زماني كه مديركل پزشكي قانوني استان مازندران، تيرماه امسال خبر داد كه تعداد غرق‌‌شدگان در دريا طي 3 ماه نخست امسال، 39 درصد كاهش يافته، همه اميدوار بودند اين كاهش در تابستان هم ادامه يابد؛ در حالي كه خبر افزايش 200 درصدي غرق‌شدگي در درياي خزر فقط در تيرماه نشان داد؛ گفته‌هاي او خوشبيني محض بود.

رئيس مركز مديريت حوادث و فوريت‌هاي پزشكي كشور با ابراز تاسف از اين كه در تيرماه شمار غرق‌شدگان دريا در استان‌هاي مازندران، گيلان و گلستان در مقايسه با سال گذشته، 200 درصد افزايش داشته است، خبر داد كه 96 درصد اين افراد، خارج از محدوده طرح سالم‌سازي دريا شنا كردند.

به عقيده وي، اين امداد به طور غيرمعمول در ساعات 12 نيمه‌شب تا يك بامداد، يعني در زماني كه تيم‌هاي امداد در طرح سالم‌سازي دريا حضور ندارند و طرح تعطيل است، شنا كرده و غرق شده‌اند.

غلامرضا معصومي همچنين از تلاش دانشگاه علوم پزشكي مازندران براي اطلاع‌رساني ويژه به مسافران سخن گفته است.وزارت بهداشت هر سال با آغاز فصل گرما و پيش‌بيني سفر بيش از 5/1 ميليون نفر به استان‌هاي شمالي كشور نسبت به احتمال غرق‌شدگي در سواحل خارج از طرح سالم‌سازي هشدار مي‌دهد. با وجود اين، هنوز آمارهاي سالانه از تعداد غرق‌شدگان در درياها دقيق و مورد اعتماد نيست. برخي منابع از جان باختن 1500 نفر به طور متوسط در سال در درياها خبر مي‌دهند و برخي آمارها با خوشبيني بيشتر، تعداد غرق‌شدگان را كمتر عنوان مي‌كنند.

براساس اين آمارها طي 5 سال اخير، بيش از 913 نفر در سواحل خزر غرق شده و البته 26 هزار و 935 نفر كه در حال غرق شدن بوده‌اند، نجات يافته‌اند. براساس آمار خبرگزاري مهر، 70 درصد غرق‌شدگان غيربومي هستند و غرق‌شدگي بيشتر در ساعات 14 تا 17 روي مي‌دهد.

طرح سالم‌سازي، پاسخگو نيست

هرچند طرح سالم‌سازي دريا در چند سال اخير منجر شده تا مسافران مناطق ساحلي پي ببرند فرد يا افرادي مواظب آنها هستند و دريا و ساحل به حال خود رها نشده است؛ اما آمار غرق‌شدگي نشان مي‌دهد خدمات ارائه شده در اين طرح، پاسخگوي نياز مسافران نبوده و ظرفيت آن بسيار كمتر از متقاضيان شنا در درياي شمال است. نگاهي به سواحل چند شهر مجاور دريا مانند نوشهر، نور، محمودآباد و بندرانزلي نشان مي‌دهد كه سواحل اين شهرها هر سال تابستان پذيراي شمار مسافراني بيش از ظرفيت است و سواحل اغلب كثيف و شلوغند، بخصوص بالا آمدن آب دريا كه هر سال بر حجم آن اضافه مي‌شود از سطح سواحل شني و سنگي مي‌كاهد و اين امر بر كثيفي و شلوغي سواحل دامن مي‌زند.

محدوده بانوان، آلوده‌تر از همه جا

كشيدن حصارهاي بلند و طولاني و طناب‌كشي كردن محدوده‌اي كوچك با جمعيتي زياد، آلودگي اين ناحيه را كه آن را محدوده بانوان مي‌نامند، چند برابر كرده است. اين فضا به حوضچه‌اي شباهت دارد كه حتي رنگ آب آن به خاطر جمعيت زياد شناگران و عدم جريان آب تغيير كرده و به گفته برخي مسافران، اين آب مي‌تواند عامل ابتلا به بيماري‌هاي پوستي باشد.

در اين محدوده كوچك، يك يا دو نجات غريق فعال است كه با سوت زدن‌هاي مكرر، شناگران را از عبور از مرز تعيين شده برحذر مي‌دارند. به گفته برخي مسافران، با وجود دريافت 500 تومان ورودي شهرداري نوشهر، هيچ اقدامي براي استفاده بهينه از فضا و ارائه خدمات به بانوان صورت نمي‌گيرد و سال‌هاست تابستان‌ها از اين نظر مظلوم واقع مي‌شوند.

