با شال صورتي رنگ با عرض حدود بيست سانتي متري موهايش را پوشانده؛ مانتوي باريك نيمه بلندي پوشيده و پاچه شلوار بلندش را تا روي مچ هايش تا كرده بعيد به نظر مي رسد بيش از 18 سال داشته باشد اما موهايش را مثل 30 ساله ها رنگ و روي پيشاني اش پريشان كرده. انگار نه انگار كه برخورد با بدحجابي در دستور كار نيروي انتظامي قرار گرفته و هر آن ممكن است با تذكر و برخورد اين نيروها مواجه شود.
امروز قرار است با گذشت يك ماه از اجراي طرح «ارتقاي امنيت اجتماعي» و پشت بند آن برخورد و مبارزه با بدحجابي در سطح جامعه، به پوشش زنان و دختران در بيرون از محدوده خانواده و محل كارم نگاهي دوباره بياندازم و گزارشي به سفارش سر دبير روزنامه پيرامون آن تهيه كنم.

8 صبح ميدان امام خميني (س) ساري
ساعت 8 صبح يكي از آغازين روزهاي سومين ماه اولين فصل سال است و هوا خيلي زودتر از موعد مقرر گرم شده، مكان ميدان امام خميني (س) ساري؛ اغلب بانوان پوشش اداري و دانشجويي دارند، كمتر مانتوهاي مدل تنگ ديده مي شود، اما مجموع پوشش ها با مقنعه و چادر تكميل شده است. توي صف تاكسي هم از دختران و زنان بدحجاب خبري نيست.

براي كاري مجبورم سر راه به سازمان حفاظت محيط زيست استان بروم؛ بنابراين مقصد بعدي خيابان امير مازندراني است؛ اينجا هم جزء بانواني كه در حال رفتن به بازار هستند و يا از خريد برگشته اند و اغلب هم با پوشش مناسب. از آن نوع! لباس پوشيدن هم موردي به چشم نمي آيد.

9 صبح ميدان شهرداري
ساعت 9 صبح مكان ميدان شهرداري ساري؛ حالا بيشتر از اينكه دختران بدحجاب ببينيم با پسراني با مدل موهاي عجيب و غير متعارف و بلوزهاي آستين كوتاه روبرو مي شوم. ياد گفته يكي از همكارانم مي افتم كه معتقد بود فقط نبايد رعايت حجاب و عرف در جامعه منحصر بر دختران شود بايد به پسراني كه زير ابروهايشان را بر مي دارند و موهايشان را هماهنگ با مدل هاي روز دنيا رنگ مي كنند و مي آيند توي خيابان هم پرداخت. با ديدن چهره پسران ميدان شهرداري آنهم اين موقع صبح به همكارم حق دادم كه در اين باره دغدغه داشته باشد شايد من قبل از اين كمتر به اين موارد دقت كرده بودم.

حالا كه بحث اصلي در جامعه بر سر حجاب دختران و زنان است آنها در اولويت قرار دارند و زودتر و بهتر از پسران و مردان بايد با حجاب باشند. ساعت از 10 صبح گذشته و توي خيابان قارن بالاخره به يكي دو نمونه دختر با مدل موهاي پريشان مواجه مي شوم؛ قيافه ام كه به مأمورين نيروي انتظامي شبيه نيست بنابراين نزديك يك فروشگاه كيف و كفش نظر يكي از آنها كه خودش را آتوسا كريمي معرفي كرده بود را نه راجع به مدل موهايش كه درباره برخورد با بدحجابي مي پرسم جمله اي كه در پاسخ مي گويد جمله روز بسياري از هم سن و سالهايش است آتوسا مي گويد: مثل اينكه توي جامعه هيچ مشكل ديگري وجود ندارد كه فقط چسبيده اند به مدل موها و مانتوها و چيزهاي پيش پا افتاده، اصلا توجهي نمي كنند كه چرا اينقدر تعداد جوانان و نوجوانان معتاد دختر و پسر در جامعه رو به افزايش است.

به نظرم آنقدرها كه اعتياد جوانان و جامعه را تهديد مي كند پوشيدن مانتوهاي كوتاه و رنگ شدن موها تهديدي و نگراني براي جامعه نيست!
آتوسا كه مانتو نيمه بلند كرمي پوشيده با شلوار جين چهره معصومانه اي به خود مي گيرد و با حق دادن به جواناني نظير خودش مي گويد: من كه موهايم ناخود آگاه بيرون مي ريزد ولي خيلي هم معتقد نيستم كه بايد به جوانان در اين زمينه سخت گرفت.

