مازندنومه؛ سرویس اجتماعی، صمد علیپور: برگزاری انتخابات شورای صنفی استادان دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، خبری بسیار مسرت بخش و امید آفرین برای من بوده است.

با اینکه چند صباحی است که از این مکان و مامن مقدس دانشگاه به لطف و ملامت برخی بسته ذهنان و مومنان کم حلم و مدارا و مروت که البته همیشه باور و نگرش دینی شان، برایم مکرم و محترم بوده دور شده ام و نیز از مصاحبت و مجالست با دوستان نیک اندیش و هم نفس دانشگاهی ام محروم، نمی توانستم با خیال راحت از کنار این اتفاق مهم و تحول خیز و امید بخش بگذرم و چند لحظه ای مهمان قلم نازنین نگردم.

 مگر می شود که عمری دل به کار فرهنگی سپرده باشی و دلمشغولی ات همیشه این باشد که مشوق و محرک تاسیس و رویش نهاد هادی خود جوش مدنی باشی و آن وقت به سهولت و غفلت، خبر تشکیل شورای صنفی استادان دانشگاه که همه ی آنان از قبیله ی فهم و دانش و خرد و دانایی اند، برایت مهم و طربناک و شادی آفرین نباشد؟.

می خواهم با مختصر تحلیل معرفتی در حد بضاعت اندک و درک ناقص خود، به ستایش و تماشای مبتهجانه و فخر آمیز این نهال مدنی نوپا بنشینم که با  اقدام شجاعانه و فرهمندانه جمعی از دوستان متفکر دانشگاهی انجام گرفته است .

دست توانای کنشگرانه ی آن هیئت موسس را می بوسم که متهورانه و خردمندانه چنین بذری را در مزرعه فراخ و فرهنگ گستردانشگاه کاشتند تا خورشید حریت و مدنیت، گفتگو و تفاهم ،اخلاق هم فهمی و درک تفاوت ها و تمایز ها و لذت و حلاوت کار گروهی وجمعی بار دیگر در دشت و دمن دانشگاه بدرخشد. تا که چراغ راهی و امید و زایشی باشد برای همه دانشگاهیان و به خصوص دانشجویان مظلوم و محروم از فعالیت های آزادمنشانه و مستقل.

هر چند که خودشان (هیئت موسس شورای صنفی استدان) در حلقه نخست شورای مرکزی قرار نگرفتند، اما همین قدر که قامت سترگ خود را به دست شلاق آرای آزادانه ی دیگر هم نوعان و هم کیشان و همکاران سپرده اند بزرگترین عمل اخلاقی و مدنی و شجاعانه از جانب آنان انجام پذیرفته است.

تشکیل شورای صنفی استادان دانشگاه بی تردید می تواند زمینه ی رویش و فعالیت دیگر نهادهای مدنی فرهنگی و اجتماعی را در میان دانشگاهیان فراهم آورد. موضوعی که از فقر و فقدانش همیشه در رنج و اندوه بودم و از نبود وکمبود نهاد های خودجوش فرهنگی و مدنی حسرت و افسوس می خوردم.

شایسته است اشاره کنم در سال  ۷۹ که مسئولیت اندکی در امور فرهنگی و دانشجویی دانشگاه کشاورزی ساری داشتم در یادشت بلندی برای یکی از همایش های فرهنگی و اجتماعی در استان نوشتم و به موضوع مهم «مشارکت نداشتن استادان در فعالیت های فرهنگی و مدنی» اشاره کردم. هنوز نیز وفادار و دلبسته ی به همان باور پیشینم .

 البته نبود این مشارکت، دلایل مهمی دارد که مهمترین آن مداخله و سلطه و سیطره ی قدرت و سیاست در امور خطیر فرهنگی است که دانشگاه به عنوان مهمترین نهاد مدرن که رسالت تولید علم و نقد و نقادی را بر دوش نحیف خود حمل می کند از این سیطره و سلطه در امان نمانده است. همیشه دولت ها از خشم و خروش مدنی دانشگاه در هراس بوده اند و بیمناک .
پیکر دانشگاه هم اکنون زخمی است حتی در چهلمین سال انقلاب . استقلال حرفه ای اش بسی خدشه و صدمه و لطمه به خود دیده است .

