قريب 50 سال از تأسيس خط آهن تهران- گرگان مي گذرد اين مسير كه نخست با هدف تكميل مسير خط آهن شمال به جنوب (بندر تركمن به بندرامام) جهت انتقال نيرو و سربازان انگليسي توسط رضاخان احداث شد، بعدها چنان مورد علاقه اهالي استان هاي همجوار با آن قرار گرفت كه به يكي از مهمترين وسايل نقليه مسافري در اين استان ها بدل شد. وسيله اي مطمئن و صدالبته كندرو كه مسافرت با آن لذت هاي خاص خودش را داشت. اما از سال 1339 كه خط آهن بندرتركمن به گرگان متصل شد تقريباً هيچ تغيير اساسي در اين خط صورت نگرفته است، مگر اضافه كردن چند كيلومتر مسير فرعي كه مورد استفاده برخي سازمان ها و افراد خاص واقع شده است. از طرف ديگر روند شركتي شدن خدمات مسافري در بخش راه آهن كشور در خوشبينانه ترين حالت ممكن كوچكترين تأثير مثبتي در روند حركت قطارها نگذاشته است به نحوي كه اكنون پس از 70 سال از ظهور اين پديده در شمال ايران نه سرعت قطارها افزايش پيدا كرده و نه خدمات داخلي آنها با توجه به افزايش شديد قيمت بليط آنها بهبود يافته است و همچنين به رغم كوشش هاي مسئولان دست اندركار در مجموعه راه آهن كشور، هنوز هم مشكلات فراواني دامان شهروندان شمالي و مسافران مسير خط آهن تهران- گرگان را گرفته است كه اميد مي رود با يادآوري آن در اين مقال نگاه مسئولان ارشد شركت قطارهاي مسافري رجا و راه آهن جمهوري اسلامي ايران به حل آنها معطوف شود. عمده مشكلات و راه هاي رفع نواقص و بهبود وضعيت اين مسير را بدين شرح مي توان نام برد: عدم تناسب سهميه بليط با تعداد متقاضيان/ فقدان عزم جدي و دلسوزانه مسئولان در بهسازي و ايمن سازي جاده هاي هراز و فيروزكوه به عنوان مهمترين مسيرهاي ارتباط جاده اي كه بخش هاي مهمي از كشور در استان هاي گلستان، خراسان شمالي و مازندران را به پايتخت متصل مي كند و امنيت نسبي قطار در مقايسه با ديگر وسائط نقليه مانند اتوبوس و هواپيما سبب شده تا حجم بالايي از مسافران گلستاني و مازندراني به اين وسيله تقريباً مطمئن اما كندرو رو بياورند و با آنكه مي دانند سفرشان با اين غول آهني تقريباً 2 برابر اتوبوس طول مي كشد، آن را بر هر وسيله اي ترجيح دهند. از سوي ديگر كاهش عرضه بليط ها يا بهتر بگوييم ضعف مديريت مسئولان سيستم بهره برداري رجا در تعيين نوع، تعداد و ساعت حركت قطارها متناسب با عواملي همچون فصل، مناسبت هاي سال، وضعيت جوي (بسته بودن جاده ها) و... سبب شده تا بسياري از متقاضيان استفاده از قطار محور گرگان به تهران بويژه در ايستگاه هاي استان گلستان با اتمام بليط تا يك هفته بعد مواجه شوند كه اين نقيصه عملاً امكان استفاده از اين وسيله پرطرفدار را از كساني كه ناچار به سفرهاي ناگهاني مي شوند، مي گيرد. در حالي كه چندين قطار در مسير ساري به تهران به جابجايي مسافر مي پردازند براي گلستاني ها تنها همان يك گزينه يعني قطار شب رو گرگان به تهران وجود دارد كه البته بخش زيادي از سهميه آن هم به هموطنان خوب مازندراني اختصاص دارد و اينجا نيز عملاً تنها گلستاني ها متضرر مي شوند. جاي سؤال اينجاست كه چرا افزايش قطارهاي مسير تهران شمال تنها بايد در مسير تهران به ساري صورت گيرد، البته بايد گفت؛ كه پيش از اين شرايط به گونه اي بود كه امكان استفاده گلستاني ها از قطارهاي