مازندنومه، کلثوم فلاحی: مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران عصر دوشنبه در مراسم رونمایی از کتاب «دیاری سو» گفت: نقشی که بزرگان عرصه فرهنگ و اندیشه، امروز در هویت‌بخشی نسل‌های مختلف دارند بسیار آموزنده است.

احسان آهنگر با اشاره به اینکه از مولفه‌های هویت‌بخشی، توجه به فرهنگ ناب و زبان است، اظهار کرد: اگر قرار است این زبان و فرهنگ برای نسل‌های مختلف باقی بماند باید فراتر از این جمع حرکت کنیم و برنامه‌ریزی داشته باشیم.

وی با بیان اینکه انجمن تبری‌سرایان در دیگر شهرهای مازندران هم راه‌اندازی شده و فعال است، افزود: باید این انجمن را به دل مدارس ببریم و وظیفه خود می‌دانیم در راستای گسترش زبان مازندرانی کوتاهی نکنیم و همه راه‌های موجود را مورد بررسی قرار دهیم تا زبان و فرهنگ مازندرانی فراگیر شود.

این مسئول گفت: به ویژه برای نسل امروز که با دنیا در ارتباط است و اگر خلایی برای یادگیری زبان مازندرانی به وجود بیاید نمی‌توان مسیر جایگزینی برای آن فراهم کرد.

آهنگر با اشاره به ظرفیت آموزش و پرورش در گسترش فرهنگ و زبان مازندرانی، تصریح کرد: صدای مستمر تبری‌سرایان در راستای ترویج و ماندگاری فرهنگ و زبان مازندرانی باید در فضای رسانه‌ای استان شنیده شود.

وی با بیان اینکه قرار نیست زبان مازندرانی فقط به یک نسل اختصاص یابد، ادامه داد: رسالت امروز ما برنامه‌ریزی برای گسترش زبان مازندرانی در همه ابعاد است.

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران با اشاره به اینکه قالب‌های مختلف هنری نقش گسترده‌ای در ترویج فرهنگ دارند، خاطرنشان کرد: شعر یکی از قالب‌هایی است که می‌تواند در این مسیر کمک کند.

این مسئول تولد کتاب در راستای توجه به فرهنگ و زبان بومی را اقدامی مبارک دانست و گفت: نیازمندیم بزرگان فرهنگ و اندیشه این سرزمین، با تولید آثار فاخر، یاریگر ماندگاری و زنده بودن زبان مازندرانی شوند.

تاثیر انجمن‌های ادبی در گسترش زبان تبری

نویسنده کتاب «دیاری سو» در این نشست اظهار کرد: برای نگارش این کتاب، شعر تبری در اقصی نقاط فرهنگی ایران را بررسی کردم و کتاب «دیاری سو»
راهی را پیش پای بزرگان قرار داده و چراغی برای ادامه مسیر است.

منصور جعفری با اشاره به اینکه شعر رسمی با شعر عامیانه تفاوت بسیاری دارد و این موضوع را در کتاب توضیح دادم، افزود: سیر تاریخی ادبیات نوشتاری زبان مازندرانی، دیدگاه‌های متفاوتی دارد که در کتاب مورد بررسی قرار گرفت.

این پژوهشگر با بیان اینکه فارسی گرایی خانواده‌‌ها، حساس نبودن متولیان فرهنگی و قطع ارتباط بین نویسندگان و سرایندگان برخی از دلایلی است که باعث شده بعضی از اصطلاحات و واژه‌های مازندرانی رو به فراموشی برود، گقت: تصور می‌کنم در ۲ دهه اخیر اوضاع بهتر شده و تولیدات خوبی داریم و انجمن‌های ادبی در حال افزایش هستند، همچنین بستر فضای مجازی هم فرصت مناسبی برای تبادل اطلاعات و بحث و نظر درباره این موضوع است.

جعفری با اشاره به اینکه معتقدم شاعران تبری‌سرا با حفظ سنت باید پای در مدرنیته بگذارند و البته هرگز به آداب پشت نکنند، تصریح کرد: در کنار سنت باید نوگرایی و نوآوری داشت، ضمن اینکه باید مدرنیته را هم دنبال کنیم تا از دنیا عقب نمانیم.

وی با بیان اینکه انجمن‌های ادبی در فراگیری و گسترش زبان مازندرانی، نقش موثر دارند، ادامه داد: شاهد هستیم برخی افراد در ورود به این انجمن‌ها توانایی صحبت کردن به زبان مازندرانی را ندارند اما پس از مدتی به زبان مادری خود صحبت می‌کنند.