تاسیس شورای صنفی استادان دانشگاه کشاورزی ساری پیام مهمی برای ما دارد. دانشگاه می تواند پیشتاز در ترویج فرهنگ کار تیمی و گروهی و صنفی باشد. مشارکت ها و هم فهمی ها و کنشگری ها ما را در فهم و درک دیگری و زیست صلح آمیز و پذیرش تفاوت ها و تمایز های فکری و سلیقه ای تقویت خواهد کرد.

یاد عبارت نغز و پر مغز یکی از اندیشمندن و متفکران امر خطیر آموزش داگلاس سیسیل نورث، اقتصاددان و برندۀ جایزۀ نوبل اقتصاد در سال ۱۹۹۳ افتادم که گفت: «اگر می‌خواهید بدانید کشوری توسعه می‌یابد یا نه، سراغ صنایع و کارخانه‌های آن کشور نروید. اینها را به‌راحتی می‌توان خرید یا دزدید یا کپی کرد. می‌توان نفت فروخت و همۀ اینها را وارد کرد. برای اینکه بتوانید آیندۀ کشوری را پیش‌بینی کنید، بروید در دبستان‌ها؛ ببینید آنجا چگونه بچه‌ها را آموزش می‌دهند. مهم نیست چه چیزی آموزش می‌دهند؛ ببینید چگونه آموزش می‌دهند. اگر کودکان شان را پرسشگر، خلاق، صبور، نظم‌پذیر، خطر‌پذیر، اهل گفتگو و تعامل و برخوردار از روحیۀ مشارکت جمعی و همکاری گروهی تربیت می‌کنند، مطمئن باشید که آن کشور در چند قدمی توسعۀ پایدار و گسترده است » .

برخلاف مدارس در جامعه ی ما، در دانشگاه ها، مختارانه تر و آزادانه تر می توان پرسشگری و مشارکت و گفتگو وتعامل وتفاهم و تربیت مدنی و کار جمعی و گروهی را به تمرین و تجربه نشست .

شورای صنفی اساتید می تواند مروج فرهنگ گفتگو در دانشگاه و جامعه باشد چنانچه دکتر رنانی استاد متعهد و برجسته دانشگاه اصفهان در مطلب بسیار عمیق خود با عنوان «ناتوانی در گفتگو» نوشت: «یکی از اصلی‌ترین مولفه‌های بلوغ عقلانی و روحی، چه در سطح فردی و چه در سطح اجتماعی، «توانایی گفت‌وگو»‌ است. در واقع معتقدم بدون تقویت این توانایی در یک جامعه، آرزوی توسعه آرزویی محال است. گفت‌وگو یک توانایی محوری برای مبادله اندیشه‌ها است .

 شورای صنفی استادان مکان امنی است برای ابراز وجود و اظهار نظر و از حاشیه به در آمدن  و تن دادن به منطق گفتگو و حذف فرهنگ حذف و طرد. چنانچه یکی از اندیشمندان اجتماعی برجسته ی معاصر دکترمقصود فراستخواه که تالیفات و مطالعات فراوانی در خصوص آموزش عالی در ایران دارد نوشت : «لازم است یک دیدگاه آزاداندیشانه و دموکراتیک از دین و یک جامعه چند صدایی از همه دیدگاه ها و فرصت مشارکت همه گروه های اجتماعی وجود داشته باشد. اگر ما بتوانیم از منطق کثرت گفت و گویی در یک فضای تفاهم و مسالمت آمیز حمایت کنیم که رشد کند مسلما آن طرح ناتمام " انسان یک طرح ناتمام است" در جهت رشد و توسعه حرکت می کند.  همیشه نفرت ها و خشونت ها از سوء تفاهم ها و طردها ناشی می شود؛ وقتی گروه ها طرد می شوند باید منتظر خشونت بود وقتی در جامعه پدیده طرد وجود دارد، افرادی طرد می شوند، گروه های اجتماعی و اقلیت ها طرد می شوند و یک جامعه «غیر»ساز به وجود می آید که مرتب «غیر» می سازد و جامعه ای که سیاست ها و رویه هایش معطوف به حذف و غیریت سازی است و دیگری را حذف می کند طبیعی است، حاشیه ها آواری خواهد شد و بر جامعه فرو خواهد ریخت. همیشه باید منتظر شورش حاشیه ها علیه متن بود پس نیازمند متنی از جامعه هستیم که کمتر حاشیه داشته باشد و اجازه دهد همه گروه ها جزو متن جامعه باشند و انسان ها احساس کنند متنیت دارند و از فرصت های برابر برای ابراز وجود برخوردار هستند».