دوستش نگين كه دانشجوي مهندسي كامپيوتر ساري است و اهل تهران دنباله حرفهاي آتوسا را مي گيرد و مي گويد: جوانان از زيباتر شدن و مورد توجه قرار گرفتن لذت مي برند. مگر همين مسوولين كه امروز از اين شيوه ها ايراد مي گيرند خودشان جوان نبودند و از خوب پوشيدن و تر و تميز بودن خوششان نمي آمد.
ميان حرفش مي گويم: خودت مي گويي خوب پوشيدن و تر و تميز بودن اين خيلي با مسأله بدحجابي فرق مي كند.

مي گويد: حالا زمان پدر و مادرهايمان و 20 سال پيش آنطوري مد بود جوانان هم همان مدلي مي پوشيدند الان مدها تغيير كرده بعد تازه بايد براي مناسب پوشي فرهنگ سازي بشود تلويزيون كه مرتب سريال هاي آبكي و فيلم هاي عهد قديم پخش مي كند. اغلب خانواده هاي اين دوره و زمانه به دنبال تهيه ماهواره و يا فيلم هاي ماهواره اي هستند تا سرگرم شوند.

ماهواره هم كه خودتان مي دانيد وقتي در خانه اي باشد احتمال استفاده از شبكه هاي مختلف آن توسط جوانان بدون نظارت خانواده ها وجود دارد. جوانان مدل هاي ماهواره را مي بينند و در مراسم ها و جشن ها كه بين دوستانشان برگزار مي شود همانطوري خودشان را درست مي كنند بعد هم چون توسط دوستان و همسالانشان مورد تأييد و تشويق قرار مي گيرند دلشان مي خواهد توي خيابان ها و بازار و جامعه كه فضا بزرگ تر و تعداد آدم ها نيز بيشتر از ميهماني هاست حضور پيدا كنند و به تبع مورد توجه قرار بگيرند.

12 ظهر خيابان فرهنگ
ساعت 12 ظهر خيابان فرهنگ ساري توي تاكسي نظر خانمي كه به اصطلاح خودمان مرتب لباس پوشيده را درباره طرح برخورد با بدحجابي مي پرسم نگين . د كه پرستار است مي گويد: الان كه اوضاع خيلي بهتر شده ديگر مانتوهاي بلند دارد مد مي شود و آرايش هاي تند و زننده هم كمتر شده مجموعا خيلي بهتر شده. دختران آگاهي نسبي پيدا كردند و البته اميدوارم اين برخوردها مقطعي نباشد كه فايده ندارد، تا دوباره برخوردها قطع و يا كمرنگ شود دوباره آش همان آش، كاسه همان كاسه است. بايد ريشه اي به آن پرداخته شود و جوانان توجيه بشوند طوري كه خودشان بخواهند مناسب با شوون اسلامي و ايراني لباس بپوشند.

پوشش در جامعه خصوصي نيست
بعضي ها معتقدند لباس پوشيدن به وجه خصوصي افراد مربوط مي شود و نبايد توسط ديگران در مورد آن تصميم گيري بشود. اما بايد بدانيم كه پوشش در هر جامعه اي جزيي از رفتار اجتماعي محسوب مي شود و مي بايست مطابق عرف و آنچه كه قانون هر جامعه در اين باره مي گويد رفتار شود.

پوشش در خانه، ميهماني رسمي و غير رسمي، مدرسه، دانشگاه، محل كار، بازار و... متفاوت از هم مي باشند همانطوريكه نقش هر انسان در اين اماكن متفاوت مي شود. خانه خصوصي ترين حريمي است كه شخص وارد آن مي شود و كسي نمي تواند انسان را در اين مكان خصوصي در مورد چگونگي پوشش امر و نهي كند و اين نوع پوشش نيز از آداب و نحوه اعتقادات خانوادگي نشأت مي گيرد جامعه خانه اي بزرگ تر است اما با نگرش ها و ديدگاههاي متفاوت و قانون و آداب اجتماعي كه از چگونه پوشيدن مي گويد.

