تنگه واشي(ساواشی) يكي از مناطق زيبا و طبيعي اطراف مازندران است كه معمولا بيشتر خانواده‌هاي تهراني حتي اگر گردشگر حرفه‌اي هم نباشند اين منطقه را مي‌شناسند و هر از گاهي با خانواده‌ي خود به اين منطقه سفر مي‌كنند.

تنگه واشي يا (سي واشي) در اطراف فيروزكوه واقع شده كه براي رفتن به آن از جاده‌اي فرعي در غرب فيروزكوه پيچيده و پس از 50 كيلومتر به معبري باريك مي‌رسيم. معمولا گردشگران در اين معبر با كرايه‌ي چهارپايان مسير جاده را تا رسيده به آشان واشي طي مي‌كنند چرا كه اين تنگه با پوشش صخره‌هايي بزرگ و بلند دره‌هاي صعب‌العبوري را بوجود آورده است.

متاسفانه تنگه واشي نيز مانند بافت تاريخي بسیاری از شهرهای کشور، دروازه‌هاي قديمي و حتي اكثر منابع طبيعي آن از گزند آلودگي‌هاي شهري كه عمدتا توسط گردشگران ورودي به آن به وجود مي‌آيند، در امان نمانده است؛ به طوري كه به زعم بسياري از كارشناسان محيط زيست، اين تنگه دچار گردشگري بيمار شده است كه هرچه سريعتر بايد براي درمان آن اقدام كرد.

تنگه‌ي واشي علاوه بر دارا بودن پوششي صخره‌اي بلند و زيبا، آبشار و پوشش گياهي داراي رودخانه‌اي است كه متاسفانه كناره‌ي آن به پاركينگي براي ماشين‌هاي مسافران، اتوبوس‌ها و ميني‌بوس‌ها تبديل شده است. اين امر زيست گاه آبي اين منطقه را با خطراتي جدي مواجه كرده است.

در اين تنگه بسياري از جانوران و حيواناتي زندگي مي‌كنند كه حيات و زندگي شان با ورود گردشگران كه اتفاقا اغلب شكارچيان ماهري هم هستند، رو به نابودي گذاشته است، بطوري كه اگر روزي به اين منطقه سفر كنيد، حتما با لاشه‌ي يكي از اين حيوانات مواجه خواهيد شد.

تنگه واشي علاوه بر برخورداري از منابع زيباي طبيعت داراي چند اثر تاريخي نيز هست. شايد برايتان جالب باشد كه بدانيد در همين تنگه باريك و صعب‌العبور1 كتيبه از 3 كتيبه‌ي معروف از دوران قاجار به يادگار مانده‌اند.

يكي از اين كتيبه‌ها در جليل جند تنگه واشي قرار گرفته و 2 كتيبه‌ي ديگر در چشمه علي شهرري و تونل وانه در جاده‌ي هراز واقع شده‌اند كه اتفاقا هر سه كتيبه به دستور فتحعلي شاه قاجار حكاكي شده‌اند.

فتحعلي شاه كه زمان قبل از پادشاهي خويش را در شيراز گذرانده بود، با ديدن نقش برجسته‌هاي دوره‌ي ساساني سه نفر به نام‌هاي حجارباشي، نقاش‌باشي و معمارباشي را مسئول ساخت 3 كتيبه در تهران كرد كه نام هر سه‌ي آنها در گوشه‌هاي اين كتيبه‌ها نمايان است.

كتيبه‌ي جليل جند داراي طول و عرض 6 در 7 متر است و وقايع زمان فتحعلي شاه، دور تا دور كتيبه روايت شده است كه بزرگترين نقش برجسته‌ي اين كتيبه‌ها با مضمون شكارگاه و با تصوير اسب، نيزه و شكارهايش است كه در اطراف او مي‌توان عباس ميرزا، علي‌قلي ميرزا و علي‌نقي ميرزا پسران او همچنين نوادگانش را در حال شكار ديد. اشكال پرندگان و حيواناتي چون بزكوهي، آهو و گوزن نيز در اين نقش برجسته به عنوان شكار ديده مي‌شوند كه اتفاقا از اين نوع حيوانات امروز نيز در تنگه‌ي واشي كم و بيش مي‌توان يافت.

ساخت كتيبه‌ي جليل جند 3 سال به طول انجاميد و داراي قدمتي 185 ساله است. اين كتيبه بگونه‌اي در دل كوه حك شده است كه از بارش باران و تابش آفتاب در امان است.

در تنگه واشي نوعي از گياهان كميباب بنام باريجه روييده مي‌شود كه گياهي محلي است و به شدت از سوي سازمان حفاظت محيط زيست حفاظت و نگهداري مي‌شود. بطوري كه چيدن آن جرم محسوب مي‌شود و پيگرد قانوني دارد.

تا قبل از حضور گردشگران در تنگه واشي، مردم اين منطقه به دام پروري و سيفي‌كار مشغول بودند و عمده‌ترين معاش خود را از همين طريق به خصوص كاشت سيب‌زميني تامين مي‌كردند.

با تبليغات فراوان آژانس‌هاي مسافرتي و هجوم گردشگران به اين منطقه مردم نيز انگيزه‌ي دامپروري و كشاورزي خود را از دست داده‌اند و به فروش مواد غذايي، نوشيدني و حتي اجاره‌ي باغ هايشان به عنوان پاركينگ به گردشگران روي آورده‌اند.

طبيعت زيباي تنگه واشي و معيشت مردم اين منطقه به دليل نبود توجه مسئولان حفاظتي، گردشگري و حتي نيروي انتظامي در حالت اهتزار به سر مي‌برد.

انواع آلودگي‌هاي به وجود آمده از تجمع مگس، پشه در اطراف لاشه‌ي حيوانات شكار شده، بطري‌ها و ظروف پلاستيكي و باقي مانده‌ي انواع خوردني‌هاي مسافران در اين منطقه و از همه مهمتر عدم چاره‌انديشي براي عبور مسافرين از معبر باريك تنگه واشي و مجروح شدن بسياري از مسافران در هنگام گذر از اين منطقه، تصاوير ناخوشايندي را براي طبيعت زيباي تنگه واشي به همراه آورده است.

اگر مي‌خواهيم منطقه ييلاقي تنگه ساواشی‌نابود نشود، بهتر است در حفط محيط زيست آن، خودگردشگران پيش‌قدم شوند(hamshahri+isna)