مشكلاتي كه به وسيله استفاده بي رويه از سموم شيميايي براي انسان و محيط زيست به وجود مي آيد، ضرورت استفاده از روشهاي غيرشيميايي را افزايش مي دهد.
استفاده غيراصولي از سموم كشاورزي و اثر مخرب آن بر روي انسان و محيط زيست از جمله مسائل مهم امروز دنيا است كه در اين ميان مبارزه بيولوژيك نقش بسيار مهمي را در اين زمينه ايفا مي كند.
مهندس ولي پور مدير حفظ نباتات استان مازندران ، در باره مبارزه بيولوژيك در استان مازندران که بر روي آفات محصول استراتژيك استان از جمله برنج و ديگر محصولات زراعي انجام مي شود ، توضیحاتی داده است كه مي خوانيم.
گستردگي اين آفت چگونه است و مبارزه با آن از چه زماني آغاز شد؟
اين آفت تازه وارد به كشور هر ساله سطوح وسيع تري از اراضي شاليزاري آلوده كرد تا اين كه در حال حاضر بيشتر كشتزارهاي برنج در شمال كشور و بخصوص در استان مازندران با مشكل تراكم كم و بيش اين آفت در شهرهاي مختلف مواجه است.
مقاومت ارقام مختلف برنج به اين آفت چگونه است؟
بعضي از ارقام مانند رقم خزر (از ارقام پرمحصول) تا اندازه اي متحمل تر به آفت است و ارقام محلي قديمي كه دانه گرد بودند مانند عطري و عنبربو (كه ديگر در منطقه كشت نمي شوند) به كرم ساقه خوار حساس بودند و به شدت به آنها خسارت وارد مي شد.
در مورد مبارزه شيميايي توضيح بيشتري دهيد؟
هر ساله با گسترش آفت در منطقه به موازات آن مبارزه شيميايي توسعه پيدا مي كرد تا در دهه 60 سطح عمليات آنقدر افزايش پيدا كرد كه سطح مبارزه شيميايي به 334 هزار هكتار در چند نوبت رسيد كه انواع حشره كش گرانول در آن اراضي مصرف شد كه حدود 8800 تن گرانول در يك سال مصرف شد.
بحث مبارزه بيولوژيك از چه زماني مطرح شد؟
زماني كه مسئله بحث زيست محيطي مطرح شد و توجه مسئولان و كارشناسان را به خود جلب كرد كه حجم بيش از حد مصرف سموم با توجه به اكولوژي خاص استان مازندران
مي توانست منطقه را تهديد كند به همين دليل مسئولان به نتيجه رسيدند كه از ساير روشها به نحو مطلوب استفاده شود. يكي از اين روشها كه مي توانست آفت را كنترل كند مبارزه بيولوژيك بود كه توسط محققين موسسه آفات و بيماري هاي گياهي كارهاي تحقيقاتي آن انجام شد و زنبور تريكوگراما كه يك زنبور پارازيتويد است معرفي شد كه از اين رو مي توان به عنوان يك عامل بيولوژيك براي كنترل آفت ساقه خوار برنج استفاده كرد و اگر به دستورالعملها و توصيه ها توجه شود جايگزين مناسبي براي سم در كنترل كرم ساقه خوار برنج است.