فاطمه _ ك طي مدت اجراي طرح ارتقاي امنيت اجتماعي به خاطر نامناسب بودن مدل مانتو و كوتاه بودن شلوارش مورد تذكر نيروي انتظامي قرار گرفته است او مي گويد: به نظرم كه با اين شيوه نمي توانند كاري از پيش ببرند كوچه و خيابان هاي فرعي را كه نمي توانند كنترل كنند و...

عده اي معتقدند؛ اغلب دختراني كه لباس نامناسب و قابل تذكر مي پوشند اوقات فراغت بيشتري نسبت به سايرين دارند، در واقع آنها به حرفه و كاري مشغول نيستند و از سر بيكاري و تفنن به ظاهرشان بيشتر از حد معمول توجه مي كنند و براي جلب توجه بيشتر و ايجاد اعتماد بنفس به دنبال مدل هاي تازه تر و جذاب تر هستند و از مد جديد تبعيت مي كنند و افراد شاغل وقتي از محل كار مراجعه مي كنند آنقدر خسته اند و دغدغه كار و زندگي دارند كه وقت براي پرداختن به اين مسايل را ندارند.

به گفته يكي از دوستانم كه در حرفه معلمي مشغول به فعاليت است شاغلين از شدت خستگي گاهي ناي غذا خوردن هم ندارند چه برسد به اينكه دنبال خودنمايي و مدل هاي جديد فانتزي انواع و اقسام لاك و لوازم آرايش، مدل پاچه شلوار و... باشند. ولي دختر نوجوان و جواني كه فكر و ذكرش رقابت با همسالانش است كار و فعاليت بخصوصي هم ندارد پول و ماشين و تلفن همراه هم در اختيارش گذاشته مي شود اگر به دنبال مد و ايجاد مد جديد و بدحجابي و پرسه زدن با چهره ي ناهنجار توي خيابان ها نباشد چه كار بايد بكند.

مسايل زنان در اولويت است اما از اهميت لازم برخوردار نيست
مسايل زنان ما پيش از اينكه سياسي باشد فرهنگي است. تأخير در توجه به مسايل اساسي زنان، عدم تدوين مناسب و قابل اجراي منشور زن در جامعه موجب شده واقعيت هاي زنان جامعه ما آنهايي نباشد كه بدان پرداخته مي شود.

مسايل زنان در اولويت است اما از اهميت لازم برخوردار نيست. اولويت ها نيز بايد از زبان بانوان جامعه تشخيص داده شود در واقع مشكلات مردم توسط خود آنان و مشكلات زنان نيز بوسيله آنها حل شود.
هم اكنون در استان مازندران تعداد بسيار اندكي مركز فرهنگي هنري به دختران جوان و نوجوان خدمات ارائه مي كند. مراكز تفريحي مختص بانوان بسيار محدود است و از فرهنگ سازي با شيوه هايي نو و امروزي هم كمتر خبري هست.

نگرش ها بايد تغيير كند
منيژه دانشجوي رشته طراحي دوخت دانشگاه آمل است؛ او با توجه به رشته تحصيلي كه سرشار از خلاقيت است اقدام به طراحي و دوخت مانتو و شلواري براي خودش كرده كه نه تنها پوشش كاملي دارد كه با پارچه ترمه تزيين ظريفي هم شده. لباسش نه رنگ تندي دارد و نه خيلي به چشم مي آيد با پوشش اسلامي هم كاملا مطابقت دارد. اما حراست دانشگاه با استفاده اين لباس در دانشگاه مخالفت كرده و معتقدند؛ اين لباس هيچ ايرادي ندارد اما نبايد در دانشگاه پوشيد.

حالا لباسي كه براي محيط آموزشي طراحي و دوخته شده در اين محيط مورد استفاده قرار نگيرد كجا بايد استفاده شود؟ به نظر مي رسد فقط حرف زدن از لباس بومي، طراحي لباس مناسب با فرهنگ ايراني و اسلامي چاره ساز نيست كه بايد اقدامات فرهنگي براي تغيير نگرش ها و ديدگاهها در اين باره انجام شود.

به گفته سرهنگ قنبرزاده معاونت اجتماعي فرماندهي نيروي انتظامي مازندران در طرح ارتقاي امنيت اجتماعي كه در استان مازندران هم اكنون در حال اجراست از تاريخ بيست و ششم اسفندماه سال 1385 تا پايان روز بيست و نهم ارديبهشت سال 1386 در بخش مبارزه و برخورد با بدحجابي تاكنون 4417 نفر ارشاد شده اند و مجموعا 2933 نفر نيز توسط نيروي انتظامي دستگير شدند كه از اين تعداد 2472 نفر با اخذ تعهد آزاد و براي 461 نفر نيز پرونده تشكيل شده و تحويل مقامات قضايي شدند از جمع افراد دستگير شده تعداد 2391 نفر زن و 542 نفر نيز مرد بوده اند.

