با انجام گمانه‌زني و كاوش‌هاي باستان‌شناسي در باغ تاريخي بهشهر، سرچشمه تامين‌كننده آب اين باغ تاريخي، كشف و استخر طبيعي «چلم» يا به زبان محلي «چلم استل» به عنوان سرچشمه تامين‌كننده باغ تاريخي بهشهر معرفي شد. باغ تاريخي بهشهر واقع در عباس‌آباد، يكي از مهم‌ترين باغ‌هاي تاريخي كشور است كه به اعتقاد بسياري از كارشناسان، اوج شكوفايي باغ‌سازي در ايران محسوب مي‌شود. در حال حاضر اين باغ به عنوان برنامه پروژه‌هاي بزرگ در حال سامان‌دهي و كاوش است. آخرين كاوش‌ها در اين باغ منجر به كشف سرچشمه اصلي آب تامين‌كننده باغ تاريخي بهشهر شد. «عبدالوهاب موسوي‌نسب»، مدير پروژه بزرگ و پايگاه پژوهشي باغ تاريخي بهشهر و سرپرست هيات باستان‌شناسي عباس‌آباد بهشهر، با اعلام خبر كشف سرچشمه اصلي باغ تاريخي گفت: «در يك برنامه پژوهشي گمانه زني كه به منظور كشف سرچشمه اصلي آب تامين‌كننده باغ تاريخي بهشهر در دي و بهمن سال 83 انجام شد، استخر طبيعي چلم يا چلم استل، كه به فاصله تقريبي 5/1 كيلومتري جنوب شرقي محوطه تاريخي و بر دامنه كوه جهان مورا قرار دارد، به عنوان چشمه تامين‌كننده آب باغ تاريخي بهشهر شناسايي و معرفي شد.» وي در ادامه گفت: «اين استخر كه به عنوان چشمه از آن استفاده مي‌شود، به دليل تغيير بستر اراضي اطراف آن، به وسعتي برابر با دو هزار متر رسيده و در كنار يك راه قديمي ارابه‌رو و مال‌رو قرار گرفته است.» به گفته موسوي نسب، آب خروجي اين چشمه حتي امروزه در تمام فصول سال يكسان بوده و هرگز در مواقع بارندگي شديد دچار تغيير رنگ يا گل‌آلودگي نمي‌شود. پيش از اين تصور مي‌شد كه قوري‌چشمه به عنوان سرچشمه تامين‌كننده آب باغ تاريخي بهشهر مورد استفاده قرار مي‌گرفته است. اما كاوش‌هاي باستان‌شناسي نشان داد كه اين چشمه به علت وضعيت توپوگرافي منطقه و گل‌آلود شدن آب آن، قادر به تامين كردن آب باغ نبوده است. موسوي نسب در خصوص شيوه آب‌رساني استخر چلم يا چلم اسطل به محوطه باغ تاريخي بهشهر گفت: «اگرچه در گمانه‌زني‌ها، آثاري از كانال‌هاي روباز آب‌رساني و يا تن‌پوشه‌اي (كانال‌هاي آب‌رساني سفالي)، به دست نيامده است، اما مي‌توان اظهار داشت كه آب به طريق جوي كنده شده در زمين به محوطه چهارباغ، براي توزيع آب دوره صفوي هدايت مي‌شده و پس از سرريز آب تصفيه شده، براساس سطوح شيب‌دار، به حوض مركزي باغ راه مي‌يافته است.» بنا به اظهار وي، استخر چله يا به زبان محلي چله اسطل، در يك ارتفاع بسيار مناسب قرار داشته و نزديك‌ترين مسير به محوطه ايستگاه توزيع آب چهار‌باغ دوره صفوي است. در نتيجه آب با كمترين تغيير مسير از كنار جاده مال‌رو به محوطه چهارباغ مي‌رسيده است. باغ تاريخي بهشهر يكي از مهم‌ترين باغ‌هاي تاريخي كشور است كه در آن عمارت، حمام، دو برج آجري و ... وجود دارد. (chn)