در خصوص ديگر طرحهاي بيولوژيك در دست اجرا در استان مازندران توضيحي دهيد؟
ما نه تنها در برنح كاري مبارزه بيولوژيك انجام مي دهيم بلكه در بعضي از محصولات درختي و زراعي كار مبارزه بيولوژيك انجام مي شود مثلا در مركبات در حدود سه هزار هكتار كار مبارزه بيولوژيكي اجرا مي شود و روي دو نوع آفت مهم شپشك آرد آلود كه از كفشدوزك كريپتالاموس و شپشك استراليايي از كفشدوزك و دارليا استفاده مي كنيم كه استفاده از اين روشها بسيار موثر است و چند سالي روي آنها كار شده است. همچنين در خصوص مبارزه بيولوژيك ذرت سال گذشته پروژه اي 1700 هكتاري اجرا شد و براي امسال نيز اجراي پروژه اي در سطح 2 هزار هكتار را در دستور كار داريم. در محصول پنبه نيز اجراي برنامه مبارزه بيولوژيك در سطح 500 هكتاري را داريم كه اين مبارزه بر عليه كرم غوزه پنبه انجام خواهد شد و براي پارازيت كردن تخم نه تنها از زنبور تريكوگراما استفاده مي كنيم بلكه از عامل ديگر بيولوژيك به نام زنبور براكون نيز استفاده مي شود كه اين زنبور لارو كرم غوزه را مي تواند پارازيت كند. ما امسال روي گوجه فرنگي كه يكي از محصولاتي است كه خاصيت تازه خوري دارد پروژه هايي را شروع كرديم تا بتوانيم كرم غوزه يا (هليوتيس) كه به ميوه گوجه فرنگي خسارت مي زند و مي تواند از نظر اقتصادي و بازارپسندي آن موثر باشد را كنترل كنيم. همچنين تصميم گرفتيم براي اينكه كشاورزان از سم استفاده نكنند (به علت تازه خوري محصول) از زنبور تريكوگراما و نبوربراكون استفاده كنيم تا در اين محصول مهم سم كمتري مصرف شود.
كار تحقيقاتي در زمينه مبارزه بيولوژيك آفت ساقه خوار از چه زماني آغاز شد؟
كار تحقيقاتي از سال 1362 آغاز و تا سال 1366 ادامه پيدا كرد همچنين از سال 1367 كار تحقيقاتي و اجراي آن در استان مازندران شروع شد كه محققان و كارشناسان اجرايي توانستند با همكاري هم نقاط قوت و ضعف اين پروژه را پيدا كنند.
اين پروژه در استان مازندران از چه سالي آغاز و در كدام شهرها انجام شد؟
از سال 1373 در سطح چهار شهرستان آمل- بابل –قائمشهر – بابلسر اين پروژه اجرا شد.
اجراي طرح بيولوژيك در مازندران چگونه است؟
هر ساله سطح وسيعي از اراضي شاليزاري استان زيرپوشش طرح بيولوژيك قرار دارد كه كار بسيار موثري در كاهش مصرف انواع حشره كش ها است. امسال حدود 42 هزار و 590 هكتار از اراضي استان مازندران تحت پوشش طرح بيولوژيك قرار مي گيرد كه با استفاده از اين روش مي توان كرم ساقه خوار را كنترل كرد. اين پروژه ها در تمام 15 شهرستان استان به اجرا درخواهد آمد همچنين هماهنگي كه بين تحقيقات، اجرا و دستگاه هاي ذيربط وجود دارد فعاليتهاي بسياري در اين زمينه با همكاري كشاورزان انجام شده است.
بخش ترويج و آموزش در اين زمينه چه مقدار مي تواند موثر باشد؟
بخش ترويج در اجراي پروژه هاي بيولوژيك بسيار مهم است. در اجراي اين طرح بخش ترويج مي تواند با هماهنگي كشاورزان را توجيه كند، زيرا مصرف سموم محيط زيست و سلامت جامعه را به خطر مي اندازد و نيز باقي ماندن آن بر روي محصولات بسيار خطرناك است لذا اين امر را براي توليدكننده و مردم بايد شفاف كنيم و مسئله استفاده از ساير عوامل بيولوژيكي براي كشاورزان توصيه شود تا با جديت بيشتري به اين امر بپردازند. كاري كه دنيا به آن دست پيدا كردند در ايران محققين و بخش اجرا به آن رسيدند كه راه موثري است و اگر بيشتر ترويج شود مي توانيم اين پروژه را توسعه دهيم. ما در استان حدود 240 هزار هكتار اراضي برنجكاري داريم و اين قابليت وجود دارد كه اين را به 100 درصد برسانيم منتهي بخش آموزش و ترويج مي تواند نقش بسيار مهم و موثري را در اين پروژه ها داشته باشند. (iana)