در چنين شرايطي، هرچند طرح سالم‌سازي دريا، يكي از اقدامات كاهش تلفات شناست؛ اما دريا هنوز متولي خاصي ندارد و مهم‌ترين مشكل آن، نبود ساحل آزاد و مديريت واحد است. به گفته مسوولان استان مازندران، منظور از ساحل آزاد و مديريت واحد اين است كه 97 درصد از ساحل 340 كيلومتري اين استان به بخش يا دستگاه واحدي سپرده شود و به دستگاه‌هاي مختلف همراه با بخش خصوصي واگذار نشود. در حال حاضر سازمان‌هاي ميراث فرهنگي و گردشگري، نيروي انتظامي و شهرداري‌ها هريك بخشي از سواحل را مديريت مي‌كنند كه گاه نبود هماهنگي ميان آنان مشهود است.

به هر حال گزارش نشان مي‌دهد هنوز 86 نقطه حادثه‌خيز در سواحل استان گيلان خارج از طرح سالم و ايمن‌سازي است و بيش از 95 درصد از غرق‌شده‌ها در اين نواحي به شنا پرداخته‌اند.

طرح ممنوعيت شنا چه شد؟

علاوه بر نقاط حادثه‌خيز و آلودگي سواحل، آلودگي آب‌هاي خزر هم منجر شده تا در چند سال اخير، زمزمه ممنوعيت شنا در برخي سواحل شنيده شود. براساس اخبار موجود، اين زمزمه‌ها در پي مرگ‌ومير موجودات زنده دريايي آغاز شد كه شناگاه‌هاي محمودآباد، خزرآباد ساري، بندر تركمن، بندر گز، كياشهر، انزلي و آستارا را در معرض آلودگي قرار دادند كه دستورالعمل كاهش آلودگي اين سواحل با گذشت 2 سال هنوز به نتيجه نرسيده و مسافران براحتي در آنها شنا مي‌كنند.

از سوي ديگر، نماينده مردم بابل خردادماه امسال خبر داده بود؛ با توجه به فرا رسيدن فصل گرما و استفاده از سواحل خزر بايد موضوع آلودگي آن مطرح و برطرف شود. به گفته وي، براي حل اين معضل بايد از ورود فاضلاب‌ها و پسماندهاي خانگي و صنعتي به خزر جلوگيري كرد و اين موضوع پس از تعطيلات مجلس بررسي مي‌شود. متاسفانه با گذشت هفته‌ها از پايان تعطيلات مجلس هنوز از كاهش آلودگي و اقدامات عملي در اين حوزه خبري نرسيده است.

توصيه‌هاي ايمني را جدي بگيريد

هرچند گفته مي‌شود، اقدامات انجام شده از قبيل سالم‌سازي دريا و پاكسازي سواحل كافي نبوده تا شمار غرق‌شدگان دريا را طي سال‌هاي گذشته كاهش دهد؛ اما كارشناسان هر سال هشدارها و راهكارهاي پيشگيرانه‌اي ارائه مي‌كنند تا مسافران خود در دام دريا گرفتار نشوند.به گفته وزير بهداشت و درمان، بيش از 80 درصد مرگ‌وميرهاي دريا مربوط به شناگران محل‌هاي ناشناخته است. بنابراين شنا در محل‌هاي مجاز مهم‌ترين راهكار كاهش مرگ‌ومير است كه البته متاسفانه تعداد اين محل‌ها با توجه به حجم بالاي مسافران تابستاني، بسيار ناچيز است. آنچه تاكنون در كنار همه ضعف‌ها مغفول مانده، اقدامات پيشگيرانه فرهنگي، آگاهي‌دهي به مردم از طريق بروشور و پارچه‌نوشته‌ها در سطح نقاط ساحلي است كه ميزان آن اندك بوده است.

كارشناسان هشدار مي‌دهند كه

- در محل‌هاي ناآشنا كه از عمق آن مطمئن نيستيد، شنا نكنيد.

- هيچ‌گاه تنها به دريا نرويد و در صورت توفاني بودن دريا، از رفتن به آب خودداري كنيد.

- در محدوده‌هايي كه قايق‌هاي موتوري عبور مي‌كنند، شنا نكنيد.

- بعد از غذا شنا نكنيد و از شوخي در آب و دويدن و انجام اعمال خطرناك خودداري كنيد.

- براي جلوگيري از سنكوب هنگام شنا از توقف طولاني زير آفتاب گرم قبل از ورود به آب بپرهيزيد.

- در تاريكي به شنا نرويد و كنار دريا مراقب اطفال باشيد.

- چنانچه فردي در حال غرق شدن بود، خودسرانه اقدام نكنيد يا نزديك‌ترين نجات غريق را مطلع كنيد يا از طريق زنجيره انساني و با گرفتن دست يكديگر يا پرتاب وسايل شناور مثل تكه چوب يا كلمن آب، خود را نجات دهيد.