دوشنبه 3 اسفند 1388-0:0
نظام مالكيت در روستاي برنت سوادکوه
رمضان شريفي فر،کارشناس ارشد جامعه شناسي و مديرکل صدا وسيماي مرکز سمنان
يكي از مسايل مهم در شناخت فرهنگ يك جامعه به خصوص جوامع سنتي شناخت تركيبهاي فرهنگي آن جامعه است.
اگرچه فرآيند كاشت، داشت و برداشت يك پديده اقتصادي است،نظام حاكم بر اين فرآيندها امري فرهنگي است.
شايد بتوان مالكيت را يك پديدة اقتصادي تلقي كرد اما نظام بهرهبرداري و قواعد حاكم بركاشت، داشت، برداشت و شيوههاي توليد و نظام مالكيت در هر جامعهاي امري فرهنگي و ناشي از نظام ارزشي حاكم آن جامعه است.
در بررسيهاي انجام شده در نظام معيشت در روستاي برنت شيوهاي از مالكيت وجود دارد كه مبتني بر شكل حيات اجتماعي و بيانگر سابقه تمدني اين مردم است.
نظام مالكيت در روستاي تاريخي برنت مبتني بر خرده مالكي است و بصورت بنيچه يا بنچاق است كه در اين شكل از مالكيت املاك مزروعي روستا با نامهاي خاصي به چهارده قسمت تقسيم ميشود كه عبارتند از:
1- ماري زمين
2- خاط
3- غزور
4- قدمي
5- سلفعلي تلك
6- مقيمي
7- كل رضائي
8- شمسين
9- چهارتلك
10- كلوچ
11- دربندي
12- ول ول
14- عماد
اين عناوين ميزان مشخصي از زمينهاي روستا را شامل ميشود كه مجموع آن تمام زمينهاي مزروعي روستاست. و هر گروه قومي و يا اقوام سهم مشخصي از زمينها را مالك است مجموع املاك مزروعي برنت حدود 252 خروار است و ميزان هر زمين از اين ميزان مشخص و مالكيت هر گروه قومي در هر يك از زمينها معين است.
اين زمينها با نام مشخص شده، ممكن است در دو يا چند ناحيه واقع شده باشد ولي به يك نام خوانده ميشود و هر گروه قومي از اهالي روستا سهم معيني از مالكيت بر اين زمينها را دارد.
هر يك از گروههاي قومي يك بنيچه خوانده ميشوند و هر بنيچه يك نفر سربنچه دارد. درگذشته تعداد بنيچه ها 15 بود. اما با تغيير ساختار جمعيتي بر اثر مهاجرت ازدواج اين بنيچهها دستخوش تغيير شده است و امروز به 25 بنيچه تغيير پيدا كرده است.
با عنايت به نوع مالكيت به اراضي نظام كاشت در محل نيز به روش تلك گردش {دورهاي} انجام ميشود يعني سهم هر گروه در مالكيت تعيين كننده تعداد دورة كاشت بوده است.
البته برخي گروههاي قومي بصورت همبازي شراكتي به كشت و كار ميپرداختند كه هر يك از اين شيوهها رسوم خاص خود را داشته است كه در بحث جداگانه به آن ميپردازيم. ميزان مالكيت براساس تقسيمبندي بنيچهها و گروهها و افراد است و معيارهاي اندازهگيري در اين تركيب فرهنگي خروار شامل 22 پيمانه يا همان كيله است.
كيله(پيمانه): ظرفي چوبي با اندازهاي مشخص است. كه در اندازهگيري مقدار محصول گندم، جو و غيره از آن استفاده ميشود.
چارك كيله: برابر با یک چهارم پيمانه يا همان كيله است.
مشت كيله: منظور از مشت كيله همان سه چهارم پيمانه است.