کشف گورستاني منحصر به فرد متعلق به اواخر دوره ساساني و اوايل دوره اسلامي در پشت سد البرز مازندران، باستان شناسان را متعجب کرده است. در آيين تدفين اين گورستان ميخ‌هايي در اطراف اسکلت ها کشف شده است که متعلق به هيچ تابوتي نيست.
 
"حسن فاضلي نشلي"، رئيس پژوهشکده باستان شناسي درباره کاوش‌هاي باستان شناسي در پشت سد البرز گفت: «باستان شناسان موفق به کشف گورستاني احتمالا متعلق به دوره ساساني و اسلامي شدند که از اهميت فوق العاده اي برخوردار است.»
 
وي در ادامه گفت: «اجساد مدفون در اين گورستان با آداب خاصي تدفين شده‌اند که نمونه آن تا کنون ديده نشده است.»
 
"مهدي عابديني"، سرپرست کاوش هاي باستان شناسي پشت سد البرز نيز در اين باره گفت: «ادامه کاوش‌هاي باستان شناسي در پشت سد البرز در گورستاني باستاني به نام تهلوج ادامه دارد که اين کاوش‌ها منجر به شناسايي و مشاهده شکل جديدي از نوع آداب تدفين در اواخر دوره ساساني و اوايل اسلامي شده است.»
 
وي در توضيح اين مطلب گفت: «در تدفين مردگان اين گورستان از ميخ استفاده شده است. از طرفي با توجه به چاله تنگي که براي مردگان در نظر گرفته شده مي‌توان به اين نتيجه رسيد که هيچ يک از اجساد به صورت تابوتي دفن نشده‌اند و گور تنها به اندازه اجساد کنده شده است.»
 
به گفته وي ميخ‌ها به هيچ تابوتي تعلق ندارد و به عمد و به صورت آييني ناشناخته که احتمالا در منطقه رواج داشته در جاي مشخصي کنار اجساد گذاشته شده است.
 
عابديني در ادامه گفت: «تقريبا 10 گور که اجساد تمامي آن ها جوان و کودک بوده اند، کشف شده و در تمامي آن‌ها يک ميخ کنار زانو، يک ميخ کنار کتف چپ و توده‌اي از ميخ  بالاي سر و زير پاي فرد مدفون گذاشته شده است.»
 
به گفته اين باستان شناس، تا کنون گزارشي از چنين شيوه تدفين داده نشده است و از اين جهت گورستان تهلوج منحصر به فرد است.
 
وي گفت: «همراه اين ميخ‌ها برخي وسايل شخصي از قبيل قاشق هاي نقره، دستبند، مهره هاي فيروزه اي نيز کشف شده است.»
 
عابديني با تاکيد بر اين نکته که اجساد به قرون اوليه اسلامي يعني قرون يک و دو مربوط مي‌شوند به CHN گفت: «با اين که اين اجساد متعلق به قرون اوليه اسلامي هستند اما سنت هاي تدفين دوره ساساني در آن ها ديده مي‌شود.»
 
در حال حاضر هنوز جنسيت اسلکت هاي کشف شده مشخص نشده است و قرار است با حضور انسان شناس اين کار به زودي انجام گيرد.
 
وجود ميخ ها در اين گورستان معماي تازه اي است که باستان شناسان با مطالعه وضعيت فرهنگي منطقه سعي در پاسخ به آن دارند.
 
سد البرز در حال حاضر مراحل تکميلي ساخت خود را طي مي‌کند و هم اکنون نيز آماده آبگيري است. اين سد بعد از آبگيري، چندين محوطه باستاني متعلق به دوره عصر آهن (3200 سال پيش) و همچنين گورستان‌ها و محوطه‌هاي قرون اوليه اسلامي را غرق خواهد کرد.(chn)