مازندنومه؛ احسان شریعت، دانش آموخته جامعه شناسی و مدرس دانشگاه: در ادبیات علوم اجتماعی همواره از زبان به عنوان یکی از اصلی ترین منابع حفظ و انتقال فرهنگ یاد می شود.

زبان هر مردمی نماد فرهنگ مردم آن منطقه است، اما اینکه زبان رایج به چه شیوه ای به حیات خود ادامه دهد به طور بسیار جدی به نوع رفتار مردم با آن زبان بستگی دارد.

برای مثال وقتی شاعران بزرگ یک ملت با به کار گیری زبان مادری به سرودن شعرهایی که جنبه های زیبایی شناسی و اخلاقی بسیاری دارد، همت می گمارند، در واقع در حال حفظ و بقای فرهنگ و هویت سرزمین خویش هستند.

 آیا اگر حافظ و سعدی و فردوسی و ... نمی بودند امروز از زبان شیرین پارسی چیزی باقی می ماند؟  

حکایت هر زبان بومی و منطقه ای نیز این چنین است. زبان(به زعمی گویش) مازندرانی به عنوان یکی از ریشه دارترین زبان های فلات ایران پیشینه ای چند هزار ساله دارد.

 درست است که در سالیان اخیر رغبت نسل های جدید به این زبان کاهش یافته و نسل جوان امروزین کمتر در مراودات اجتماعی خود از این زبان استفاده می نماید؛ لیکن می توان همچنان ریشه های قدرت مند حضور این زبان در زندگی مردم مازندران را مشاهده کرد.

  در کنار زبان مازندرانی، زبان فارسی نیز در این استان به عنوان یک زبان ملی جایگاه دارد. تقریباً در اغلب نواحی کشور، مردم با دو زبان ملی و بومی آشنا هستند.

 مردم مازندران نیز به این دو زبان بسیار شیرین و دلنشین صحبت می کنند؛ زبان فارسی به عنوان یکی از غنی ترین زبان های جهان که در آن اندوخته ی عظیم ادبیات فارسی نهفته است و زبان مازندرانی.

هنگامی که به پیشینه، تاریخچه، ادبیات، ساختار، فرم و قواعد زبان شناختی این دو زبان نگاه شود این گزاره دریافت می شود که این دو زبان نقش بسیار برجسته ای در اعتلای فرهنگ مردم منطقه داشته اند.

زبانی که غنای مفهومی سرشاری داشته باشد می تواند روابط اجتماعی را تنظیم کند، انسان ها را به نیکی و نوعدوستی متمایل گرداند، لذت زیبایی شناختی بیافریند و به درک انسان از زندگی و جهان اطراف وسعت ببخشد.

برای مثال "ضرب المثل" ها یکی از اصلی ترین پایه های وجودی زبان هستند. ضرب المثل ها به طور بسیار شگفت آوری هم روابط اجتماعی را به بهترین نحو تنظیم کرده و هم به درک فرد از موضوعات زندگی یاری می رسانند.      

اما در کنار این تابلوی زیبا، "زبان" در برخی از اقشار و موقعیت های اجتماعی مورد استفاده ی نادرست قرار می گیرد.

 استفاده نادرست از زبان هرزه زبانی نام دارد. هرزه زبانی شامل استفاده از کلمات زشت، عبارت های رکیک، ناسزا، و شوخی های زبانی ناپسند است.

 متأسفانه در برخی افراد و در برخی از تعاملات اجتماعی این هرزه زبانی به طور گسترده ای مشاهده می شود.

 گاه مشاهده می شود که افراد در درگیری ها لفظی به کرات از عبارت های ناسزا استفاده می کنند. در شوخی ها و سرگرمی های دوستانه یکدیگر را با عبارت های زشت صدا می زنند. برای یکدیگر اسامی ناپسند به کار گرفته و فردی را به اسمی زشت معروف می کنند.

 از مسخره کردن ها تا فحش و ناسزا گفتن ها، همه و همه در برخی از مراودات روزمره مازندرانی ها مشاهده می شود.

 حتی گاه می شود مشاهده کرد که برخی افراد بدون هیچ دلیلی هنگام سخن گفتن به طور بسیار ناخودآگاه عادت دارند از کلمات وهن آلود استفاده کنند. این وضعیت موجب چند پیامد بسیار ناگوار می گردد:

اول آنکه استفاده زیاد از کلماتی که بار مفهومی زشتی دارند در خود زبان تأثیر گذارده و از تعالی و شکفتگی زبان مردم منطقه می کاهد.

پس از مدتی زبان آن بار زیبایی شناختی خود را از دست داده و به زبانی دم دستی و مسخره آمیز تبدیل می شود.

 زبان که از خود موجودیتی مستقل ندارد. این استفاده مردمان از زبان است که آن را به سمت و سوی مختلف سوق می دهد. استفاده نادرست از زبان می تواند به قیمت نابودی آن تمام شود.

دوم آنکه این استفاده نادرست می تواند به فرهنگ و روابط اجتماعی مردم آسیب جدی برساند. استفاده از کلمات رکیک بار منفی شدیدی ایجاد کرده و می تواند موجب اختلافات و ستیزهای اجتماعی بسیاری شود.

 بار منفی استفاده از لغات آلوده، هم به ساختار اجتماع آسیب رسانده و هم ذهنیت خود فرد را آلوده و مسموم می سازد.

به نظر می رسد باید تجدید نظر دلیرانه ای در فرهنگ استفاده از زبان در مردم مازندران صورت گیرد. همه ی ما مسئولیم.

 هر کسی از خود آغاز کرده و سعی کند زبان خویش را به الفاظ زشت نیالوده و از دریای پرگهر زبان فارسی و مازندرانی صدف های زیبا صید کند.

زشتی این پدیده آن اندازه است که خداوند زیبایی ها در قرآن کریم به صراحت می فرماید: "وای بر عیب جوی هرزه زبان".

زبان مازندرانی و فارسی سرشار از زیبایی هاست. چرا از ادبیات نیکی و زیبایی استفاده نکنیم؟ به داد فرهنگ مان برسیم : در تعاملات اجتماعی و مراودات خانوادگی از الفاظ رکیک استفاده نکنیم و این را به همه ی هم استانی ها یادآور شویم.