مناظره آقایان موسوی و احمدی نژاد از چند جنبه قابل بررسی است. از نظر فضای سیاسی، روانی، فرهنگی، اجتماعی قبل از مناظره، فرایند مذاکره و نتیجه آن می توان مناظره را مورد ارزیابی قرار داد.

من در این نوشته بر نتیجه تمرکز می کنم و به دلایل زیر برنده آشکار مناظره را از نظر اخلاقی، روحی-روانی، مدیریت فضای مناظره، سیاسی و حقوقی مهندس موسوی ارزیابی می نمایم.

 1- از نظر اخلاقی مناظره نشان داد که در رویارویی گستاخی، پرخاشگری، ماجراجویی اخلاقی، اتهام زنی، سؤظن، کینه توزی، پرده دری و خودبزرگ بینی با ادب، اخلاق، نزاکت، متانت، صداقت، بزرگواری و جوانمردی، ذائقه مردم ایران ادب و نجابت را می پسندد و آقای موسوی در این مناظره نشان داد که برای رسیدن به قدرت حاضر نیست به هر وسیله ای حتی دفاع از خود، از مرزهای ادب و اخلاق عبور نماید اما رقیب او نشان داد که ماندن بر سریر قدرت چنان ارزشمند و شیرین است که حاضر است تلخی هرگونه بداخلاقی را به خاطر بقای بر قدرت بچشد.

2- از نظر روحی-روانی مناظره نشان داد که رقیب آقای مهندس موسوی دچار بی قراری روحی، تعجیل در فرافکنی، عدم تحمل، خودمنجی بینی، تکرارگویی و روحیه فراربه جلو برای گریز از پاسخ در قبال عملکرد 4ساله خود است که برای کسب پیروزی حد و مرز نمی شناسد، و برای تحمیل شکست بر رقیب، حریم خصوصی افراد را حرمت نمی گذارد، آمارها و استدلال های خلاف می کند، از مغلطه و سفسطه ابایی ندارد (مثلاٌ در حالی که همه می دانند که منظور از دانشجویان ستاره دار در سال های اخیر دانشجویان سیاسی است که به دلیل فعالیت سیاسی ستاره دار شده اند، آن را دانشجویان ستاره دار آموزشی که دارای نقص پرونده هستند معرفی می کند) اما رفتار منهدس موسوی نشان داد که انسانی متین و موقر است که از سعه صدر و تحمل کافی برخوردار است که به راحتی در دام رقیب که قصد داشت با پرخاشگری، عصبانیت خود را به او تحمیل کند قرار نمی گیرد.

به نظر من مطابق یک سناریوی از پیش طراحی شده آقای احمدی نژاد قصد داشت مهندس موسوی را در دام غیراخلاقی عصبانیت صید کند و در طول مناظره تمرکز وی را برهم زند و طبق میل خود مسیر مناظره را مدیریت نماید اما موسوی از همان آغاز با نیت خوانی درست احمدی نژاد، وی را ناکام گذاشت و تعادل روحی خود را از کف نداد.

 شاید برخی بویژه جوانان طرفدار موسوی انتظار داشتند که موسوی نیز در برابر احمدی نژاد درشت گویی و پرخاشگری پیشه می کرد اما من به این جوانان غیور می گویم در این صورت فرق رقبا در چیست؟ به علاوه موسوی با متانت خویش نشان داد که از نظر خصائل اخلاقی و تحمل و شکیبایی که لازمه مدیریت کلان کشور است متفاوت از رقیب است و همین رفتار در جذب آرا بسیار مؤثر می افتد.

 3- از نظر مدیریت فضای مناظره نیز موسوی با هوشمندی توانست بر رقیب خود فائق شود زیرا احمدی نژاد و تیم انتخاباتی اش از آغاز فعالیت انتخاباتی سعی کردند تا موسوی را نماینده هاشمی رفسنجانی معرفی کنند تا تصویر شکست خورده دوره گذشته هاشمی را به موسوی نیز تسری دهند و اینگونه به جامعه القا کنند که فرمانده موسوی یعنی هاشمی که در دوره قبل شکست خورده طبیعی است که نماینده او نیز طعم تلخ شکست را در این دوره نیز خواهد چشید.

