احمد توکلي، نماينده تهران و از حاميان سابق احمدي‌نژاد در ماه‌هاي اخير انتقاد از دولت اصول‌گرا را با صراحت در دستور کار خود قرار داده است.

 او کشتي اقتصادي دولت را بدون قطب‌نما توصيف مي‌کند، نمره مثبت به عملکرد اقتصادي دولت نمي‌دهد، از سفرهاي استاني احمدي‌نژاد انتقاد مي‌کند، در انتقاد از سياست‌هاي خارجي دولت نامه سرگشاده مي‌نويسد و فرافکني در موردعلل تورم و نسبت ناروا دادن به مجلس را در شأن رئيس جمهوري نمي‌داند.

توکلي اين روزها از شنيده‌هايي خبر مي‌دهد که مبتني بر آنها، دولت بي‌توجه به تفاهماتش با مجلس، راه خود در بودجه‌نويسي را پيگيري مي‌کند. او هشدار مي‌دهد که اگر دولت به تفاهمات خود با مجلس پايبند نباشد لايحه بودجه در مجلس اصلاح خواهد شد.

آقاي دکتر شما نامه سرگشاده‌اي خطاب به آقاي احمدي‌نژاد نوشتيد و از سياست‌هاي اخير خارجي دولت در مورد شرکت در اجلاس دوحه استقبال از گزارش 16 نهاد اطلاعاتي آمريکا به شدت انتقاد کرديد، اما چرا دو روز بعد از آن مصاحبه‌اي با خبرگذاري فارس انجام داديد و موضع‌تان را تغيير داديد؟ آيا به دليل نگارش آن نامه تحت فشار بوديد و به شما اعتراض شد؟
نه اصلا بحث فشار نبود و تحت فشار قرار نگرفتم.

ولي مواضع شما در مصاحبه 180 درجه تغيير کرد...
بنده در آن نامه هم در دو بند خوبي‌ها و بدي‌ها را گفته بودم و فقط در بند سوم بود که اصلاً از خوبي‌ها نگفته بودم.

اما نامه سرگشاده شما سراسر انتقاد بود. گرچه شما بازگو کننده انتقادات بسياري از جريانات سياسي چپ و راست بوديد.
عيب ندارد. بعد من خودم به اين نتيجه رسيدم که سفر آقاي احمدي‌نژاد به دوحه بعضي خوبي‌ها هم داشته که من وظيفه داشتم آنها را هم بگويم. آدم بايد اينجوري باشد.

به نظر نمي‌رسد که شما شخصيتي باشيد که ابتدا نامه شديداللحن انتقادي سرگشاده بنويسيد و بعد به ابعاد قضيه فکر کنيد و بخواهيد اصلاح کنيد.
چرا مي‌شود. شخصيت من هم اين ضعف‌ها را دارد. هر شخصيتي ضعف‌هايي دارد. نامه‌اي در سه بند نوشته شد و در دو بند آن دفاع کرده بودم و فقط يک بندش را اصلاح کردم.

پس هر اعمال فشاري را رد مي‌کنيد؟!
بله. واقعاً کلمه‌اي هم از طرف دولت به من گفته نشد. البته به من انتقاد شد اما از طرف دوستان خودم و آنهايي که به سياست خارجي بيشتر واقف هستند مثل آقاي شيخ‌الاسلام که حرف‌شن را در «الف» هم درج کرديم. بنابراين آدم بايد در انتقاد منصف باشد و اگر روزي خودش هم مورد انتقاد قرار گرفت انتقاد منصفانه را بپذيرد.

اما آقاي احمدي‌نژاد موضع‌گيري تندي عليه آن نامه داشتند...
از برکات انتقادات من به اين سفر اين بود که پاسخ داشت. فضا باز است، گرچه هميشه تحمل وجود ندارد اما ما مي‌گوييم و مي‌شنويم و به آن افتخار مي‌کنيم.

برخي از سايت‌هاي حامي دولت انتقادات اخير شما را به برکناري وزراي آموزش و پرورش و صنايع ارتباط مي‌دهند و مي‌گويند چون وزراي پيشنهادي شما از کابينه برکنار شدند شما معترض شديد. آيا اين ادعا را قبول داريد؟
آنها وزراي پيشنهادي من نبودند که برکناري آنها موجب اعتراض من باشد.

