سفرای جهان در ادوار مختلف به ما رسیده است که نشان دهنده اهمیت این مکان می باشد.

این بنا در ابعاد 22*25 متر بوده و از طبقه اول آن در حال حاضر تنها جرزی باقی مانده است. در طبقه هم كف و در مركز بنا حوضي مربع شكل قرار دارد که در حال حاضر توسط سازمان آب و فاضلاب شهری پوشیده شده است. در چهار طرف هر ضلع حوض، صفه‌اي شكل گرفته و هر صفه داراي سه ورودي با نعل درگاه قوس هلالي و سه پنجره با طاق جناغي بوده که در درون هر صفه حوضی قرار داشت که متاسفانه در اثر بی تدبیری های میراث فرهنگی در سالهای اخیر، پوشیده شده است. کاخ چشمه عمارت در سال 1352 با شماره 948 به ثبت ملی رسیده و طبعا باید با ضوابط اماکن ثبت ملی شده، نظارت و مدیریت شود.

مصائب و آسیب های فراوانی به این بنا در سالهای اخیر، با نام مرمت و تعمیر توسط کارشناسان سازمان میراث فرهنگی وارد شده و نبود نظارت صحیح بر این اثر ثبتی موجب تخریب زودرس این اثر ملی خواهد شد و دوستداران میراث فرهنگی را همچنان نگران شرایط بحرانی این بنا کرده است.

متاسفانه سازمان آب و فاضلاب شهری از سالها قبل به عنوان بهره برداری از مرکزیت چشمه ای که توسط معماران عصر صفوی، در حوض مرکزی این اثر ایجاد شده است، با نصب موتور مکنده ی قوی و پوشش بتونی بر روی این حوض و تزریق به خطوط آبرسانی شهری، نسبت به بنای صفوی بی توجه بوده و عامل لرزش دائمی و خطر سستی مطالح و آسیب به ساختمان بوده است.

همچنین در اوقات بارندگی و گل آلود شدن آب چشمه، این موتور مکنده خاموش و به علت لایروبی نکردن حوض بتونی و ضعف هدایت آب در مسیرهای خروجی، وارد بخش های زیرین ساختمان شده و جوشش آب در بخش شمال شرقی بنا قابل مشاهده می باشد که موجب نشست ساختمان و هجوم لایه های گل در کف اطاق این قسمت بوده ایم.

علی رغم درخواست و اعلام وضعیتی که در زمستان سال 1387 به مراجع ذیربط (مدیرکل وقت میراث فرهنگی، مدیرکل وقت آب و فاضلاب استان، نماینده وقت مجلس شورای اسلامی، فرماندار وقت بهشهر و مدیر وقت اداره آب و فاضلاب بهشهر) نوشته و پیگیری کرده بودیم، وعده داده شد تا با ایجاد مسیری جدید، آب اصلی چشمه از ساختمان خارج شده و تنها بخشی جهت تزیین مسیر آبرسانی و بازگشایی حوض مرکزی به انجام برسد، که هیچ اقدامی صورت نپذیرفته است.

 سازمان آب و فاضلاب شهری بدون توجه به حفاظت از اثر ملی چشمه عمارت بهشهر، از منبع آبی متعلق به این اثر تاریخی استفاده و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان هم با کارشناسی و حفاظت نکردن موثر از این بنا، موجبات تخریب آن را تسریع می کند.

همچنین بودجه تخصیصی به کاخ چشمه عمارت بدون دقت میراث فرهنگی و نبود نظارت مدیریت شهری به هدر رفته و با عنوان مرمت، نه تنها موجب حفظ بنا نخواهد شد بلکه با بی توجهی به زیرساخت آسیب دیده ی موجود، اقدام به مرمت آجرفرش های محوطه پیرامونی بنا کرده اند. خارج کردن آجرهای سالم صفوی و نصب آجرهای جدید به نام مرمت بر روی لایه های گل آلود و شیب آجرهای مفروش به سمت بنا، عواقبی جز تجمع آب در اطراف ساختمان نخواهد داشت.

باتوجه به تاکید مدیرکل دفتر حفظ و احیای بناها، بافت‌ها و محوطه‌های تاریخی سازمان میراث فرهنگی مبنی بر اینکه آثار ملی، شان ملی دارند و برای آن‌ها در سطح ملی تصمیم‌گیری می‌شود و شورای فنی در هیچ استانی صلاحیت ندارند برای میراث ملی تصمیم‌گیری کند، دانسته نیست که مرمت در حال انجام، توسط کدام شورا و تحت نظارت چه کسی در حال انجام است.

متاسفانه دستکاری های غیرکارشناسانه در سال های اخیر و حیف و میل فراوان بودجه تخصیصی به کاخ چشمه عمارت، نشان از ناآگاهی نسبت به اصول باستان شناسی و نبود نظارت مسئولین شهری دارد و ضروری است تا فرماندار محترم به عنوان رئیس انجمن میراث فرهنگی شهرستان نسبت به حفظ آثار تاریخی صفوی پیگیری و شورای اسلامی شهر با ایجاد کمیسیون میراث فرهنگی به وظایف فرهنگی خود عمل کند.