مازندنومه؛ سرویس فرهنگی و هنری، کلثوم فلاحی: نشست نقد و بررسی سریال پایتخت با حضور محمدصالح ذاکری -زبان شناس و تهیه کننده صداوسیما- و دیگر استادان و فعالان فرهنگی در کافه کتاب مهرگان ساری برگزار شد.

رضا زرین‌کمر -نویسنده و استاد ادبیات فارسی- در این نشست اظهار کرد: با همه حواشی که سریال پایتخت داشت سری پنجم آن هم ساخته شد و طبق شواهد عینی، مجموعه پرطرفداری بوده است.

وی با بیان اینکه برخی افراد با وجود اینکه بیننده تلویزیون نیستند اما مجموعه پایتخت را تماشا کردند، گفت: تحلیل‌ها به پایان نمی‌رسد و پایتخت هم مثل همه مجموعه‌ها تشویق و انتقادهایی داشته است.

محمد صالح ذاکری به عنوان منتقد سریال پایتخت اظهار کرد: پایتخت ویژگی‌هایی داشت که آن را از همه سریال‌های تاریخ صداوسیما متمایز می‌کند و پربیننده‌ترین سریال تلویزیونی بود.

وی افزود: علاوه بر نظرسنجی‌های صدا و سیما، مشاهدات میدانی ما هم پربیننده بودن سریال پایتخت را ثابت می‌کند، در سال‌های اخیر سریال و فیلم کم داشتیم که خیابان‌ها را خلوت کند و پایتخت کار بسیار اثرگذاری بوده است.

این پژوهشگر با بیان اینکه پایتخت به دلیل محبوب بودن، به سریال دنباله‌دار تبدیل شده و کمتر سریالی در تاریخ صداوسیما داریم که تا ۲ فصل ساخته شود، گفت: این روزها صحبت از ساخت سریال پایتخت ۶ و یا فیلم سینمایی آن مطرح شده است.

 ذاکری با اشاره به اینکه پایتخت بحث‌برانگیزترین سریال تلویزیون ایران است، تصریح کرد: اعتراضاتی که شده نشان می‌دهد مسئله‌ای وجود داشته و باید احساس این مردم را به رسمیت شناخت و دلایل آن را کشف کرد.

وی با بیان اینکه در نظرسنجی‌های صداوسیما که سال ۹۳ انجام شد 51 درصد، سریال پایتخت را توهین و تمسخر زبان مازندرانی می‌دانستند، ادامه داد: در این نشست می‌خواهیم به 2 سوال پاسخ دهیم که آیا این فقط حس است و یا توهین شده و دیگر اینکه چه عواملی باعث این موج نارضایتی را فراهم آورده است.

این نویسنده با اشاره به اینکه صداوسیما سال ۹۰ بعد از سری اول سریال پایتخت، پژوهشی انجام داد که نتایج آن به پژوهش من نزدیک است و آن پژوهش را از دسترس خارج کردند، خاطرنشان کرد: اگر به آن نتایج آن پژوهش عمل می‌کردند امروز مردم مازندران راضی بودند.

ذاکری با بیان اینکه گفته شده انتقادها به پایتخت، سلیقه‌ای، احساسی و یا سیاسی است، اظهار کرد: این سوال هم مطرح است که در این سریال تهرانی‌ها را به داعشی‌ها تبدیل کردند و تهرانی‌ها اعتراض نکردند یا در هر سریال های دیگری که تهرانی‌ها بد جلوه داده شوند اما اعتراضی نمی‌کنند.

وی با اشاره به اینکه بعضی می‌گویند چرا به صداوسیمای مازنددان اعتراض نمی‌کنید که زبان مازندرانی را به همین شکل پخش شده در سریال پایتخت، استفاده می‌کند، افزود: از زبان دوستانم شنیدم که می‌گویند ما مازندرانی‌ها همین هستیم، به همین شکل حرف می‌زنیم و باز این سوال مطرح می‌شود. آیا اگر اینطور است باید همینطور نمایش داده شود؟

ذاکری با بیان اینکه بر اساس‌ نظریه بازنمایی استوارت هال به سوالات مطرح شده پاسخ می‌دهم، گفت: بر اساس این نظریه معنا در جهان خارج وجود ندارد معنا را ما می‌سازیم، رسانه‌ها جنبه‌های خاصی از یک واقعیت را نمایش می‌دهند و از بقیه آن چشم‌پوشی می‌کنند.

وی با بیان اینکه بر اساس این نظریه، هر جا اقلیت باشد بازنمایی با مشکل مواجه می‌شود، تصریح کرد: در جمع اکثریت مشکل ایجاد نمی‌کند و برای همین است که اگر تهرانی‌ها در یک فیلم یا سریال، بد جلوه داده شوند توهین تلقی نمی‌کنند اما وقتی درباره یک اقلیت این چنین رفتار شود، توهین است.

این زبان شناس با اشاره به اینکه در سریال پایتخت شاهد مرزبندی بین شهرستان و پایتخت هستیم، ادامه داد: انتخاب نام پایتخت برای این سریال، نشانه است و معنی را می‌رساند.

