با کشف جام ها و سفال هاي گورستان 3000 ساله خرند و گنداب در محوطه باستاني لفور در پشت سد البرز؛ يكي ديگر از قشلاق هاي اقوام خرند و گنداب شناسايي و حوزه فرهنگي آنها تا سوادكوه آشكار شد. اين در حالي است كه با آبگيري سد البرز در سال 84 اين محوطه به زير آب می رود.
گورستان هاي تاريخي گنداب و خرند جز منحصر به فردترين گورستان هاي تاريخي كشور هستند. اين دو گورستان با فاصله 3 كيلومتر از يكديگر در 51 كيلومتري سمنان قرار گرفته اند. يافته هاي باستان شناسي از اين گورستان ها نشان می دهد اقوام ساكن در اين محوطه با حوزه جنوبي درياي خزر در ارتباط بودند.در این بررسی ها بخشي از شهر ساري و مناطق اطراف آن به عنوان قشلاق اين اقوام شناسايي شد. كاوش هاي باستان شناسي در محوطه پشت سد البرز به منظور شناسايي محوطه هاي باستاني پشت سد منجر به شناسايي يكي ديگر از قشلاق هاي اقوام خرند در استان مازندران شد.
«عبدالمطلب شريفي» باستان شناس اداره كل ميراث فرهنگي و گردشگري استان سمنان و سرپرست هيات كاوش هاي باستان شناسي در گنداب و خرند، در اين باره گفت: «كاوش هاي باستان شناسي به منظور شناسايي محوطه هاي پشت سد البرز منجر به شناسايي و كشف يك گورستان عصر آهن سه ( 800 تا 550 پیش از میلاد) شد. در برخي گمانه زني ها از اين گورستان تاريخي جام هاي پايه داري پيدا شد كه شباهت زيادي به جام هاي پايه دار گورستان خرند دارد.»
سرپرست هیات کاوش های باستان شناسی در گنداب و خرند گفت: « جام هاي پايه دار و معماري قبور اين گورستان درست مشابه گورهاي باز شده در خرند است. بر اساس این شواهد مشخص شده اقوام خرند مدتي را در منطقه سوادكوه زيسته اند.»
به گفته شريفي، كشف جام هاي پايه دار در گورستان لفور نشان مي دهد اقوام خرند كه مردماني كوچ نشين بوده اند براي قشلاق از منطقه سوادكوه و محوطه لفور استفاده مي كردند و با سرد شدن هوا به دشت سمنان و ارتفاعات خرند باز مي گشتند.
پيش از اين نيز در بخش هايي از ساري جام هاي پايه داري از حفاران غيرمجاز گرفته شده بود كه شباهت اين جام ها با اشيا به دست آمده در خرند حكايت از ارتباط فرهنگي اين اقوام با حوزه جنوبي درياي خزر دارد.
«عبدالمطلب شريفي» با اشاره به اين ارتباط فرهنگي افزود: «در دوران عصر آهن دو و سه (حدود 3000 تا 2500 سال پيش) اقوامي مي زيستند كه داراي مشخصات فرهنگي خاص و مشتركي بودند. از آنجايي كه اين اقوام كوچ رو و عشاير بودند اقدام به قشلاق و ييلاق مي كردند كه مناطقي چون ساري، بهشهر و سوادكوه را به عنوان قشلاق و دشت سمنان و گرگان را به عنوان ييلاق بر مي گزيدند. مشتركات نوع تدفين هاي كشف شده به همراه شباهت در معماري قبور به ما نشان مي دهد كه گورستان كشف شده در اين مناطق متعلق به يك قوم است.»
با آغاز آبگيري سد البرز گورستان شناسايي شده از عصر آهن در محوطه باستاني لفور به همراه چندين محوطه تاريخي ديگر متعلق به ساساني ها و دوران اسلامي به زير آب مي رود. در حال حاضر ادامه فعاليت هاي شناسايي در اين منطقه به علت عدم پرداخت هزينه هاي كاوش از سوي آب منطقه اي استان مازندران متوقف مانده است. سد البرز، سدي خاكي است كه از سال آينده آبگيري آن آغاز مي شود. (chn)