تصميمات جديدي كه براي جزيره آشوراده گرفته شده و انعكاس آن در جرايد، مرا بر آن داشت تا سفري مجدد به اين مكان داشته باشم. از آخرين باري كه جزيره آشوراده را ديده بودم 10سالي مي گذشت و در اين مدت جز اينكه بخش هايي از زمين هاي آن كمي از آب بيرون آمده اند، تغييرات محيط زيستي خاصي مشاهده نمي شد.
تاسيسات شيلات كماكان در آن مستقر بوده و به كارهاي معمول خود مشغول است. اسكله، سردخانه و كارگاه هاي تكثير ماهي، عمل آوري خاويار، از جمله فعاليت هايي ست كه شركت شيلات از سال ها پيش به آن مي پردازد و به نظر مي رسد كه اين كارها چندان در تعارض با محيط زيست جزيره نيست، چرا كه از 40سال پيش تاكنون تغييرات زيست محيطي فاحشي در آن مشاهده نشده است.

در گردشي طولاني و همه جانبه در جزيره، خانه هاي متروكه اي كه از هجوم آب تخريب شده، ولي اكنون از آن بيرون آمده اند و همچنين خانه هايي كه از آب آسيبي نديده، ولي رها شده و خالي از سكنه اند و در گذشته محل مسكوني كارگران و صيادان شيلات بوده اند، زياد ديده مي شود.

جزيره هنوز زيبا و بكر به نظر مي رسد و شايد پرواز بي شمار پرستوها و مرغان دريايي در فضاي آن را بتوان دليلي بر اين ادعا دانست. ساحل جزيره در بخش جنوبي آن انباشته از صدف هايي ست كه در حال حاضر در كمتر منطقه اي از ساحل درياي خزر ديده مي شود، چرا كه به علت آلودگي آب دريا از فاضلاب هاي شهري و كشاورزي، شرايط زيستي اين حيوانات در مناطق ديگر ساحلي به كلي از بين رفته است.

 

بديهي ست كه مجاورت اين منطقه با شبه جزيره ميانكاله مي تواند يكي از دلايل سلامت محيط زيست جزيره باشد، چرا كه اين ناحيه زيبا بخشي از شبه جزيره ميانكاله است كه از ملحقات كنوانسيون رامسر به حساب مي آيد و طبق قوانين بين المللي هرگونه دخل و تصرف انساني در فضاي طبيعي آن ممنوع است و فقط گاهي بالاآمدن آب، ارتباط آشوراده را با شبه جزيره ميانكاله قطع مي كند و هنگامي كه سطح آب دريا پايين تر است، دسترسي به آن از طريق خشكي و با تراكتور امكانپذير است.

در چند سال اخير سازماني به نام سازمان مناطق گردشگري ايران 380 هكتار از اراضي اين جزيره را به قصد احداث هتل، تاسيسات تفريحي و توريستي به مبلغ 19ميليون تومان از بنياد علوي خريداري كرده است، حال آنكه بنا به اظهارات ساكنان قديمي، زمين هاي اين جزيره فاقد سند مالكيت خصوصي بوده و در گذشته، شيلات بخشي از زمين هاي اين منطقه را به صورت غيررسمي و با توافق ضمني براي احداث سكونت گاه در اختيار صيادان و كاركنان خود گذاشته و قسمت عمده زمين هاي اين جزيره درحوزه سرپرستي محيط زيست استان مازندران قرار گرفته و باتوجه به اين مسئله و اين كه هرگز مالكيت خصوصي در اين جزيره وجود نداشته است، معلوم نيست كه اين سندسازي به بهانه مستثنيات و اراضي مزروعي به چه صورتي انجام شده و چگونه 380 هكتار از زمين هاي اين جزيره متري 5 تومان يعني به قيمت كاغذ باطله خريداري شده است، در صورتي كه ساكنان قديمي محل و به ظاهر صاحب همان خانه هاي متروكه و رها شده حاضر نيستند خانه هاي خود را به اين سازمان واگذار كنند.

حال آن كه سازمان مناطق گردشگري ايران مدعي ست اين زمين ها را خريداري كرده وكاري به مناطق دست نخورده و طبيعي جزيره ندارد و جالب تر آنكه براي احداث تاسيسات مذكور 670 ميلياردتومان بودجه برآورد و منظور شده است و تنها به منظور طراحي و تهيه نقشه اوليه اين دهكده گردشگري، قراردادي به مبلغ 500 ميليون تومان با يك شركت مشاور اتريشي منعقد شده است. پيش بيني تاسيس 4هتل، محل تفريح و بازي بچه ها، موزه، سالن اجتماعات به منظور ارائه موسيقي و رقص ها و آداب محلي، اسكي روي آب، تردد كشتي هاي تفريحي، احداث خط ريلي روي آب، تصوير تاسف باري از جزيره زيبا،آرام و تا حدي دست نخورده آشوراده به دست مي دهد كه تنها به قيمت كسب درآمدهاي كلان اينگونه سازمان ها بايد شاهد آن باشيم.

 

ادعاي مجريان طرح اين است كه اين اقدامات به گونه اي اجرا خواهد شد كه نه تنها در تعارض با محيط زيست جزيره نباشد، بلكه از جهاتي در حفظ آن نيز موثر باشد. ولي معلوم نيست كه با تردد كشتي هاي گردشگري و آن هم جمعيتي كه به منطقه سرازير مي شوند، چگونه اين امر امكان پذير است(!) و باتوجه به نزديكي آن با منطقه حساس ميانكاله كه به لحاظ ويژگي هاي نادر و كمياب زيستي در جهان بايد به همان صورت طبيعي حفظ شود، چطور مي شود با به راه انداختن چنين بازار مكاره اي، در چند قدمي اين شبه جزيره بازهم آرامش و سكون و تعادل زيستي اين منطقه را حفظ كرد؟!

 

تازه اگر خوش بينانه و با ساده انديشي فكر كنيم كه تئوري طراحان مشاور اتريشي بدون كم و كاست در عمل تحقق پذيرد- كه صد البته تجارب گذشته هميشه ثابت كرده است كه اين تصور، خيال باطلي بيش نيست- به نظر مي رسد كه در اين ماجرا، سازمان محيط زيست به جز مخالفت هاي ضمني، اقدام قاطع و كارسازي به عمل نياورده است، چرا كه استقرار چند كانكس و تراكتور از طرف سازمان مناطق گردشگري در جزيره و هم چنين پهلوگرفتن يك يدك كش بزرگ در بندرگز، به منظور حمل تجهيزات مورد نظر، نشان از آن دارد كه گويا كار تمام شده است! و ما بايد براي مجريان اين طرح در فكر تهيه كارت آفرين باشيم!

حال چه كسي بايد به فكر نجات اين جزيره يتيم و بي سرپرست باشد و آن را از تاراج و چپاول نجات بدهد و اين محيط زيبا و نادر طبيعي را تبديل به نان داني بي ارزشي نكند كه براي محيط زيست جز تخريب اكوسيستم چيز ديگري ندارد، خدا مي داند وبس!(hamshahri)