این نویسنده با اشاره به اینکه شعر مازندرانی از ایستایی عبور کرده و به پویایی رسیده اما هنوز به قله نرسیده و نیازمند تلاش بیشتر است، تصریح کرد: برخی شاعران به سرایش شعر عامه روی آورده‌اند که با نقد بزرگان این عرصه روبه‌رو شده‌اند.

وی با بیان اینکه شاهد سرودن اشعار تک قالبی در شعر مازندرانی هستیم، ادامه داد: غالب کتاب‌های تبری که منتشر شده دوبیتی است اما اکنون با ایجاد فضای نقد، شاعران به  سرایش غزل و چهارپاره هم روی آورده‌اند.

جعفری با اشاره به اینکه هویت سبکی مشخصی در اشعار برخی شاعران دیده نمی‌شود، خاطرنشان کرد: در شعر برخی شاعران مازندرانی، تخیل و نمادگرایی، کمرنگ و بی‌رنگ است و به مسائل فکری و فرهنگی جامعه بی‌توجه هستند.

این نویسنده با بیان اینکه مضامین عاشقانه در شعر تبری بسیار درخشان و از امتیازات و برجستگی‌هاست که شعر تبری را به سبک هندی شبیه کرده است، اظهار کرد: هنوز در شهر مازندرانی به به ادراک قوی و نظام زیبایی‌شناسی دست نیافته‌ایم، البته در این زمینه به شعر اشعار سوادکوه و غرب مازندران هم همچنین تک شاعرهای ساروی امیدوارم.

وی با اشاره به اینکه شعر  برخی از شاعران تبری، سمبلیک نیست و رمز ندارد و این ایراد محسوب می‌شود، درباره زبان نوشتاری، گفت: بسیاری از بزرگان معتقدند در مازندرانی زبان نوشتاری نداریم اما یکی از برجستگان شعر فارسی و مازندرانی استاد ناتل خانلری درباره شعر و زبان نوشتاری تبری سخن گفته است.

جعفری خاطرنشان کرد: این اثر هم مانند دیگر آثارم بری از ایراد نیست و نقد صاحبنظران، روشنی بخش مسیر خواهد بود.

نقد همه شاعران راه رفتن روی لبه تیغ است

یکی از منتقدان در این نشست، اظهار کرد: نقد همه شاعران راه رفتن روی لبه تیغ است و از این منظر، نویسنده «دیاری سو» کار خطیری انجام  داده است.

فتحعلی رحمانی افزود: نقد متفاوت از هنر است چون نقد علمی محسوب می‌شود و هنر از ذوق سربرافراشته است.

این شاعر مازندرانی با بیان اینکه تمام نکات نقد در این کتاب رعایت شده است، گفت: اگرچه نقدها برای برخی قابل دفاع باشد اما نویسنده کار خود را انجام داده است.

عضو انجمن تبری‌سرایان ساری با اشاره به اینکه تصویر روی جلد، انتخاب مولف است، تصریح کرد: در صفحات داخلی هم نکات نگارشی، ویراستاری، حروف چینی، نداشتن اشتباه تایپی همه باعث می‌شود خواننده به مطالعه کتاب، راغب شود.

رحمانی با بیان اینکه نقد، نظر و گذر است، ادامه داد: همه معتقدیم نقد زبان مازندرانی باید به مازندرانی باشد، ترکیب وصفی و ترکیب اضافی باید رعایت شود اما گاهی شاید وزن و محتوای شعر، اجازه ندهد شاعر بتواند اینها را رعایت کند.

وی با اشاره به اینکه برخی روی این مبحث بسیار مصر هستند، خاطرنشان کرد: در مازندران واژه‌ها و ترکیب‌های غنی داریم اما فقط، به همان اندازه‌ای که شعر اجازه دهد می‌توانیم از این ترکیب‌ها استفاده کنیم.

رحمانی اظهار کرد: اگر در شعر از این محدوده فراتر رویم و شعر مازندرانی عارفانه و غزل سوزناک عاشقانه بنویسیم، بعضی از ترکیب‌های مازندرانی پاسخگو نخواهد بود.

وی افزود: انچه نویسنده دغدغه داشت مسئله بلاغت در شعر است که به نکاتی در کتاب اشاره شده است.

عضو انجمن تبری‌سرایان ساری گفت: بسیاری مناطق مازندران به ویژه جلگه‌ای و کناره، نحو و کلام تغییر کرده است، بهتر است در نقدها بیشتر به تفکر شاعرانه اشاره شود.

نقد بی‌غرض

دیگر منتقد حاضر در این نشست، با اشاره به اینکه سختی کار نویسنده در این پژوهش مشخص و قابل قدردانی است، اظهار کرد: دنیایی که دنیای نقاب است این نقاد خوب با وضوح کامل و به راحتی سخن رانده که شهامت و شجاعت خاصی می‌طلبد.