جديد در اين مسير وجود داشت، اما اكنون با اعلام ساعت هاي جديد حركت قطارها عملاً امكان استفاده گلستاني ها از اين امكان سلب شده است. هرچند بررسي ها نشان از تلاش هايي در جهت بهبود وضعيت موجود دارد كه مطمئناً به علت قرار داشتن مركزيت اداره كل راه آهن شمال در مازندران عمدتاً در محدوده همان استان صورت خواهد پذيرفت. واضح تر آنكه اگر خبري هم از فرايند بهسازي مسير خطوط يا ابداع و ابتكاري در ارائه خدمات داخلي قطارها يا هرگونه بهبود ديگري باشد ابتدا به مدت چند سال در مسير تهران به ساري تجربه مي شوند. سپس شايد آقايان يادي از گرگان و گلستاني ها كنند. صحت اين ادعا را مي توان در طرح تعويض ريل ها بخوبي دريافت. تبعيض در ارائه خدمات و اجراي پروژه ها/ تقريباً به فاصله 5 سال از تعويض ريل هاي مسير تهران به ساري، پروژه تعويض ريل هاي بقيه مسير تا گرگان آغاز شد كه هنوز هم اين پروژه به گرگان نرسيده و اگر كندوكاوي شود، نقش نام پهلوي نخست را مي توان در كنار كهنه ريل هاي فرسوده مسير گرگان تا ساري يافت. ريل هايي با انحناهاي عجيب و غريب كه به علت فرسودگي بيش از حد به شدت موجب لرزش و لغزش در حركت قطار مي شود. قيمت بليط ها با خدمات داخلي ارائه شده در قطارها تناسب ندارد در بخش خدمات داخلي قطارهاي مسير تهران گرگان نيز معضلات بسياري به چشم مي خورد. عدم تناسب قيمت با خدمات، سيستم تهويه غيرمتغير، بخاري هاي غيرقابل تنظيم حتي در كوپه هاي درجه 1 و سيستم خنك كننده ضعيف از راحتي سفر با قطار به شدت مي كاهد. مخصوصاً آنكه توقف هاي مكرر قطار به اصطلاح سريع السير در ايستگاه هاي مهم و غيرمهم، بزرگ و كوچك و حتي روستاهاي دورافتاده موجبات نارضايتي مسافران را بوجود مي آورد كه آورده است. عصر نانو تكنولوژي و قطارهاي با سرعت 70 سال پيش!! در بحث سرعت قطارهاي اين مسير هم سخن فراوان است. هرچند كه شيب تند برخي قسمت هاي كوهستاني مسير كه بعضاً به 28 در 1000 نيز مي رسد عملاً امكان سرعت هاي بالا را از قطارهاي اين مسير مي گيرد، اما انتظار افزايش سرعت در مسيرهاي مسطح مانند گرگان به پل سفيد و گرمسار به تهران كه بخش مهمي را نيز تشكيل مي دهند چندان نابجا نيست. آنچه عجيب است اينكه سرعت قطار در تمامي مسيرها از حد مشخصي مانند 70 كيلومتر بر ساعت تجاوز نمي كند. نتيجه آن مي شود كه سفر با قطار از گرگان به ساري كه با ميني بوس بيش از 90 دقيقه وقت نمي گيرد، تا 5/3 ساعت يا به عبارتي 210 دقيقه به طول انجامد. لزوم انعطاف و تصميم گيري مسئولان رجا با شرايط موجود در جاده هاي هراز و فيروزكوه اين نكته نيز دور از نظر نماند كه تعداد مسافران مسير تهران شمال و بالعكس ارتباط مستقيم با وضع جاده هاي هراز و فيروزكوه دارد كه همواره آبستن حوادث طبيعي يا تصادف است. و در همين راستا مسئولان رجا در مواقعي كه پيش بيني مي شود حوادثي در دو جاده معروف تهران- شمال جان هموطنان را تهديد مي كند اقدام به افزايش تعداد صندلي هاي قطارها ولو به صورت اتوبوسي كنند، تا مهمترين دغدغه مسافران اين مسير شلوغ و پرخطر كه همان امنيت سفر بويژه در زمستان است، را تامين كنند. راه آهن تهران گرگان را به مسير گردشگري تبديل كنيد آنچه به نظر مي رسد تاكنون از ديد برنامه ريزان كشور پنهان مانده است