مازندنومه، سرویس فرهنگی و هنری: پس از درج چند مقاله درباره غار اسپهبد خورشید در سایت مازندنومه و نام برده شدن از یکی از محققان به نام سامان توفیق در آن نوشته ها، توضیحی از سوی وی به دست ما رسید که در زیر منتشر می شود. آقای توفیق نوشته که دکترای باستان شناسی و نویسنده مقاله‌ی «دربند کولا؛ آوردگاه اسپهبدان تبرستان در برابر اعراب» است.

پس از ارائه طرحی از جانب نگارنده برای انجام مطالعات باستان شناسی و معماری غار-دژ اسپهبد خورشید در سوادکوه که هدف بررسی و مستندنگاری و نقشه برداری، احیا و نجات بخشی این ساختار منحصر به فرد بود، در جلسات در پژوهشگاه با ارائه سوابق مطالعاتی در مورد این سازه و طرح توجیهی و دوندگی های بسیار، با طرح پژوهشی «بررسی و مستندسازی باستان شناسی غار-دژ اسپهبد خورشید شهرستان سوادکوه مازندران» مواقفت و مجوزهای لازم از طرف پژوهشگاه و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری صادر شد.

 با معرفی و انتصاب اینجانب به سرپرستی پروژه، معدودی از افراد به اقداماتی نظیر زیراب زنی سرپرست، بی اهمیت جلوه دادن غار-دژ اسپهبدخورشید و مراجعه به سازمان و نامه نگاری ها برای لغو مجوز پرداختند.

این اقدامات یا ناشی از حسادت و رشک ورزی مفرط و تلاش برای سرقت و غصبِ جایگاه اینجانب بوده یا این افراد با اشخاصی که منافع شان با احیا و نجات غار-دژ اسپهبد خورشید و اعتلای ایران، مازندران و سوادکوه؛ در تضاد باشد، همچون؛ شرکت های معدنی و حفاران غیر مجاز ارتباط دارد.

پس از رُخ دادهای مثبتی که برای غار-دژ اسپهبد خورشید و پلمپ و لغو مجوز چند معدن و متعاقب آن شناخته شدن شهرستان سوادکوه، ورود گردشگران و رونق اقتصادی آن و معیشت مردم شهرستان در این نزدیک به 5 سال اخیر رقم خورد، خیل عظیمی در کشور، استان و شهرستان سوادکوه ابراز رضایت و حمایت کردند.

در یکی از مقالات منتشر شده مازندنومه آمده که «متاسفانه جز سازه‌ی کنگلو در مورد هیچ اثر دیگر این شهرستان در راستای سازه های دفاعی کار علمی انجام نشده.» باید گفت: اینجانب؛ از اوایل دهه 80 در حدفاصل سال های  (1383-1389)، در استان های مازندران و همجوار و سوادکوه مشغول پژوهش های باستان شناختی هستم. پایان نامه کارشناسی ارشد اینجانب در مورد "تحلیل ساختاری قلاع نظامی ساسانی در منطقه سوادکوه مازندران" بوده و تمامی پهنه سوادکوه را با وسعت باستانی اش که اکنون در استان های سمنان و تهران ضمیمه شده، درنوردیده ام، که به زودی به چاپ خواهد رسید.

 شبکه راههای مواصلاتی، زنجیره قلاع؛ دژهای حاکم نشین، پادگان ها، برج های آتش و همچنین غارها، تپه های باستانی، برج مقابر، گوردخمه ها و شهرهای گمشده و مدفون باستانی را به چشم دیده و شناسایی، بررسی و مستند نگاری جهت تهیه پرونده ثبتی کرده ام و در آرشیو نگارنده و برخی در آرشیو میراث فرهنگی کشور موجود است. تعدادی از این پژوهش ها در 10 ساله اخیر منتشر شده و یا در دست انتشار قرار دارد.

هم چنین تنها باستان شناسی هستم، که وارد ساختار فوقانی غار-دژ اسپهبد خورشید و بخش های غیر قابل دسترس و ناشناخته اش شدم و کامل ترین گزارش، برداشت پلان و نقشه برداری ها را از مجموعه غار-دژ اسپهبد خورشید در حد فاصل سال های (1383-1388) تهیه کرده ام.
 