ذاکری با بیان اینکه استفاده از زبان مازندرانی در این سریال محدود است و بیشتر از ته لهجه مازندرانی استفاده می‌کنند، خاطرنشان کرد: این گونه که به آن فارسی مازنددانی می‌گوییم مربوط به افراد سطح پایین و کم سواد است که بیشتر به کار برده می‌شود.

وی اظهار کرد: اعتراض به لهجه همیشه به دلیل استفاده نامناسب نیست بلکه به دلیل نارضایتی از بقیه مسائل است.

تهیه کننده صداوسیمای مازندران با بیان اینکه فرهنگ و زبان ما در حال از بین رفتن است، افزود: شیوه سریال پایتخت هم نه تنها کمکی به زنده ماندن زبان مازندرانی نمی‌کند بلکه باعث نابودی کامل آن می‌شود.

وی با اشاره به اینکه سریال ویژگی‌های مثبتی مانند احترام به پدر خانواده، خانواده دوستی، همزیستی مسالمت آمیز عروس و خواهرشوهر، حفظ محیط زیست، ساده زیستی و دیگر موارد این چنینی دارد، گفت: چنانچه موارد توهین از این سریال حذف می‌شد من هم از طرفداران ادامه این سریال بودم.

* در ابتدا انتخاب نام پایتخت، بار طعنه‌آمیز داشت

علی مراد خرمی -پژوهشگر ادبی- در این نشست اظهار کرد: تصور می‌کنم در ابتدا انتخاب نام پایتخت، بار طعنه‌آمیز داشته‌ چرا که در سری نخست سریال شاهد بودیم وقتی این خانواده مازندرانی به تهران رفتند، از آنها دزدی شد و حتی خانه‌ای که خریده بودند را به آنها ندادند و این رفتار توسط پایتخت‌نشینان انجام شد.

این پژوهشگر افزود: چون نام پایتخت به برند این سریال تبدیل شد نمی‌توانستند این اسم را عوض کنند.

خرمی به انتخاب موسیقی علی‌آباد کتول در این سریال اشاره کرد و گفت: موسیقی انتخاب شده "یار نارنجی جونم"، در اصل "یار نارنجی خانم" بوده که به دلیل محدودیت‌های صداوسیما تغییر داده‌اند، این موسیقی مقام استرآبادی است و شاید بر این اساس اسم علی‌آباد انتخاب شده است ضمن اینکه در بخش‌هایی شاهد مخلوط شدن موسیقی علی‌آبادی و مازندرانی هستیم.

* پایتخت برد ملی برای مازندرانی‌هاست

کریم سلمانپور -گزارشگر رادیو مازندران- هم سریال پایتخت را برد ملی برای مازندرانی‌ها دانست و اظهار کرد: این سریال مازندران را در گستره بیشتری به مردم ایران معرفی می‌کند.

وی با بیان اینکه سریال پایتخت نوعی الگوسازی برای بقیه فرهنگ‌ها است تا سازندگان صداو سیما بتوانند در آن حوزه‌ها هم ورود کنند، گفت: اینکه 5 سری از پایتخت ساخته شده و مخاطبان زیادی دارد بر کسی پوشیده نیست و ضمن رفع نواقصی که ممکن است داشته باشد اصل کار را باید تقویت کرد.

*مشکل پایتخت به نبود کارفرمایی مازندرانی ها برمی گردد

علی صادقی -مدیرمسئول مازندنومه- هم بیان داشت: فحوای بحث آقای ذاکری بر مبنای یک نظریه است که ممکن است در نظریه ای دیگر، ستاده ها و برون داد درباره پایتخت، چیز دیگری باشد.

وی افزود: آقای ذاکری چون پیش زمینه ذهنی منفی از این سریال دارند، در پژوهش خود روی موارد منفی و ضعف عمیق شده اند و از نکات مثبت کار به سرعت عبور کردند.

سردبیر مازندنومه ادامه داد: منکر ضعف های پایتخت و پایتخت سازان نیستم، اما نباید خدمات فرهنگی و اجتماعی این سریال، پای نظریه ها یا بخشی از الیت و فضای روشنفکری استان قربانی شود.

صادقی تصریح کرد: آقای ذاکری زبان شناس هستند، ولی ممکن است از منظر طنزنویس یا شاید جامعه شناس و یا ارتباط دان، پایتخت مثبت ارزیابی شود، هرچند فصل پنجم این سریال را من به خاطر شعاری و ایدئولوژیک شدن پسند نکردم.

وی با بیان این که من هم با آقای مقدم و هم با آقای تنابنده گفتگو کردم که در مازندنومه منتشر شد، افزود:مشکل پایتخت به نبود کارفرمایی مازندرانی ها برمی گردد. باید به جای اطلس مال و اوج و... این سریال از سوی استانداری یا هر بخش دیگر درون استانی کارفرمایی و حمایت شود تا دغدغه ها پایان یابد، وگرنه پایتخت نشین خیلی دلش برای زبان و فرهنگ ما نمی سوزد. نماینده های محترم استان هم به جای نامه نگاری و شلوغ بازی در فضای مجازی، به دنبال جذب اسپانسر بومی برای پایتخت 6 باشند تا نکات مورد بحث جلسه امروز در فصل بعدی پایتخت رعایت شود.