اما میر حسین موسوی هوشمندانه ضمن ادای احترام به هاشمی رفسنجانی، سناریوی شبیه سازی موسوی و هاشمی را ناکام گذاشت و حتی با دفاع اخلاقی و انسانی از حقوق شهروندی جبهه جدیدی فراروی احمدی نژاد گشود تا حق پاسخگویی برای غایبانی که مورد بهتان رئیس جمهور قرار گرفتند باز گردد. به همین خاطر آقای احمدی نژاد وقتی در این سناریو خود را بازنده دید عنان اختیار از کف داد و عصبانیت را پیشه کرد و برخلاف جریان مناظره پیشنهاد داد که وقت مناظره به 3-4 ساعت افزایش یابد و سعی کرد چند بار سخن موسوی را قطع نماید که برای اولین بار بعد از 4سال موسوی موفق شد بویژه در 12 دقیقه آخر مناظره با درایت و هوشمندی آقای احمدی نژاد را سرجای خود بنشاند و اجازه زیاده خواهی و یکه تازی به او ندهد.

عصبانیت احمدی نژاد به حدی بود که حتی پس از پایان مناظره با جاروجنجال و هیاهو استودیو را ترک کرد و این بهترین نشانه شکست و نارضایتی او از نتیجه مناظره است.

4- از نظر سیاسی نیز احمدی نژاد را نیز می توان از چند جهت بازنده شناخت زیرا اولاٌ او با نقد بیرحمانه و نادیده انگاری غیرصادقانه عملکرد نظام جمهوری اسلامی که به حق علیرغم وجود کاستی های بسیار، خدمات ارزنده ای نیز به مردم ارزانی داشته است و در مقاطع گوناگونی حماسه های ماندگاری را خلق نموده، مناظره را به صحنه محاکمه نظام سیاسی ایران تبدیل کرد و حاضر شد برای نجات و بقای خود حیثیت نظام را لکه دار نموده و سلامت و درستکرداری مسئولان بلندپایه 24 سال گذشته آن را که مقام معظم رهبری نیز در آن زمره است را زیر سؤال برده و بدین طریق همنوا با بیگانگان و بیگانه دوستان، بی اعتمادی به مدیران عالی کشور را به ذهن جامعه تزریق نماید.

 ثانیاٌ با اتهام های سخاوتمندانه ای که متوجه هاشمی رفسنجانی و ناطق نوری نمود که اولی ریاست مجلس خبرگان و مجمع تشخیص مصلحت نظام را بر عهده دارد که هم مورد تأیید امام خمینی(ره) بود- (امام گفت: هاشمی زنده است چون که اسلام زنده است) و هم مورد عنایت رهبری کنونی است( رهبری در سال 1376 ( نقل به مضمون )گفت: هیچ کس برای من آقای هاشمی نمی شود) و دومی بازرس ویژه آیت الله خامنه ای است، ضمن اینکه تلویحاٌ و غیرمستقیم اعتماد عمومی جامعه به حسن انتصابات رهبری را هدف قرار داد، جبهه سیاسی جدیدی فراروی خود گشود که در ریزش آرای طیفی از اصول گرایان سنتی که از همراهان دیرین آنان هستند نقش به سزایی خواهد داشت.

 ثالثاٌ احمدی نژاد که همیشه سعی دارد پرخاشگری و مظلوم نمایی را در رفتار و مواضع خود توأمان نمایان کند، در این مناظره خود را یک طرف و سه نفر دیگر(موسوی، کروبی و رضایی) را در طرف دیگر قرار داد و ضمن کاربرد تاکتیک مظلوم نمایی، امکان هرگونه مصالحه با آنان را منتفی نموده و آرای رقیبان خود را در صورتی که انتخابات به دور دوم کشیده شود یک جا به سبد رقیب دیگرش واریز کرد.

بدین ترتیب می توان گفت جلسه مناظره که می توانست با حسن سلوک حاضران به جلسه ای پربار، آگاهی بخش و آموزنده تبدیل شود با شروع نامناسب، پرخاشگرانه، و عصبانیت احمدی نژاد به جلسه محاکمه نظام جمهوری اسلامی تبدیل شد و موسوی که می توانست با ناشکیبایی و مقابله به مثل، هم شأن خود را تنزل دهد و هم بر خسارت وارده به نظام بیفزاید، با خویشتنداری، بردباری و نجابت نشان داد که حاضر است از حق مسلم دفاع از خود بگذرد تا مصالح عالیه کشور و اعتماد عمومی بیش از این آسیب نبیند و هم نشان داد که بامهارت توانایی دارد که رقیب را وارد میدانی نماید که سرانجام ابتکار عمل را در آخرین مرحله به دست گیرد و وی را بازنده جلسه بنماید.

 ضمیر عمومی جامعه جسارت و پرده دری را نمی پذیرد، هتاکی و درشت گویی را خسارت بار می داند، بلکه بر عکس تحمل و سعه صدر، متانت، نجابت و نزاکت را شناسه فرهنگ ایرانیان می داند و آن را می ستاید و فرزندان موقر، مؤدب و بردبار خود را ارج می گذارد و در رقابت با ناشکیبایان و ناسزاگویان آنان را تنها نمی گذارد. (akm102000@yahoo.com)