پتانسيل بالاي گردشگري اين مسير است خط آهن 500 كيلومتري تهران گرگان تقريباً از مجاورت تمامي انواع آب و هوايي ايران مي گذرد. بيابان هاي گرمسار، كوهستان هاي سر به فلك كشيده البرز (از فيروزكوه تا ورسك)،جنگل هاي كوهپايه اي مازندران از (سوادكوه تا قائم شهر)، دشت سرسبز مازندران، خليج نيلگون گرگان (از بندر گز تا بندرتركمن) و در انتها شهر كوهپايه اي و دل انگيز گرگان همه و همه تنها بخشي از جلوه هايي است كه در اين مسير پيش روي هر مسافري در مسير راه آهن تهران گرگان نهاده مي شود. البته ناگفته نماند كه سرعت كم قطارهاي اين مسير اينجا چندان هم بد نيست و به سياحت مناظر توسط مسافران كمك شاياني مي كند!! استقرار واحدهاي صنعتي راه آهن كشور در بندرتركمن به اين شهر رونق خواهد داد شهر تاريخي بندرتركمن مهمترين مركز استقرار تجهيزات فني راه آهن شمال به عنوان يكي از مهمترين مراكز عملياتي راه آهن محور گلستان و حتي كشور مطرح بوده است كه قدمت 50 ساله آن نشان از شرايط مناسب براي احداث واحدهاي توليد و تعمير قطعات مهم راه آهن كشور دارد. به نظر مي رسد تلاش مسئولان براي استقرار بخشي از كارخانجات توليدي راه آهن كشور در منطقه محروم بندرتركمن، آن را از ركود فعلي خارج كند و زمينه اشتغال و بالا رفتن رفاه عمومي را در ميان جوانان اين شهر و مناطق اطراف فراهم آورد. هدفي كه با اندك دلسوزي و احساس وظيفه كردن مسئولان خود منطقه و توجه ويژه مسئولان سازمان مديريت و برنامه ريزي كشور، وزارت راه و ترابري و شوراي اقتصاد در پايتخت به آساني تحقق مي پذيرد چرا كه ملزومات آن از سالها پيش فراهم شده است. اهالي 5 استان چشم انتظار اتصال خط آهن گرگان به مشهد دارند. همانگونه كه پيش از اين آمد تقريباً از ابتداي احداث خط آهن تهران تا گرگان اين مسير به شكل فعلي باقيمانده و امتداد نيافته است در حاليكه بسياري از هموطنان در شهرهاي مهمي چون علي آباد كتول، گنبدكاووس، مينودشت، گاليكش، شيروان، بجنورد، قوچان و مشهد سالها در انتظار اتصال راه آهن شمال به مشهد مقدس هستند. مضاف اينكه اتصال راه آهن گرگان به شاهرود نيز علي رغم سنگين بودن پروژه آن به علت امكان جابه جايي حجم بالاي مسافر و قرار داشتن معادن و برخي صنايع مهم در محدوده حائل ميان دو استان گلستان و سمنان همواره مورد توجه مسئولان بوده و پيش از اين بارها و بارها مطرح شده است. شواهد حاكي از آن است كه در چند ماهه اخير فصل نوين پيگيري ها با تلاش نمايندگان استان هاي خراسان رضوي و شمالي و سمنان آغاز شده و ترديدي نيست نفوذ كلام نمايندگان اين سه استان در تحقق اين امر بيشتر از نمايندگان گلستاني است. ما نيز اميدواريم با تحقق اين مهم علاوه بر بهره مندي هموطنان در استان هاي خراسان رضوي و سمنان و خراسان شمالي، اهالي استان محروم گلستان نيز از موهبت اين ارتباط ارزنده برخوردار شوند. گفتني است آنچه مطرح شد تنها بخشي از معضلات و پيشنهادهايي بود كه مي توانست در بهبود وضعيت موجود مفيد واقع شود انتظار آن داريم مسئولاني كه حوزه مسئوليتشان به نحوي با مسائل مطرح شده در اين نوشتار مرتبط است با بررسي هاي لازم و ارائه پاسخ هاي مستدل زمينه افزايش قابليت هاي خدمات رساني به مردم را فراهم آورند تا آن موقع به انتظار مي نشينيم