مازندنومه، سمانه رجبی: قبلاً می‌گفتند: تابستونه و تعطیلاتش، اما الان باید گفت تابستونه و تعطیلی برق!

مديرعاملِ شركتِ توزيعِ نيروي برقِ مازندران اعلام کرده: بر مبناي دستورالعملی که ارائه خواهد شد تمامي مشتركانِ صنعتي بايد مطابق با برنامه‌ی ارسالي از 13 خرداد تا 16 شهريور امسال نسبت به تعطيلي واحدهاي خود، یک نیم‌روز در هفته‌، اقدام كنند!

وزارت نیرو طرحی داده که اگه مشترکانِ خانگی، بتوانند در ماه‌های گرمِ سال یعنی از (15 خرداد تا 15 شهریور) مصرفِ خود را نسبت به دوره‌ی مشابهِ سالِ قبل کم کنند و به ۵۰ درصدِ الگوی مصرف برسانند، به ازای هر کیلووات ساعت کاهشِ مصرف، معادل 2000 تومان پاداش گرفته و از دولت بستانکار می‌شوند.

نیز اعلام شده که با توجه به شرایطِ مالی، امکاناتِ موجود و میزانِ مصرفِ مشترکان، امکانِ افزایشِ تولید برق وجود نداره! با این حساب باز هم منتظرِ قطعیِ برق باشیم. حداقل در بخش‌های صنعتی که این گونه است.

بحرانِ خاموشی، چالش‌ چند ساله اخیر وزارت نیروست. وابستگیِ زندگی به برق، سبب شده تا قطعیِ طولانی مدتِ این حاملِ انرژی، زیر و بمِ زندگی مردم رو تحت تاثیر قرار بدهد.
از نانوایی و سی.ان.جی ها تا برقی بودنِ در بسیاری از پارکینگ‌ها، از خاموشی آسانسورها تا توقف آموزش‌های مجازی، و از تعطیلی موقت کارخانه های صنعتی و کمبود و گرانی تولیدات آن شرکتها تا تعویق افتادنِ کارهای روزمره‌ی اداری و خانگی.

شرایطِ جوّی و گرم شدنِ هوا،خشکسالی و کمبودِ بارندگی، بسته شدنِ خروجیِ سدها و به دنبالِ آن توقفِ تولیدِ برقِ نیروگاه‌های برق‌آبی، کاهشِ توانِ نیروگاه‌های قدیمی به علتِ فرسودگی و افزایشِ مصرفِ برق بدلیل تغییرِ سبکِ زندگی، از عمده دلایلی ست که هر ساله برای قطعیِ برق عنوان می شود. اما راهکارِ گذر از خاموشی‌های تابستانه چیست؟

توانیر  باور دارد مصرف در 9 ماه از سال ثابت است و در ماه‌های تیر تا مرداد، اوجِ مصرف رقم می‌خورد، بنابراین، از نظرِ فنی و اقتصادی برایش مقدور نیست که برای این دو،سه ماهِ سنگینیِ پیکِ بار، سرمایه‌گذاری انجام شود. راهکار اصلی این است: تاکید بر صرفه‌جویی، خاموشی صنایع و البته حالتِ ستون به ستون فرجه!

یکی از سیاستهای کمک به حل بحران خاموشی دادن مجوز تاسیس نیروگاههای کوچک مقیاس بوده.
راه‌اندازی نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس، راهکاری برای به کارگیری تکنولوژی‌های نوین در مقیاسِ کوچک برای تولیدِ انرژی الکتریکی نزدیک به محل مصرف است، که علاوه بر:
کاهش هزینه‌ی تمام شده
بازگشتِ سریع‌ترِ سرمایه نسبت به نیروگاه‌های بزرگ
و آلودگی زیست‌محیطی کمتر،
راندمانِ بالاتری به همراه دارد.
به همین دلیل بسیاری از کشورها بخشِ عمده‌ای از تولیدِ برق رو با استفاده از نیروگاه‌های کوچک مقیاس تامین می‌کنند.