در مورد گزارش‌هاي مرکز پژوهش‌ها نيز گفته مي‌شود که گزارش‌هاي شما گرايشات سياسي پيدا کرده است.
من قبول ندارم. گزارش‌هاي ما موضع سياستي داشته است، اما سياسي بودن با سياستي بودن فرق مي‌کند. سياستي يعني اينکه مجلس هفتم سياست‌هايي دارد که در گزارش‌ها هم اين سياست‌ها رعايت مي‌شود. مرکز پژوهش‌ها در موضوعاتي که مجلس هفتم روي آنها حساس است، اگر سفارش هم نشود کار مي‌کند، موضوعاتي مثل معيشت مردم. اما گزارش‌هاي ما سياسي به اين معنا نيست که حقيقتي را در پژوهش‌هايمان متوجه شويم و به خاطر مصلحت سياسي، جناحي کتمان کنيم.

گزارش‌هاي اخير مرکز پژوهش‌ها بيشتر حول برخي تصميمات دولت و شخص آقاي احمدي‌نژاد بوده است، مانند ساعت کار بانک‌ها، تغيير ساعت رسمي کشور، سفرهاي استاني يا نرخ تورم. به همين دليل عنوان مي‌شود که سياسي کاري شده است.
اگر مي‌خواست سياسي باشد که بايد موافق دولت مي‌شد چون مجلس پشتيبان اين دولت است.

ولي شما از سوي حاميان دولت متهم هستيد که در گزارش‌هايتان عليه دولت موضع‌گيري داشته‌ايد.
گزارش‌هايي که به نفع دولت بوده را چطور توجيه مي‌کنند؟! تعداد گزارش‌هاي همسو با دولت که بيشتر بوده است. ما اصلاً متعهد به موافقت يا مخالفت با دولت نيستيم. کار پژوهشي مي‌کنيم و اگر روش پژوهش درست باشد به نتيجه‌اش وفادار مي‌مانيم. البته ممکن است در کار پژوهش درست باشد به نتيجه‌اش وفادار مي‌مانيم. البته ممکن است در کار پژوهش در حوزه علوم انساني اختلاف نظر وجود داشته باشد و افراد با روش‌هاي مختلف به نتايج متفاوت برسند، اما اگر روش درست باشد من به عنوان کار کارشناسي از آن دفاع مي‌کنم، فارغ از نتيجه‌اش.

قبول داريد کار کارشناسي در دولت نهم کم صورت گرفته است؟! آيا مرکز پژوهش سعي داشته است که اين بار را به دوش بکشد؟!
من کاري به دولت ندارم. دولت تعداد زيادي مرکز پژوهشي دارد.

اما انتقادي که به دولت وارد است، حذف کار کارشناسي در تصميمات است.
«حذف» که منصفانه نيست، بگوييم به نظر من به نسبتي که بايد کار کارشناسي انجام شود، انجام نشده است.

آيا مرکز پژوهش‌ها قصد جبران اين کمبود را داشته است؟
مرکز پژوهش‌ها حداقل براي مجلس اين کار را مي‌کند و از مجلس پشتيباني پژوهش مي‌کند و از نظرات مجلس و از درخواست نمايندگان حمايت کارشناسي مي‌کند.

مجلس اخير با لوايح دولت که با عنوان متمم بودجه و اصلاحيه به مجلس آمده مخالفت کرده است. علت مخالفت با متمم‌هاي دولت چيست؟!
بحث ارقام کلان و بزرگي است که دولت مي‌خواهد در مدت کوتاه، بدون کار کارشناسي کافي مجلس در موردش تصميم‌گيري کند. در برخي لوايح مانند لايحه واردات کالاهاي اساسي که در قالب متمم برداشت يک ميليارد و دويست ميليون دلار از حساب ذخيره بود، مجلس محتواي لايحه را قبول نداشت و به دو و يک فوريت آن راي نداد.

آيا اين مخالفت‌ها حاکي از وجود نوعي اختلاف ميان دولت و مجلس نيست؟!
اصلاً مشکلي بين دولت و مجلس نيست. ممکن است مشکل به معناي تشخيص متفاوت‌ باشد، اما مشکل سياسي مطرح نيست. اين تصميمات کارشناسي است. دولت اصلاحيه آورده که 3600 ميليارد دلار پول مي‌خواهد و گفته است که به ما اجازه بدهيد از هر کجا خواستيم برداريم. مجلس به اين طرز اجازه خواستن ايراد مي‌گيرد. چرا که دولت جدول دارد و بايد مشخص باشد که کجا بودجه کم دارد و از کجاها مي‌خواهد بردارد. مطابق جدول اگر اين نياز به به اطلاع مجلس برساند مي‌تواند مصوبه بگيرد. الان اما اختلاف نظر کارشناسي وجود دارد و نمايندگان به دو فوريت راين نمي‌دهند تا فرصت اصلاح وجود داشته باشد.

آقاي توکلي آيا شما در بحث لايحه بودجه مخالف برداشت از حساب ذخيره ارزي هستيد يا نه؟
من خودم مخالف هستم اما از طرف مجلس حق ندارم حرف بزنم.