سیمین علیزاده با بیان اینکه نظرات قابل احترام است و گاهی زمان بسیاری مسائل را حل می‌کند، افزود: هیچ کتابی وجود ندارد که ارزش یک بار خواندن نداشته باشد چه برسد به کتاب«دیاری سو» که مانند آینه است و کتاب خانوادگی شعرا محسوب می‌شود.

این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه با مطالعه کتاب«دیاری سو» گویا سوار بر قایقی پرهیجان و پرتلاطم هستیم، گفت: اگرچه به دلیل اینکه چون کتاب به شکل فردی نوشته شده ممکن است جامع نباشد و نیاز است در آینده این مسئله به شکل گروهی مورد بررسی قرار گیرد.

علیزاده با بیان اینکه در این کتاب مسائلی مطرح شده که دوبیتی قالب غالب برای شاعران تبری است، تصریح کرد: کتاب باید راه حل را نشان دهد، وقتی شاعر همچنان در حال سرایش دوبیتی است یعنی با شاعران کلاسیک شعر فارسی ارتباط خوبی ندارد.

این استاد ادبیان با اشاره به اینکه اوزان عروضی در اشعار نیما رعایت شده اگرچه ساختار شعر کلاسیک را شکسته است و همچنین این مسئله را در اشعار شهریار هم شاهد هستیم، ادامه داد: زبان و شعر برخی از شعرای تبری خیلی با اشعار فارسی‌زبانان ارتباط خوبی ندارند و احساس می‌کنم مطالعات شخصی ندارند و شاید اینها را نمی‌دانند.

علیزاده خاطرنشان کرد: برای شاعر تبری خوب بودن باید با شاعران فارسی زبان ارتباط تنگاتنگ داشت.

وی با اشاره به اینکه شعر تبری رو به رشد است، اظهار کرد: شعرای ما در اشعار خود نوستالوژی دارند چون فقط به گذشته‌های تبری رجوع می‌کنند، باید از این حالت خارج شده و به مکان و زمان‌های دیگر هم گشت و گذار داشته باشند.

علیزاده افزود: صد صفحه از کتاب «دیاری سو» به شعر شاعران اختصاص یافته و اگر این بخش حذف می‌شد می‌توانست به کاهش قیمت کتاب کمک کند.

وی با بیان اینکه مطلب کتاب به هم مرتبط است، گفت: در برخی موارد که اشعار برای نمونه آورده شده، کمی گسستگی دارد و نمی‌دانیم نمونه شعر مربوط به کدام مطلب است.

این استاد ادبیات با اشاره به اینکه نویسنده نقد بی‌غرض ارائه کرده است، تصریح کرد: معتقدم بخش مرتبط با نقد ترانه نیازمند کتاب جداگانه‌ای است و در این کتاب، گذرا اشاره شده است.

وی با تاکید بر اینکه انجمن‌های تبری برای علاقه‌مندان شعر تبری، کارگاه آموزشی برگزار کنند، ادامه داد: نگارش این کتاب، آغاز راه است و تالیف بعدی نویسنده، می‌تواند نقد بر چند غزل‌سرای قوی باشد تا مخاطب بداند ایده‌آل چیست چرا که غزل‌سرایان خوبی در سطح استان داریم.


تدوین رسم‌الخط

رئیس انجمن تبری‌سرایان ساری در ادامه این نشست اظهار کرد: اگر زبان بومی  قوی شود بسیاری از مشکلات کاهش می‌یابد.

قاسمعلی یعقوبی گفت: امیدواریم رسم‌الخطی برای زبان مازندرانی تدوین شود که بین همه بزرگان به رسمیت شناخته شود.


دیگر عضو انجمن تبری‌سرایان ساری خواستار تدوین دانشنامه فرهنگ عامه مازندرانی تدوین شد.

علی رمضانی گفت: این نسل از نویسندگان اگر به تدوین دانشنامه فرهنگ عامه مازندران اقدام نکنند فرهنگ مازندرانی از بین می‌رود.

در پایان این نشست کتاب «دیاری سو» رونمایی شد. این کتاب توسط انتشارات «حبله رود» در سال جاری منتشر شده است. «دِیاری سو» نقد، بررسی و تحلیل اجمالی شعر تبری و دیدگاه‌ها  را در بر می‌گیرد.


انجمن تبری‌سرایان شهرستان ساری، انجمن ایرانی تاریخ شعبه مازندران و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی مازندران برگزار کننده این نشست بودند.