ساعت يك بعداز ظهر دفتر روزنامه
با يكي از بانوان جامعه شناس استان قرار گفتگو را در دفتر روزنامه گذاشته ام؛ فاطمه هاشم نژاد به دليل تعدد فعاليت هاي فرهنگي، اجتماعي و آموزشي با ربع ساعت تأخير مي رسد؛
اين عضو هيأت علمي دانشگاه آزاد واحد ساري موضوع پوشش اسلامي و حجاب را از جمله عناويني مي داند كه امروزه بيشتر مورد توجه صاحبان اهل قلم متوليان امور فرهنگي و انتظامي قرار گرفته است كه به نظر مي رسد بيشترين توجه نيز از سوي نيروي انتظامي باشد كه در رأس اجرايي كردن طرح ارتقاي امنيت اجتماعي در جامعه است.

هاشم نژاد با بيان اينكه در علم جامعه شناسي، امنيت اجتماعي در دو مؤلفه راهبردي قرار گرفته است مي گويد: اولين مؤلفه يك مقوله «زمينه وند» است يعني با توجه به زمينه هاي موجود در ساختارهاي فرهنگي و اجتماعي و نيز نظر اكثريت افراد جامعه تعريف و تعيين مي شود و دوم نيز مقوله «ذهني» است يعني تصوري كه افراد جامعه از اين موضوع دارند، مورد توجه قرار مي گيرد.

به گفته اين جامع شناس بررسي ها نشان مي دهد كه «تصور ذهني» افراد جامعه از امنيت اجتماعي به مراتب از اولويت بيشتري نسبت به مفهوم عيني آن در جامعه برخوردار است. كه اين امر در ساختارهاي دموكراتيك بيشتر به چشم مي خورد.

بنابراين رابطه ميان ضابطين امنيت اجتماعي با افراد جامعه بيشتر يك رابطه بينا ذهني (intersubjective)  است در طرح اخيري كه توسط نيروي انتظامي اجرا مي شود كمتر به اين دو مقوله توجه شده است ما بايد بپذيريم كه با وجود فن آوري ها در عرصه اطلاعات و ارتباطات رشدي سريع و شتاب آلود را در همه عرصه ها از جمله عرصه فرهنگي آن شاهد و ناظريم كه اين مسأله باعث تغيير در زمينه هايي مانند پوشش و الگوهاي رفتاري نسل جوان شده است به نظر مي رسد كه در كنار فقدان الگوهاي فرهنگي مناسب و ترويج آنها وجود بمبارانهاي فرهنگي توسط ساير جوامع خصوصا جوامع غربي عرصه را براي چنين وضعيتي از نظر فرهنگي بيشتر مهيا نموده است.

برخوردهاي قهري زمينه ساز بروز رفتارهاي ضد اجتماعي
هاشم نژاد معتقد است؛ برخوردهاي قهري براي ايجاد امنيت اجتماعي نه تنها نتايج مورد انتظار را به دنبال نخواهد داشت بلكه خود زمينه بروز رفتارهاي ضد اجتماعي ديگر و در نتيجه نا امني در فضاي جامعه را ايجاد مي نمايد.

و بي ترديد برخورد قهري با پديده هايي از اين دست تنها به پيچيده تر شدن وضعيت موجود مي انجامد. اجراي طرحهايي از اين نوع شايد به طور موقت و يا كوتاه مدت مانند داروي مسكن جوابگو باشد اما مسأله به صورت ريشه اي حل نمي شود و همچنان زمينه براي بروز مجدد آن باقي مي ماند.

عضو هيأت علمي دانشگاه آزاد واحد ساري در پاسخ به اين سووال كه لجبازي و مقابله به مثل نمودن جوانان با برخوردها از كجا نشأت مي گيرد، مي گويد: ما بايد بپذيريم كه ناهنجاريهاي فرهنگي و اجتماعي را تنها در قالب فرهنگ و جامعه مي توان حل و فصل نمود فعاليت هاي يك بعدي و تك محوري و برخوردهاي كارشناسي نشده و بدون توجه به علل و ريشه هاي اين گونه معضلات نه تنها راه به جايي نمي برد بلكه خود مي تواند با واكنش هاي منفي نسل جوان و افراد جامعه روبرو شود.

