مازندنومه،حامد خليلي ازني،فرهنگی و پژوهشگر: در کاوش‌‌هاي باستاني‌شناسي تپه تاريخي تركام ، سفالي منقش به رديف رژه ببرها کشف شد. قدمت اين سفال هاي كشف شده متعلق به 6 تا 7 هزار سال پيش است.

همين موضوع نشان دهنده قدمت سكونت در منطقه چهاردانگه و هزار جريب است.قديمي ترين قومي كه در هزار جريب ساكن بودند تپور ها هستند. تپور، تيپور،تاپور و ديپور كه در كتاب هاي تاريخي از آنها ياد شده،از اقوام ماقبل از آريايي ها هستند و در فاصله گرگان تا آمل زندگي مي كردند و نام تبرستان نيز از اين قوم گرفته شده است.

 اعتماد السلطنه در كتاب تطبيق لغات جديد با قديم مي نويسد: تاپور اسم طايفه اي جنگجو بوده كه در تبرستان سكني داشتند.

 اسكندر مدتها با طايفه ي تاپور زد و خورد كرد و نتوانست مملكت آنها را متحدكند و آخر الامر از اين كار صرف نظر كرد. (اعتماد السلطنه ، تطبيق لغات جديد با قديم ايران، تصحيح مير هاشم محدث، انتشارات امير كبير، ص 91)

عبدالحسين زرين كوب در كتاب تاريخ مردم ايران فبل از اسلام مي نويسد: بعد از هجوم آريايي پاره اي از عناصر بومي اگرچه قدرت و استقلال نداشتند، هويت خود را حفظ كردند چنان كه طوايف گيلايه(Gilae) تپوري(Tapuri) كادوسي (Kadusi) و آماردي(Amardi) در مجاورت قدرت ماد ها نيز همچنان هويت خود را توانستند حفظ كنند. (- زرين كوب عبدالحسين ، كتاب تاريخ مردم ايران فبل از اسلام، امير كبير ، 1368، ص 84)

عباس اقبال آشتياني در اين مورد چنين مي نويسد: تپوري و آماردي سكنه اوليه اين ناحيه يك ملت قبل آريايي بودند. (اقبال آشتياني عباس، تاريخ مفصل ايران ، به كوشش محمد دبير ساقي، خيام )

دياكونف در مورد ساكنان اين منطقه چنين نوشت: اقوام ساكن در جنوب درياي خزر بعد از هركانه(گرگان)به ترتيب تپوران، امردان، گلان و كاسپيان بودند. (دياكونوف ، تاريخ ماد، ترجمه كشاورز ، پيام ، 1357 ، ص 209)

دهخدا در فرهنگ خود در مورد تپور ها چنين مي آورد: تاپور. (اِخ ) اقوامی بودند که قبل از آریائیان در مازندران (طبرستان ) ساکن بوده و مسکن آنان را تاپورستان نامیده اند که بعدها طبرستان شده ...

 بنابر روایت دلیوس دوست آنتوان که در لشکرکشی بر ضد پارتها همراه قیصر بود و از جمله ٔ فرماندهان محسوب می شد میان «ورا» ورود ارس که سرحد ارمنستان و آتروپاتی (آذربایجان ) است 2400 استادراه است همه ٔ زمین آتروپاتی خرم و خندان و برومند است اما ناحیه ٔ شمالی آن تمام کوهستان سخت و سرد است و در آنجا جز قبایل کوهستانی کسی منزل ندارد از قبیل کادوسی ها، امردها، تاپورها، و کورتی ها همه ٔ این طوایف به راهزنی مشغولند و مرکب از بومی و مهاجرند که به میل خود به آنجا آمده اند. (تاریخ کرد یاسمی ص 162). (دهخدا)

پاره اي پندارند كه خاك تپور ها از شهرستان بابل امروز تا مرز گرگان دامنه داشته است و نلد و ماركوارت ، دو ايران شناس آلماني را گمان اين است كه خاك تپور ها در بخش جنوبي تبرستان خاوري بوده كه آن را پاتشوارش نام نهاده اند . (برزگر، اردشير، تاريخ طبرستان پيش از اسلام ، رسانش ، 1380 ، ص 38)

تپور ها كه در ناحيه شمال شرقي يعني از كنار رود اترك تا ساحل آراسپي را براي اقامت و يورت اختيار كرده بودند و تبرستان از اسم اين طايفه مشتق شده است. (اعتماد السلطنه، تاريخ طبرستان ، علمي ، 1373 ، ص 30)

 تپور ها يكي از اقوام باستاني بودند كه در كنار جنوبي درياي خزر زندگي مي كردند. برخي از دانشمندان مانند ماكورات و بار تولد تپوران را مانند آماردها از مردمان بومي مازندران پيش از آمدن آريايي ها مي دانند كه در برابر مهاجر به كوهستان هاي بلند اين سرزمين پناه بردندو به تدريج تمدن و فرهنگ آريايي و سپس دين مزديسني پذيرفتند.(مهجوري اسماعيل ، تاريخ مازندران ، توس ، 1381 ، 34)

 واژه تبرستان از نام تاپور ها گرفته شده است كه در روزگار باستان در نواحي شمالي ايراناز بلخ تا آذزبايجان پراكنده بودندو بعد ها به مازندران كوچ كرده اند. ( مصاحب ، غلامحسين، دايره المعارف فارسي ، ج اول)

ایمیل نویسنده: (hamed.khaliliazni@yahoo.com)