در پروژه «بررسی و مستندسازی غار-دژ اسپهبد خورشید سوادکوه»، تمامی اقدامات علمی و زیر نظر سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، با استانداردهای روز دنیا و البته امکانات موجود و فراتر از آن هم انجام گرفت.

هم چنین در نوشته آقای محمد کشاورز آمده که: «شخصی به نام سامان توفیق که دانشجوی دکتری باستان‌شناسی است، با معرفی دکتر سامان سورتیجی مدیر وقت پروژه قلعه های مازندران به میراث معرفی شد. او خود را مسئول سازه کنگلو می دانست و مصاحبه هم می کرد، در حالی که فقط در سال 1389 در پروژه تعیین حریم سازه کنگلو حضور داشت که آن روز نیز اوایل صبح گروه را ترک کرد.»

جهت یادآوری عرض کنم، اگرچه دانشجویی برایم افتخار است و همیشه در حال یادگیری هستم، این را بگویم از رساله دکتری ام؛ با عنوان «غار-دژ اسپهبد خورشید» بود، در سال 1397 با درجه عالی دفاع کرده ام. در ضمن آقای سورتیجی هرگز معرف من نبود و پروژه قلعه های مازندران هم هرگز به اجرا درنیامد. مکانی که برای پایگاه آن در نظر گرفته شده بود، در سوادکوه به یگان حفاظت تعلق گرفت. اینجانب با بودجه شخصی همراه با همراهانم، اقدام به شناسایی، بررسی باستان شناسی به منظور تهیه پرونده ثبتی نزدیک به 70 درصد از قلاع، غارهای دفاعی و استحکامات مازندران کردیم. با آقای سورتیجی همکاری داشتم. خرداد 1389، آقای سورتیجی سرپرست وقت سازه کنگلو بود و از آنجا که بر روی قلاع سوادکوه از جمله کنگلو، کار کرده بودم، برای تعیین عرصه و حریم، در این پروژه همکاری کردم. هرگز در آن زمان خودم را مسئول سازه کنگلو ندانستم و مصاحبه ای هم نکردم! اما در مقابل تخریب میراث فرهنگی ایران، رفتارهای غیر علمی و سپردن کار به نابلدان همیشه احساس مسئولیت داشته ام.

در مورد دربند کولا هم نویسنده یکی از مقالات مازندنومه، نوشته: «کمی سطحی نگری است اگر بخواهیم راه باستانی ای را به نام دربند یا تنگه کولا به سوادکوه یا ساری اختصاص دهیم. نمی توانیم بدون مطالعه شهرستان فیروزکوه در شرق و غرب منطقه و موازات آن گدوک و موازات آن شهمیرزاد و سمنان و دامغان، منطقه بزرگ پریم، جنوب و حتی منطقه شرقی ساری و تبادل مطالعاتی با شهرستان گنبد امروزی به راحتی در مورد یک نقطه به نام غار اسپهبد خورشید و یا دربند کولا نظر قطعی دهیم.»

باید در پاسخ گفت: تنگه مسیر ممتد یا رود متحرك نیست، آگاه باشید که تنگ یا دربند در تمام تاریخ، جاي ثابتی دارد. اینکه از سوادکوه تا گنبد، تنگه کولا باشد ناشی از ناآگاهی مطلق و طبیعتاً نداشتن تخصص در حوزه مذکور هست، که فرد ابتدایی ترین مسائل را هم نمی داند.

اینجانب تمامی این مسیرها را پیمایش کرده و با قاطعیت تمام به شما می گویم، غار-دژ اسپهبد خورشید در تنگه دوآب سوادکوه و دربند کولا هم مطابق با شناسایی نگارندگان در مقاله «دربند کولا؛ آوردگاه اسپهبدان تبرستان در برابر اعراب» و مستندات ارائه شده در سرتنگه سوادکوه = سر تنگه ی کولا و در پایین دست کوه لاپ کمر و دژِ طاق= غار-دژ [اسپهبدان یا اسپهبد خورشید]قرار دارد و هردو در سوادکوه کنونی (کوه قارن باستانی) هستند.

مطالب مرتبط:

«اسپهبد خورشید» نامی بی‌سبب برای غار خطیرکوه

قلب تاریخ بدتر از حذف تاریخ است!

تخیل با پژوهش علمی فرق دارد!