با این وجود و در شرایطی که کشور با حدودِ بیش از 20 هزار مگاوات کسریِ تولیدِ برق مواجه‌ست، حمایت نکردن از نیروگاه‌های کوچک‌مقیاسِ بخشِ خصوصی، چالشِ بزرگتری ایجاد می‌کند!

راندمانِ نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس با اضافه شدن Chp (تولید همزمان برق و حرارت) به بیش از ۸۵درصد می‌رسد، از این رو مصرفِ گاز کمتر شده و همین عامل دلیلِ توجیه‌پذیریِ نیروگاه‌هایِ کوچک‌مقیاس برای دولت و سرمایه‌گذاران است.

به عقیده‌ی کارشناسانِ این حوزه، به ازای هر کیلووات ساعت انتقالِ برق، حدودِ 250 تومان از طریقِ شبکه هدر می رود. اما در کوچک‌مقیاس‌ها، اتلاف در شبکه‌ی توزیع و انتقال به حداقل می‌رسد.

با توجه به این مزیت‌ها،منطقی ست که حداقل ۲۰ درصدِ ظرفیتِ شبکه‌ی کشور به نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس اختصاص داده و در مدار بودنِ این نیروگاه‌ها به یک اولویت تبدیل شود.

در مازندران خودمان چند نیروگاه کوچک مقیاس با فناوری برندهایی معروف از کشورهایی مانند فنلاند و کره جنوبی، در شرایط دشوار تحریمی توسط بخش خصوصی راه اندازی شده. اما با وجودی که مشکلات تامین برق داریم، کمترین حمایتی از این نیروگاه ها نمی شود.

مثلا نیروگاه 25مگاواتی برق در شهرک صنعتی بشل سوادکوه حدود 8 ماه در سال تعطیل است و برق آن توسط وزارت نیرو خریدرای نمی شود. تازه اگر هم بخواهد در شش ماه دوم سال فعال باشد، گاز نیروگاه به خاطر تامین گاز مصارف خانگی قطع است!

 جالب اینکه این نیروگاه که با فناوری شرکت هیوندایی کره ساخته شده، هم اکنون که به برق نیاز داریم، در مدار نیست و خاموش است و میلیاردها تومان سرمایه خوابیده. چرا؟ چون اولا سرمایه گذار مطالبات زیادی از وزارت نیرو دارد، ثانیا توانیر برق را آن قدر ارزان خریداری می کند که برای سرمایه گذار منطقی و به صرفه نیست کارخانه را روشن کند، ثالثا اجازه ندارد خودش برق را به مشترکان بفروشد و حتما باید به خود وزارت نیرو برق بفروشد.

تابستان‌های گذشته با وجود نیروگاه برق 25 مگاواتی در شهرک صنعتی بشل شیرگاه، ساعت‌های طولانی صنایع تولیدی همین شهرک، به خاطر قطعی برق تعطیل بودند، اما نیروگاه اجازه نداشت به آن ها برق بفروشد. الان هم که ماه‌هاست همین نیروگاه خاموش است و برق تولید نمی کند. حکایت آب در کوزه و...

در حال حاضر بزرگ‌ترین چالشِ نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس پرداختِ مطالباتِ آن‌هاست.

این نیروگاه‌ها چندین میلیارد تومان از توانیر طلبکارند و از طرفی به دلیلِ خصوصی بودن با چالش‌های مهمی مواجهند. از جمله:
پایین بودنِ نرخِ پایه خرید برق، توجه به نیروگاه‌های کوچک‌مقیاس فقط در ماه‌های پیکِ مصرف و خاموشی این نیروگاهها در 8-9 ماه از سال و توجه نکردن به تولیدِ این نیروگاه‌ها در طولِ سال، ممانعت برای فروش برق توسط خود نیروگاههای خصوصی کوچک مقیاس، وجودِ موانع برای وارداتِ قطعاتِ موردِ نیازِ نیروگاه و مشکلات پرداختِ حقوقِ پرسنل در ماه‌های غیرِ پیک.

کلیدواژه تکراری وزارت نیرو صرفه جویی مشترکان است. اما به نظر می رسد رفع مشکلات نیروگاه های کوچک مقیاس و خرید مقرون به صرفه  برق از انها بتواند راهکار مطمئن تری برای تامین برق در فصل گرما باشد.