شما به تازگي در يکي از مصاحبه‌هايتان هم از خبرها و شنيده‌هايي گفتيد که مبتني بر آنها، گويي دولت به تفاهمات و توافقاتش با مجلس در مورد بودجه سال 87 عمل نمي‌کند و راه خود را مي‌رود. اين تفاهمات چه بوده است؟
در جلسات مشترک ميان برخي از نمايندگان مجلس و دولت توافقاتي در تدوين لايحه بودجه سال 87 وجود داشته است. مبتني بر اين تفاهم رديف بودجه به دستگاه‌هايي که قانون و اساسنامه مستقل مصوب دارند بايد به صورت مشخص تعلق بگيرد. علتش هم اين است که اگر دستگاهي زير‌مجموعه يک وزارتخانه است و مجلس جداگانه برايش قانون تصويب کرده و وظايفي مشخص دارد، مجلس بايد خاطر جمع باشد که بودجه به آن دستگاه مي‌رسد. دولت در ابتدا قصد داشت تنها براي 60 دستگاه رديف دهد که توافق شد براي تمام دستگاه‌هاي مستقل رديف بودجه به مجلس بياورند. اما تا آنجايي که اطلاع دارم دولت به اين توافق پايبند نبوده است.

اگر دولت براي دستگاه‌هايي که طبق قانون اساسنامه مصوب دارند رديف مستقل نياورد مجلس لايحه بودجه را چگونه بررسي مي‌کند؟!
ما اميدوار هستيم دولت به تفاهمات عمل کند اما اگر اينطور نشود حدس مي‌زنم مجلس خودش اين کار را خواهد کرد و آن تفاهم را مبناي کار بررسي بودجه قرار مي‌دهد. مرکز پژوهش‌ها هم مقدمات کارشناسي آن را انجام داده و به مجلس کمک خواهد کرد.

آيا احتمال دارد طرح جداگانه‌اي در کنار لايحه بودجه دولت تهيه و جايگزين شود؟!
طرح نه اما لايحه‌اي که تقديم مجلس مي‌شود را بررسي و اصلاح مي‌کنيم. اصلاحات بر مبناي آن تفاهمات صورت مي‌گيرد. دولت 60 رديف هم مي‌دهد که ما تصويب مي‌کنيم و مثلاً حدود ششصد رديف هم مي‌دهد که تا صرفاً نمايندگان مطلع باشند. ما اما از آن 600 رديف که براي اطلاع ما داده شده است، رديف دستگاه‌هايي که قانون داشته باشند را در مي‌آوريم و خودمان در جدول اول مي‌گذاريم و بودجه‌اش را مشخص مي‌کنيم.

در گزارشي که مرکز پژوهش‌ها به تازگي ارائه داد عنوان شده است که دولت براي برخي دستگاه‌ها و بخش‌ها بودجه خواسته است که اين دستگاه‌ها تعريف و اساسنامه قانوني ندارند. مجلس در مورد آنها چه تصميمي مي‌گيرد؟!
مجلس بنا بر آن تفاهم عمل مي‌کند و اگر دستگاهي اساسنامه مصوب مجلس نداشته باشد، آن دستگاه را زير مجموعه دستگاه‌ بالادستي‌اش که مصوبه دارد، قرار خواهد داد.

آقاي توکلي شما دو سال از دولت حمايت کرديد اما در ماه‌ها اخير در مسير انتقاد قدم گذاشته‌ايد. مي‌دانيد که متهم هستيد که در آستانه انتخابات کار تبليغاتي انجام مي‌دهيد؟
من ارتباطي بين انتخابات و انتقادات نمي‌بينيم، عنوان مي‌شود که چرا رد دو سال گذشته سکوت کرديم و انتقادي نبود. طبيعي است که در اوايل کار دولت نقاط ضعف و قوت دولت مشخص نبود تا از آن حمايت يا انتقاد کنيم. بايد مدتي مي‌گذشت تا نقاط ضعف و قوت نمايان شود. ما بايد فضا را براي گسترش انتقادها از هر سو آماده کنيم چرا که در غير اين صورت به جاي اينکه انتقادها شنيده شود فضا صرف دفاع‌هاي شخصي خواهد شد و اين به مصلحت کشور نيست.

برخي مي‌گويند که احمد توکلي تاوان حمايت بي چون و چرايش از دولت را مي‌دهد. نظرتان چيست؟
عيب ندارد. دفاع کردم و الان هزينه‌اش را هم مي‌دهم.

پشيمان نيستيد؟
من در سياست دير پشيمان مي‌شوم.