گاهي ممكن است افراد جامعه براي لجاجت، بيشتر از گذشته به ناهنجاريهاي اجتماعي و فرهنگي دامن بزنند و اين گونه واكنش ها را نوعي مبارزه با شرايط موجود يا برخورد غير اصولي ضابطين امنيت اجتماعي بدانند.
بايد با يك بررسي كارشناسانه ديد چرا چنين واكنش هايي صورت مي گيرد و اساس كدام نوع كنش چنين واكنش هايي را در جامعه ايجاد كرده است.

امروزه حتي در جوامع مدرن پليس در كنار نقش «نظارت محوري» خود نقش «وساطت محوري» نيز دارد و تجديد نظري در ساختاري «قدرت محور» خود داده است. اين نوع نگرش باعث درگير كردن و مشاركت دادن آحاد مردم در بحث ايجاد امنيت اجتماعي در جامعه است و هر فرد بازويي براي نيروي انتظامي مي شود و خود را در مقابل آن نمي بيند بلكه خود را در كنار آن احساس مي كند و اين مسأله باعث افزايش ضريب رضايتمندي شهروندان مي شود و هر شهروند با مشاهده پليس و نيروي انتظامي احساس امنيت مي كند.

هاشم نژاد در ادامه مي گويد: اگر نحوه برخورد با مسايل فرهنگي و اجتماعي با تدبير و كارشناسانه باشد و محور فعاليت حفظ حرمت ها و ارزش تك تك افراد جامعه و نيز نوعي همكاري متقابل و همسويي ميان نهادها و ارگانهايي كه متولي مسايل فرهنگي در جامعه هستند، باشد تا هم به زير ساختها و هم به رو ساختهاي مسايل فرهنگي و اجتماعي توجه شود مسلما آحاد مردم نيز قضاوت ارزشي با اجراي طرح ارتقاي امنيت اجتماعي نخواهند كرد و ميزان برخوردها و واكنش هاي منفي و برداشتهاي غلط از اجراي اين طرح كاهش مي يابد.

5 / 4 عصر ميدان امام خميني (س)
ساعت 5 / 4 عصر ميدان امام خميني (س) ساري ورودي مجتمع فرهنگي هنري سلمان هراتي.
آخرين برنامه كاري اين روزم شركت در مراسم اختتاميه جشنواره موسيقي بومي حماسه خرمشهر و دفاع مقدس در مازندران است.

در ورودي مجتمع با نظارت يكي از دوستانم در اداره فرهنگ و ارشاد استان كه خانمي محجبه است بر ورود بانوان به مراسم اختتاميه مواجه مي شوم. طي چند دقيقه احوال پرسي و جويا شدن علت اين نظارت متوجه مي شوم براي حفظ جايگاه شامخ شهدا و موسيقي دفاع مقدس در اين جشنواره بر رعايت بيش از پيش شوونات اسلامي توسط بانوان تأكيد شده آنچنان كه هيچ بانوي بدحجاب در اين مراسم شركت داده نمي شود. در اين بين تذكر يكي از آقايان به دختر خانمي جهت پوشش موها منجر به منصرف شدن دختر نوجوان از ورود به مجتمع مي شود و گلايه اي كه زير لب مي كند «فقط گير مي دهند» و جمله اي كه دوستم در پاسخ به او مي گويد؛ رعايت حجاب كه اسمش گير دادن نيست.

توي مجتمع هم وضعيت به همين منوال است از ورود بدحجاب ها جلوگيري مي شود. حالا با ديدن بانواني كه نه تنها به احترام نام و نشان جشنواره با عنوان «موسيقي حماسه دفاع مقدس» كه براي پاسداري از اعتقادات خويش پوشش مناسب كرده اند مي شود به زن بودن باليد و به انتظار روزي كه دير نيست نشست روزي كه به هيچ بانويي در جامعه به خاطر بدحجابي تذكر داده نشود و همه بانوان در جامعه با رعايت قوانين و مقررات و حفظ شوون، حجب و حيا و حجاب را ارزش بدانند و به ارزش والاتر از اكنون تبديل كنند.(bashirnews)